සොළොස්මස්ථාන

 සොළොස්මස්ථාන

මහියංගණං නාගදීපං

කල්‍යාණං පාද ලාංඡනං

දිවාගුහං දීඝවාපී

චේතියංච මුතියංගණං

තිස්ස මහා විහාරංච

බෝධිං මරිචවට්ටියං

සොණ්ණමාලී මහා චේතියං

ථූපාරාම භයාගිරිං

ජේතවනං සේලචේතියං

තථා කාචර ගාමකං

එතෙ සොළසඨානානි

අහං වන්දාමි සබ්බදා

බෞද්ධයන් විසින් එකම ගාථාවකින් සිද්ධස්ථාන දහසයක්ම එකම තැනක සිට වන්දනා කිරීමට භාවිත කරනු ලබන සොළොස්මස්ථාන වඳීන ගාථාව නොදන්නා බෞද්ධයකු සොයා ගැනීම අපහසුය. මෙම සිද්ධස්ථාන 16 පිළිබද විස්තර මෙසේය...

01. මහියංගණ චෛත්‍යය:-

බුද්ධත්වයෙන් නව වැනි මස ලක්දිවට බුදුරජාණන් වහන්සේ පළමුවැනි වරට වැඩි ස්ථානය සිහිකිරීමට මෙම චෛත්‍යරාජයාණන් වහන්සේ ඉදිකර ඇත. යක්ෂ ගෝත්‍රික දෙපිරිසක් අතර ඇතිවූ ගැටුමක් සමථයකට පත් කිරීමට මෙසේ බුදුරජාණන් වහන්සේ ලක්දිවට වැඩි සේක. එම ස්ථානයට පැමිණි සමනළ කන්දට අධිපති සුමන සමන් දෙවියන් බුදුරදුන්ගෙන් පූජා කිරීමට යමක් ඉල්ලා සිටිවිට ලැබුණ කේශධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කොට සමන් දෙවියන් විසින් සත් රියන් උස නිල් මැණික් චෛත්‍යයක් කරවනු ලැබීය. සරභු මහ රහතන් වහන්සේ විසින් බුදු සිරුර ආදාහනය වෙමින් තිබියදි ලබාගත් ගි‍්‍රවා ධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කොට දොළොස් රියන් උසට චෛත්‍යය විශාල කරන ලදී. දෙවන පෑතිස් රජතුමාගේ සොයුරු උද්ධ චූලාභය රජ විසින් තිස්රියන් උසට චෛත්‍යය විශාල කරවන ලදී. දුටුගැමුණු රජතුමා අසූරියන් උසට චෛත්‍යය විශාල කරවීය. කලක් වල්බිහිව තිබූ අතර විසිවැනි සියවසේ මැද භාගයේ දී එවකට අගමැති ඩී.එස්.සේනානායක මහතා විසින් ප්‍රතිසංස්කරණය කරවන ලදී.

02. නාගදීප චෛත්‍යය:-

බුදුරජාණන් වහන්සේ බුද්ධත්වයෙන් පස්වැනි වසරේ බක් මස චූලෝදර මහෝදර යන නාග ගෝත්‍රිකයන් දෙදෙනා අතර මැණික් පුටුවක් සඳහා ඇතිවූ සටනක් සමථයකට පත් කිරීමට දෙවැනි වර ලක්දිවට වැඩි අවස්ථාව සිහි කිරීමට මේ ස්ථානයේ නාගදීප චෛත්‍යය ඉදිකර ඇත. මුහුදෙන් වටවූ. ‘නයිනතිව්’ නම් දූපත නාගදීපය යනුවෙන් නම් කරයි. එම සටනට හේතුවූ මැණික් පුටුව උන්වහන්සේටම පූජා කළ අතර පසුව එය තැන්පත් කොට චෛත්‍යය තනවා ඇත. රාජායතන නම් වෘක්ෂයද රෝපණය කළ බැවින් රාජායතන චෛත්‍ය නමින්ද ව්‍යවහාර වේ.

03. කැලණි චෛත්‍යය:-

බුද්ධත්වයෙන් අටවැනි වසරේ වෙසක්පුර පසළොස්වක පෝ දින බුදුන් වහන්සේ තෙවැනි වරට ලක්දිවට වැඩීම වෙනුවෙන් මෙම චෛත්‍යය තනවා ඇත. දෙවැනි වර නාගදීපයට වැඩි අවස්ථාවේදී මණිඅක්ඛික නා රජු කළ ඉල්ලීමට අනුව තෙවැනි වර කැලණියට වැඩියහ. බුදුන් වහන්සේ වැඩ සිටි මැණික් පුටුව නිදන් කොට මේ චෛත්‍යය යටාල තිස්ස රජු විසින් කරවනු ලැබ ඇත.දැනට දක්නට ඇති එකම ධාන්‍යාකර චෛත්‍යයයි. සෝලියස් මැන්දිස් චිත්‍ර ශිල්පියා විසින් අඳින ලද බිතු සිතුවම් සහිත විහාර මන්දිරය පසු කලෙක තනවා ඇත.

04. ශ්‍රී පාදස්ථානය:

බුදුන් වහන්සේ තෙවැනි වර ලක්දිවට වැඩි අවස්ථාවේදී සමනළ කන්දට අධිපති සුමන සමන් දෙවියන්ගේ ආරාධනයෙන් සමනළ කන්දට වැඩ වම් සිරි පතුල් සටහන තැබූ ස්ථානයයි. කීර්ති ශ්‍රී නිශ්ශංකමල්ල රජු බුදු සිරිපා සටහන දහ අට රියන් ගලකින් ආවරණය කොට ඒ මත සිරිපා සටහනක් කොටා ඇති බවක්ද කියැවේ.

05. දිවාගුහාව:-

බුදුන් වහන්සේ සමනළ කඳු මත තමන් වහන්සේගේ සිරි පා සටහන තබා දිවා කාලය ගත කිරීමට පැමිණි ස්ථානය වශයෙන් මේ ස්ථානය සැලකෙයි. ‘භගවා ලෙන’ නමින් හැඳින්වෙන මේ ලෙන ඉඩකඩ ඇති ලෙනකි. මෙතැනට රාත්‍රී කාලයේ දී ශ්‍රී පාදස්ථානයේ ආලෝක ධාරා පවා හොඳින් පෙනේ.

06. දීඝවාපි චෛත්‍යය:-

බුදුන් වහන්සේ සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිටි ස්ථාන කිහිපයකම චෛත්‍යය ඉදිකර ඇති අතර දීඝවාපි චෛත්‍යයද ඉන් එකකි. අම්පාර දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටා ඇත. සද්ධාතිස්ස රජතුමා විසින් තනවනු ලැබ ඇත.එතුමා විසින් කරවන ලද ‘දීඝවාපි’ නම් වැව අසල ඇති බැවින් චෛත්‍යයටද ඒ නම යොදා ඇත. දැනට ඉතිරිව ඇත්තේ චෛත්‍යයේ පහළ කොටස පමණකි.

07. මුතියංගණ චෛත්‍යය:-

බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටි මේ චෛත්‍යය පිහිටි ස්ථානය බුදුන් වහන්සේ සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිටි භූමියකි. ජෙට්ඨතිස්ස නම් රජ කෙනකු විසින් විශාල කොට තනවනු ලැබ ඇත. දෙතිස්ඵල බෝධින් වහන්සේ නමක්ද මෙහි වැඩ සිටිති. මලියදේව රහතන් වහන්සේ ස්ථාන සැටකදී දේශනා කළ ‘ඡඡක්ක සූත්‍රය’ අසා සැට දෙනා බැගින් රහත්වූ බවත්, මේ ස්ථානයේදීද එසේ සස රින් මිදී විමුක්තිය ලැබූ බැවින් විමුක්තිය ලැබූ තැන යන අර්ථයෙන් ‘මුතියංගණ’ යැයි නම් තබා ඇත.

08. තිස්සමහාරාමය:-

සොළොස්මස්ථාන අතර ඇති තිස්ස මහා විහාරය හම්බන්තොට ආසන්නයේ ඇති තිස්සමහාරාමය බව බොහෝ දෙනා සලකති. කාවන්තිස්ස රජතුමා විසින් තනවනු ලැබ ඇත. එතුමා විසින්ම බුදුන් වහන්සේගේ ලළාට ධාතුන් වහන්සේ නිදන් කොට තනවන ලද සේරුවාවිල චෛත්‍යයද තිස්ස මහා විහාරය යැයි නම් කරන බැවින්, තිස්සමහාරාමය යනු සේරුවාවිල චෛත්‍යයැයිද මතයක් ඇත. කෙසේ වෙතත් තිස්සමහාරාමයද බුදුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී පාද ස්පර්ශය ලද භුමියකි.

09. ශ්‍රී‍්‍ර මහා බෝධින් වහන්සේ:-

මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ විසින් බුදුසමය ගෙන එනු ලැබීමෙන් පසු ජයශ්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේගේ දක්ෂිණ ශාඛාව සඟමිත් තෙරණින් වහන්සේ විසින් වැඩමවන ලදුව අනුරාධපුරයේ මහ මෙවුනා උයනේ රෝපණය කරන ලදී.

10. මිරිසවැටි දාගැබ:-

දුටුගැමුණු රජතුමා තිසාවැවට ස්නානය කිරීමට යද්දි ගලක් මත තබා ගිය කුන්තය (ධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කර ඇති) ආපසු පැමිණ ගැනීමට තැත් කළද අපහසු වූ බැවින් එය වටකොට තැනූ චෛත්‍ය මිරිසවැටි චෛත්‍යයයි. ආහාර ගැනීමට පෙර සංඝයා වහන්සේට පුදා ආහාර ගැනීමට පුරුදුව සිටි රජතුමාට මිරිස් මාළුවක් පිදීමට අමතක වූ අතර ඒ නිසා මීට ‘මිරිසවැටි’ දාගැබයැයි නම් කෙරිණි. සියම් රජ කුමරකුගේ ධන පරිත්‍යාගයෙන් පිළිසකර කිරීම් සිදු කෙරිණි.

11. රුවන්මැලිසෑය:-

මෙයද දුටුගැමුණු රජතුමා විසින් ඉදිකරනු ලැබ ඇත. ද්‍රෝණයක් පමණ සර්වඥ ධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කර ඇති බැවින් මහා සෑය නමින් හඳුන්වයි. අඩි 350 ක් උස මේ චෛත්‍යය ලක්දිව තුන්වැනි උසම චෛත්‍යයයි. බුබ්බුලාකාර හැඩයක් ගනී. දුටුගැමුණු රජතුමා මරණාසන්නව සිටියදී , වැඩ නිමවී ඇති බව පෙන්වීමට සුදුරෙදි වලින් වසා තිබී ඇත. සද්ධාතිස්ස රජ විසින් වැඩ නිම කරන ලදී.

12. ථූපාරාම චෛත්‍යය:-

ලක්දිව බුදුසමය ස්ථාපිත වීමෙන් පසු ඉදිකරවූ මුල්ම චෛත්‍යයයි. මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේට වැඳුම් පිදුම් කිරීමට දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් කරවනු ලැබ ඇත. සුමන සාමණේරයන් වහන්සේ දෙව්ලොවෙන් ලබාගත්, බුදුන් වහන්සේගේ දකුණු අකුධාතුව නිදන් කර තනා ඇත. උස අඩි 59 කි. වසභ රජතුමා විසින් ඒ වටා චේතිය ඝරයක් කරවනු ලැබ ඇත. බුදුන් වහන්සේ සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිටි භූමියකි.

13. අභයගිරි චෛත්‍යය:-

ලෝකයේ උසම චෛත්‍ය අතරින් දෙවැනි වන මෙම චෛත්‍යය ලක්දිවද දෙවැනි උසම චෛත්‍යයයි. අඩි 370 ක් උසවේ. වට්ටගාමිණී අභය (වළගම්බා) රජු විසින් කරවනු ලැබ ඇත. රජු පලා යද්දී ‘මහා කළු සිංහලයා පලායයි’ යනුවෙන් කී ගිරි නිඝණ්ඨක සිටි ආරාමය කඩා බිඳ දමා දෙවැනි වරට බලයට පැමිණ මෙය කරවා ඇත. තමාගේ නම හා ගිරි නිඝන්ඨයාගේ නම එක් කොට නම් කර ඇත. සැඟවී සිටියදී රැකවරණය දුන් කුපික්කල විහාරතිස්ස හිමියන්ට පූජා කර ඇත. ඒ සිද්ධියට සමගාමීව ලක්දිව නිකාය භේදය ආරම්භ විය. සංස්කෘතික ත්‍රිකෝණ වැඩපිළිවෙළ යටතේ අභයගිරි චෛත්‍යයෙහි ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු කෙරෙයි.

14. ජේතවන චෛත්‍යය:-

ලෝකයේ උසම හා ලක්දිව උසම චෛත්‍යයයි. අඩි 400 ක් උසය. මහසෙන් රජතුමා විසින් බුදුන් වහන්සේගේ පටි ධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කොට කරවනු ලැබ ඇත. කොහොන්තිස්ස නම් භික්ෂුන් වහන්සේට පූජා කර ඇත. බුදුන් වහන්සේ සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිටි තැනකි. සංස්කෘතික ත්‍රිකෝණ වැඩපිළිවෙළ යටතේ පිළිසකර කෙරෙයි.

15. සේල චෛත්‍යය:-

මිහින්තලයේ අම්බස්ථලයට ඉහළින් ගල්තලාවක පිහිටි බැවින් ශෛල හෙවත් සේල චේතිය යැයි නම් කෙරෙයි. බුදුන් වහන්සේගේ ඌර්ණ රෝම ධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කොට තනවා ඇත. මහා දාඨික මහානාග රජ විසින් කරවනු ලැබ ඇත. බුදුන් වහන්සේ මෙබිමෙහි සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිට ඇත.

16. කතරගම කිරි වෙහෙර:-

දේවානම්පියතිස්ස රජුගේ සොහොයුරු මහානාග රජු විසින් කරවනු ලැබ ඇත. බුදුන් වහන්සේ සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිටි රන් පුටුවද කේශධාතුන් වහන්සේ ද නිදන් කොට මේ චෛත්‍යය කරවා ඇත. මුලින් මංගල මහා චෛත්‍ය යැයි නම් කර ඇති අතර කිහිරි ගස්වලින් යුත් උයනක කරවූ බැවින් කිරි වෙහෙර යැයි නම් කෙරිණි. මේ අසලම අෂ්ඨඵල බෝධින් වහන්සේගෙන් එක් නමක් රෝපණය කර ඇත.

ඉහත සඳහන් කළ සොළොස්මස්ථාන හැර තවත් බෞද්ධ පුද බිම් රැසක්ම අපට හිමිව ඇත. මේ අතරින් බුදුන් වහන්සේගේ එක් දළදා වහන්සේ නමක් සුරක්ෂිතව තැන්පත් කොට වැඳුම් පිදුම් කරන මහනුවර දළදා මැඳුර, තවත් දළදා වහන්සේ නමක් නිදන් කොට තනා ඇති සෝමවතී චෛත්‍යය, බුදුන් වහන්සේගේ ලළාට ධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කොට ඉදිකර ඇති සේරුවාවිල චෛත්‍යය, තපස්ස භල්ලුක වෙළෙඳ සොහොයුරන්ට ලැබුණු කේශධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කොට ඉදිකර ඇති ගිරිහඬු සෑය, එසේම අවුකන, මාලිගාවිල සහ පොළොන්නරුවේ ගල් විහාරය වැනි සිද්ධස්ථානද අතිශය වැදගත්කමක් ගනී...

Na Uyane Ariyadhamma Thero

 

1.73 Māṇava Theragatha

කිංදදසුත්තං

කිංදදො බලදො හොති, කිංදදො හොති වණ්ණදො;

කිංදදො සුඛදො හොති, කිංදදො හොති චක්ඛුදො;

කො ච සබ්බදදො හොති, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො’’ති.

‘‘අන්නදො බලදො හොති, වත්ථදො හොති වණ්ණදො;

යානදො සුඛදො හොති, දීපදො හොති චක්ඛුදො.

‘‘සො ච සබ්බදදො හොති, යො දදාති උපස්සයං;

අමතං දදො ච සො හොති, යො ධම්මමනුසාසතී’’ති

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ ජේතවනයෙහි අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ආරාමයෙහි වැඩවසන සේක. එකල්හි වනාහි රෑ පෙරයම ඉක්ම ගිය කල්හි එක් දෙවියෙක් බබළන වර්‍ණ ඇත්තේ මුඵ ජේතවනය බබුඵවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කරා පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එක් පසෙක උන්නේය. එක් පසෙක සිටි ඒ දෙවියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි මේ ගාථාව කීය.

“කුමක් දෙන තැනැත්තේ ශක්තිය දෙන්නේ වේද? කුමක් දෙන තැනැත්තේ පැහැය දෙන්නේ වේද? කුමක් දෙන තැනැත්තේ සැප දෙන්නේ වේද? කුමක්

දෙන තැනැත්තේ ඇස් දෙන්නේ වේද? සියල්ල දෙන තැනැත්තෙක් වේ නම් කවරෙක්ද? මවිසින් විචාරණ ලද ඔබ මට (මේ) කියාදෙනු මැනවි.

(භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.) “ආහාර දෙන තැනැත්තේ ශක්තිය දෙන්නේ වේ. වස්ත්‍ර දෙන්නා වර්‍ණය දෙන තැනැත්තේ වේ. යාන වාහන දෙන තැනැත්තේ සැප පහසු දෙන තැනැත්තේ වේ. එලිය දෙන තැනැත්තේ ඇස් දෙන තැනැත්තේ වේ. යමෙක් වාසස්ථාන දේ නම් ඔහුම සියල්ල දෙන තැනැත්තා නම් වේ. යමෙක් ධර්‍මනුශාසනා කෙරේ නම් ඔහු අමෘත දානය දෙන තැනැත්තේ නම් වේ.”

ආදිත්තසුත්තං

එවං මෙ සුතං - එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො අඤ්ඤතරා දෙවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කෙවලකප්පං ජෙතවනං ඔභාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො සා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමා ගාථායො අභාසි -

‘‘ආදිත්තස්මිං අගාරස්මිං, යං නීහරති භාජනං;

තං තස්ස හොති අත්ථාය, නො ච යං තත්ථ ඩය්හති.

‘‘එවං ආදිත්තකො ලොකො, ජරාය මරණෙන ච;

නීහරෙථෙව දානෙන, දින්නං හොති සුනීහතං.

‘‘දින්නං සුඛඵලං හොති, නාදින්නං හොති තං තථා;

චොරා හරන්ති රාජානො, අග්ගි ඩහති නස්සති.

‘‘අථ අන්තෙන ජහති, සරීරං සපරිග්ගහං;

එතදඤ්ඤාය මෙධාවී, භුඤ්ජෙථ ච දදෙථ ච;

දත්වා ච භුත්වා ච යථානුභාවං;

අනින්දිතො සග්ගමුපෙති ඨාන’’න්ති.

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ ජේතවනයෙහි අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ආරාමයෙහි වැඩවසන සේක. එකල්හි වනාහි රෑ පෙරයම ඉක්ම ගිය පසු එක් දෙවියෙක් බබළන වර්‍ණ ඇත්තේ මුඵ ජේතවනය බබුඵවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කරා පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක උන්නේය. එක් පසෙක සිටි ඒ දෙවියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි මේ ගාථා කීය.

“ගෙයක් ගිනිගත් කල යම් භාජනයක් එයින් පිටතට ගනියිද, එය ඔහුට වැඩ පිණිස වේ. යමක් එහි දැවේ නම් එය වැඩ පිණිස නොවේ.

“එසේම ලොව ජරායෙනුත් මරණයෙනුත් ඇවිලගත්තේ වේ. දීමෙන්ම පිටතට ගතයුතු. දෙනලද දේ මැනවින් පිටත්කරන ලද්දේ නම්වේ.

“දුන් දේ සැප විපාක ඇතිකරන්නේ වේ. ත්‍නාදුන් දේ එසේ සැප විපාක නොදේ. එය සොරු හැරගෙන යත්. රජහු හෝ හැර ගනිත්. ගින්න හෝ දවයි. නැසී හෝ යන්නේය.

“තවද, වස්තු සහිත ශරීරය මරණයෙන් හැර දමයි. නුවණැත්තේ මෙය දැන තම වස්තුව ප්‍රයෝජනයට ගැනීමද කරන්නේය. දීමද කරන්නේය. එසේ ශක්ති පරිදි සම්පත් අනුභවයද කොට, දීමද කොට, නින්‍දා නොලබන්නෙක්ව දිව්‍ය ලෝකයට (සැප ඇති තැනට) පැමිණෙයි.”

1.71 Vacchapāla Theragatha

Na Uyane Ariyadhamma Thero

 

පඨමපජ්ජුන්නධීතුසුත්තං

 

එවං මෙ සුතං - එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො කොකනදා පජ්ජුන්නස්ස ධීතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කෙවලකප්පං මහාවනං ඔභාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො සා දෙවතා කොකනදා පජ්ජුන්නස්ස ධීතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමා ගාථායො අභාසි -

‘‘වෙසාලියං වනෙ විහරන්තං, අග්ගං සත්තස්ස සම්බුද්ධං;

කොකනදාහමස්මි අභිවන්දෙ, කොකනදා පජ්ජුන්නස්ස ධීතා.

‘‘සුතමෙව පුරෙ ආසි, ධම්මො චක්ඛුමතානුබුද්ධො;

සාහං දානි සක්ඛි ජානාමි, මුනිනො දෙසයතො සුගතස්ස.

‘‘යෙ කෙචි අරියං ධම්මං, විගරහන්තා චරන්ති දුම්මෙධා;

උපෙන්ති රොරුවං ඝොරං, චිරරත්තං දුක්ඛං අනුභවන්ති.

‘‘යෙ ච ඛො අරියෙ ධම්මෙ, ඛන්තියා උපසමෙන උපෙතා;

පහාය මානුසං දෙහං, දෙවකාය පරිපූරෙස්සන්තී’’ති.

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විශාලාමහනුවර සමීපයෙහිවූ මහවනයෙහි කූටාගාරශාලා විහාරයෙහි වසන සේක. එකල්හි වනාහි පජ්ජුන්ත දෙවිහුගෙ දූ වූ කෝකනදා දෙවඟන රෑ පෙරයම ඉක්මුණු පසු බබළන ශරීර ප්‍රභා ඇත්තී සියලු මහාවනය බබුඵවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කරා පැමිණියාය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියාය. එක් පසෙක සිටි පජ්ජුන්න දෙවියාගේ දූ වූ කෝකනදා දෙව්දූ තොම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ගාථා කීවාය.

“(වහන්ස,) විසාලාමහනුවර සමීපයෙහි මහවනයෙහි වසන සත්ත්‍ව සමූහයාට අග්‍රවූ සම්බුද්ධයන් වහන්සේ කෝකනදා නම්වූ මම හොඳින් වඳිමි. පජ්ජුන්නගේ දූවූ කෝකනදා මම වෙමි.

“පසැස් ඇති තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ධර්‍මය අවබෝධ කරන ලදැයි පෙර මවිසින් අසනලද පමණක්ම විය. ඒ මම දැන් දහම් දෙසන සුගත් මුනිහුගේ ධර්‍මය ප්‍රත්‍යක්‍ෂයෙන් දනිමි. යම් අනුවණ කෙනෙක් ආර්‍ය්‍ය ධර්‍මයට නින්‍දා කෙරෙමින් හැසිරෙක්ද, ඔවුහු දරුණුවූ නපුරු නරකයට පැමිණෙත්. (එහි) බොහෝ කාලයක් දුක් විඳිත්.

“යම් කෙනෙක් වනාහි ආර්‍ය්‍ය ධර්‍මයෙහි ක්‍ෂාන්තියෙන්ද, කෙලෙස් සන්සිඳීමෙන්ද යුක්ත නම්, ඔවුහු මනුෂ්‍යාත්මය හැර දෙව් පිරිස පුරා ලන්නාහ. (දෙව් ලොව උපදනාහ.)”

හැමදාම සතුටින් ඉන්න

 

හැමදාම සතුටින් ඉන්න

මහනුවර හන්තාන සිරි ධම්මරතන

ත්‍රිපිටක ධර්මායතනාධිපති

රාජකීය පණ්ඩිත

පූලියද්දේ සුධම්ම හිමි

පින්වත් දරුවනේ, අද අපි කතා කරන්නේ සතුට ගැන. සතුටින් ඉන්න හැමෝම කැමැතියි. නැටුම්, ගැයුම්, විනෝද චාරිකා. තමන් කැමැති කැමැති ආහාරපාන ගැනීම ආදි දේ තමයි බොහෝ දෙනා සතුට කියලා හිතන්නේ. ඒවායින් සතුට ලැබෙනවා තමයි. ඒත් දරුවනේ ඒ සියලු සතුට තාවකාලික වන බව දන්නවා ද?

විනෝද චාරිකාව යන විට සතුටු යි. ගමන අවසන් වූ පසු සතුටත් අවසානයි.

ගීත ගයන විට, නැටුම් නටන විට, චිත්‍රපට ටෙලි නාට්‍ය බලන විට සතුටු යි. ඒත් ඒ සතුට බොහොම ටික වෙලාවයි. කාගෙන් හෝ තෑග්ගක් ලැබුණොත් සතුටු යි. ඒත් ටික දවසක් යන විට ඒ සතුටත් ඉවරයි. මේ සෑම දෙයකට ම කියන්නේ දරුවනේ තාවකාලික සතුට කියලයි. දරුවන් කැමැතිද හැමදාම සතුටින් ඉන්න. බුදු, පසේබුදු, මහ රහතන් වහන්සේලා. ආර්යයන් වහන්සේලා හැමදාම වැඩ ඉන්නේ පුදුම සතුටකින්. ඒ සතුට ගැන හොඳින් අවබෝධ කරගතහොත් පුංචි කාලේ සිටම නිවැරැදිව සතුටින් ඉන්න පුළුවන්.

දරුවනේ, සමහර වෙලාවට අපි අධ්‍යාපනය ලබන විට දුකෙන් ඉන්නා අවස්ථා මොන තරම් තිබෙනවා ද? විභාගාදියට ලකුණු අඩුවෙන් ලැබුණොත් දුකයි. තමන්ට වඩා තමන්ගේ යහළුවා වැඩියෙන් ලකුණු ගත්තොත් දුකයි. ගුරුවරු බණින විට දුකයි. නෑදෑයින්, මව්පියන් දොස් නඟන විට, ඒත් දුකයි. සමහර වෙලාවට ඉගෙනීමත් එපා වෙනවා. පොත් ටිකයි, කෑම ටිකයි, අරගෙන පාසල් ගියත්, ඉන්නේ සතුටින් නොවෙයි. මේ කරුණු හොඳින් සිතට ගන්න. එවිට මේ පින්වත් දරුවන්ට හරිම සතුටින් ඉගෙන ගන්නට හැකිවේවි.

දරුවනේ, සතුට කියන්නේ සිතිවිල්ලක්. චෛතසික කියලත් කියනවා. දුක, සතුට. සැප , වේදනා අපේ මනසට බලපාන සිතිවිලි. සිතිවිලි හට ගන්නේ සිතෙන්. සිත නවතින තැන්වල තමයි ඔය කී දුක, සැප වේදනා ආදී බොහෝ සිතිවිලි ඇතිවෙන්නේ. කෙනෙක් බොහෝ දුකෙන් ඉන්නවා නම්, හඬමින් , වැළපෙමින් එපාවීමෙන් ඉන්නවා නම්, දරුවෝ දන්නවාද ඒ තැනැත්තාගේ සිත නැවතී තිබෙන්නේ කො තැනද කියලා. අතීතයේ , ඒ කියන්නේ සිදුවූ දෙයක් ගැන සිත සිතා ඉන්නවා. අනේ, මට මෙහෙම වුණා, ලකුණු අඩුවෙන් ලැබුණා. බැණුම් ඇසුවා. මේ වගේ සිදු වු දේ ගැන සිතමින් සෑම වෙලාවේ ම ඉන්නේ දුකෙන්. ඒ පළමු වැන්න. සමහරු දුකෙන් ඉන්නේ වෙන්න තිබෙන දෙයක් ගැන සිතන නිසයි. ඒ කියන්නේ, මට මෙලෙස වේවි, මෙහෙම ගියොත් මෙහෙම වෙයි. මට ඉදිරියටත් බැණුම් අහන්න වෙයි. මට විභාගයට ඉහළින් ලකුණු ගන්න බැරිවෙයි ආදි වශයෙන් සිදු වී නැති දෙයක් ගැන සිතමින් දුක්වෙනවා. කනගාටු වෙනවා. ඉතින් දරුවනේ එසේ දුක්වෙන කෙනාගේ සිත නැවතී තිබෙන්නේ කොතැන ද? අනාගතයේ. අතීතය ගැන සිතමින්, අනාගතය ගැන සිතමින් දුක්වීම කිසිම තේරුමක් නැති දෙයක්. අනවශ්‍ය දෙයකට කාලය කැපකිරීමක්. දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනයටත් මෙය අදාළ කරගත හැකියි.

මට කළ නොහැකියි, මට ලකුණු අඩු වුණා යැයි සිතමින් දුක් වෙනවාට වඩා, මම දැන් කියලා දෙන්නේ සතුටින් ඉන්නට වැදගත් ම රහස් කිහිපයක්. දරුවනේ අපේ සිත අතීතයේ නවතා ගන්නට හොඳ නෑ. අනාගතයේ නවත්වා ගන්නටත් හොඳ නෑ. එහෙමනම් සිත පවත්වා ගන්නට ඕනෑ කොතැන ද? වර්තමානයේ. ඒ කියන්නේ මේ මොහොතේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙසේ දේශනා කොට වදාළා. “අතීතය ගැන සිතන්නට එපා. එය ගෙවී අවසාන යි.

අනාගතය ගැන අනවශ්‍ය විදියට පසුතැවෙන්න එපා. එය තවමත් උදාවී නැති අවස්ථාවක්. නුවණැති දරුවන්, නුවණැති මිනිසුන් කරන්නේ මේ මොහොතේ සිත පවත්වමින් විපස්සනා කිරීම යි. විදර්ශනා කිරීම යි. ඒ කියන්නේ මේ මොහොතේ දැනෙන සිතිවිලි ගැන විශේෂයෙන් දැකීම යි. එවිට සිදුවන්නේ කුමක් ද? කිසිම සිතිවිල්ලක් සමඟ ඇලෙන්නේ නෑ. ගැටෙන්නෙත් නෑ. සිතිවිලි සමඟ ඇලෙන විට, ගැටෙන විට තමයි සෑම දුකක් ම, වේදනාවක් ම දැනෙන්නේ.

දුක් සහිත සිතිවිලි පමණක් නොවෙයි. තරහ සිතිවිලි, වෛරී සිතිවිලි, ලෝභ සිතිවිලි දැනෙන හැම මොහොතකම, කෑදරකමක් , එපාවීමක් දැනෙන හැම මොහොතකම සිතන්නට ඕනෑ. “අනේ, මගේ සිත දැන් තියෙන්නේ අතීතයේ. එහෙමත් නැතිනම් අනාගතයේ” කියලා. එසේ සිතමින් සිත වර්තමානයට ගෙන එන්නට උත්සාහ කළ යුතුයි. එසේ වර්තමානයට ගෙන ආ සිත කෙසේ හෝ නතර කරගත යුතුයි.

සොයා බලා දෙන දානය

 සොයා බලා දෙන දානය

කරචරණමුදුජාලතා ලක්ඛණානි

මාතර මහින්ද හිමි

අප භාග්‍යවතුන් වහන්සේ බෝධිසත්ව අවධියේ මෙන් ම, පෙර භවයන් හි මනුෂ්‍ය ආත්මයන් හි වාසය කරන කාලයන්හි දී මෙවැනි පුණ්‍ය කර්මයක් සිදුකොට ඇත. “දානෙන පෙය්‍යවජ්ජෙන අත්ථචරියාය, සමානත්තතාය” එනම්, දානය, ප්‍රිය වචනය, අර්ථචර්යාව, සමානාත්මතාවය නම් වූ සතර සංග්‍රහ වස්තුවෙන් සැමට සංග්‍රහ කිරීමේ පුණ්‍ය කර්මයයි.

බෝධිසත්වයන් වහන්සේ සාරා සංඛ්‍යෙ කල්ප ලක්ෂයක් පුරාවට ම දානය, ප්‍රියවචනය, අර්ථචර්යාව, සමානාත්මතාවය නම් වූ සතර සංග්‍රහ වස්තුවෙන් පිරිසට සංග්‍රහ කර ඇත. දානය පිළිබඳව විස්තර කරනවා නම්, අට්ඨ කතාවේ සඳහන් වන පරිදි ආහාර - පාන, වස්ත්‍ර, යානවාහන, ආදී වශයෙන් දස දාන වස්තුව ම ආවරණය වන ආකාරයෙන් දානය පූජා කළ යුතුයි. සමහර පුද්ගලයෙකු ට දානයෙන් ම උපස්ථාන කළ යුතුයි. එනම් පරිස්කාර ලබන්නයි කැමැති. පරිස්කාර නම් අවශ්‍ය දේ ය. පරිස්කාරය අර්ථ ගැන්වෙන්නේ උපභෝග හා පරිභෝග වශයෙනි. උපභෝග යනු අත්‍යවශ්‍ය වන දේ ය. පරිභෝග යනු අත්‍යවශ්‍ය ම නොවන, නමුත් අවශ්‍ය කරන දේ ය. සමහර අයෙකුට අවශ්‍යයයි තමන්ට යමක් ලබාගැනීමට. බෝධිසත්වයන් වහන්සේ එම පුද්ගලයාට තිබෙන අඩුපාඩු බලා ඒවා සම්පූර්ණ කර දන් දුන්නා. උදාහරණයක් ලෙස සඳහන් කරන්නේ නම් ආහාර නොමැති අයෙකුට ආහාර දෙනවා. පිපාසයෙන් සිටිනා පුද්ගලයෙකුට පාන වර්ග දෙනවා. වස්ත්‍ර නැති පුද්ගලයෙකුට වස්ත්‍ර දන් දෙනවා. මේ ආකාරයෙන් දිය යුතු දේ මොනවා ද කියා සොයා බලා දිය යුතු, පිරිනැමිය යුතු දේ පරිත්‍යාග කරනවා. උපස්්ථාන කරනවා.

මෙතන දී තවදුරටත් සඳහන් වන්නේ “පබ්බජිතානං පබ්බජිත පරික්ඛාරං ගිහීනං ගිහිපරික්ඛාරං අදාසි ” පැවිදි අයට පැවිදි පිරිකර පිදිය යුතුයි. මෙම අවස්ථාවේ දී නුවණින් විමසා බලා දිය යුතු දේ දිය යුතුයි. එනම් පැවිදි පිරිසට පැවිදි පරිස්කාර ද, ගිහි පිරිසට ගිහි පරිස්්කාර ද දිය යුතුයි. මේ ආකාරයට අපගේ බෝධිසත්වයන් වහන්සේ ඒ ඒ පුද්ගලයන්ට ඒ ඒ අවශ්‍යතාවයන් අනුව දානය කියන කාරණාව සම්පූර්ණ කර ඇත.

අප කතා කරන යහපත් වචනය නම් ප්‍රිය වචනයයි. එනම් තමන් කැමැති ආකාරයට ආමන්ත්‍රණය කිරීමයි. යමෙක් තමන් කැමැති ආකාරයට ආමන්ත්‍රණය කරනවානම්, එයට ඒ පුද්ගලයා ප්‍රිය වෙනවා. ඒ ප්‍රියවන ආකාරයට ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ දී ධර්මය ගැන කතා කරන්න පුළුවන් නම්, ඒ කතා කරන දේ වචන අතර අග්‍ර යැයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කර තිබෙනවා.

“මිලින්දවච්චිය” මහරහතන් වහන්සේ, උන් වහන්සේ පෙර ජීවිතයේ සක්විති රජ කෙනෙක් ව උප්පත්තිය ලබා සිටි අවධියක පිරිසකට ධර්ම දේශනා කරවා තියෙනවා. ඒ ධර්මය අසා, ධර්මය සමාදන් වූ රට වැසි බොහෝ පිරිසක් මිය පරලොව යෑමෙන් පසු දිව්‍ය ලෝකයන්හි උප්පත්තිය ලබා තිබෙනවා. ඒ දිව්‍ය ලෝකවල උප්පත්තිය ලද පුද්ගලයන්, දිව්‍ය ලෝකයක උප්පත්තිය ලබන්න තමන් කළ පුණ්‍ය කර්මය කුමක්දැයි ආවර්ජනය කර තිබෙනවා. එම අවස්ථාවේ දී දෙවිවරු දුටුවේ, රටේ රජතුමා නිසා තමන්ට මේ ආකාරයෙන් උතුම් දිව්‍ය සම්පත්තිය ලබන්න හැකි වූ බවයි. එවිට නැවතත් දෙවිවරු දිවැසින් බලනවා. ඒ රජතුමා දැන් කොහේ ද කියා. ඒ ජීවිතයෙන් මිදුණ රජතුමා බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයේ පැවිදිව මහරහතන් වහන්සේ නමක් බවට පත්ව සිටිනා බව දකිනවා. ඒ වගේ ම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයේ විශේෂ ස්ථානයක් ද ලබන බව දුටුවා. එනම් දෙවියන්ට ප්‍රිය භික්ෂූන් වහන්සේලා අතර අග්‍රස්ථානය මිලින්දවච්චිය මහ රහතන් වහන්සේ ලබනවා. ඒ දිව්‍ය ලෝකයේ උප්පත්තිය ලැබූ සියලු දෙව් පිරිස විශේෂයෙන් ම පැමිණ මහරහතන් වහන්සේට උපස්ථාන සිදු කරනවා.

ඒ තමන්ට දිව්‍ය සම්පත් ලැබුණේ සක්විති රජව සිටිනා අවධියේ ධර්මය දේශනා කරවා, තමන් ධර්මයේ පිහිටවූ නිසයි. ප්‍රිය වචනය කතා කරන විට ධර්මය පිළිබඳව කතා කරන්න පුළුවන් නම් එය විශාල වටිනාකමක් ඇතිවන බව තේරුම් කර ගැනීම සඳහා මිලින්දවච්චිය මහ රහතන් වහන්සේ පිළිබඳව අමතර කරුණක් ලෙස කතා කළ බව සඳහන් කරමු.

තුනුරුවනට පහන් සිතින් භව ගමනින් නිවන් පුරට

 

තුනුරුවනට පහන් සිතින් භව ගමනින් නිවන් පුරට

ත්‍රිපිටක පරිවර්තන මණ්ඩලයේ ලේකම්

( බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුව බුද්ධශාසන අමාත්‍යාංශය)

කේ.කේ. සුගතපාල

අපගේ ශාස්තෘ භාග්‍යවත් තථාගත සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ජීවමාන සමයේදී සංගාරව නම් වූ එක්තරා බ්‍රාහ්මණයෙක් පැමිණ බුදුරජාණන් වහන්සේට වැඳ එකත් පසෙක හිඳ මෙසේ කී ය.

භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, අපි බමුණෝ වෙමු. අපි (දෙවියන් වෙත) යාග කරන්නෝ වෙමු. අනුගාමිකයන් පැමිණි විට යාග කරවන්නේ ද වෙමු. මේ අනුව අපි ද, අනුගාමික බොහෝ දෙනා ද , ඒ පුද පූජාවන් කිරීම් හේතුකොට ගෙන පුණ්‍ය ප්‍රතිපත්තීන්ට පිළිපන්නෝ වෙමු. (එහෙයින් බොහෝ දෙනා ඒ පින් බලෙන් සුගති ආත්ම ලබති.) භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, එහෙත් ඔබගේ ශාසනයේ යමෙක් ගිහිගෙයි නික්ම පැවිද්ද ලබා තමා ම දමනය කෙරේ. එක් කෙනෙක් වශයෙන් කෙලෙස් නිවීම් කෙරේ. මෙසේ තමාගේ පැවිද්දෙන් එක් කෙනෙක් ම පමණක් පුණ්‍ය ප්‍රතිපදාවන්හි යෙදී සුගති ප්‍රතිඵල ලබයි යනුවෙනි.

බමුණ, එසේ නම් මේ කාරණයෙහිලා ඔබගෙන් ම විමසීමක් කරමි. ඔබට හැඟෙන පරිදි එයට මම පිළිතුරු අපේක්ෂා කරමි. බමුණ, දැනගතයුතු සියල්ල දන්නා (සබ්බඤ්ඤුතා ඥානය) සියලු කෙලෙස් නැසූ (ආසවක්ඛය ඥානය) නිර්වාණ මග අනුමානයෙන් නොව ප්‍රත්‍යයෙන් දැන (නිබ්බාන මග්ගඥාන) නිවනට සැපත් (අරහත්ඵල ඥාන) භාග්‍යවත් තථාගතයන් වහන්සේ නමක් මේ ලෝකයේ ඉපිද මෙසේ කියයි. ඔබලා මෙහි එන්න. මේ දුකින් මිදෙන මාර්ගයයි. මේ එයට ප්‍රතිපදාවයි. මේ මාර්ග බ්‍රහ්මචරියාවේ හැසිර ඔබ ද චතුරාර්ය සත්‍ය අවබෝධ කොට සියලු දුකෙන් මිදෙන්න යයි අනුශාසනා වශයෙන් දෙසයි. අන්‍ය බොහෝ දෙනා සිය ගණනින් ද, දහස් ගණනින් ද, ලක්ෂ ගණනින් ද මෙය අසා ප්‍රතිපත්තියෙහි යෙදී ප්‍රතිඵල ලබති. බ්‍රාහ්මණය, මේ කරුණ ගැන ඔබට කුමක් හැඟේ ද? මේ සාසනයේ ඇති මේ පැවිද්දෙන් ප්‍රතිඵල ලබන්නේ එක් අයෙක් වේ ද? බොහෝ වේ ද?

ස්වාමීනි, මේ පැවිද්දෙන් ද බොහෝ දෙනාට පුණ්‍ය ආනිශංස ලැබේයයි බමුණා කී ය. ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ මේ සමීපයේ සිට බමුණාගෙන් මෙසේ ඇසීය. බ්‍රාහ්මණය, මේ ප්‍රතිපදා දෙක අතුරෙන් කවර ප්‍රතිපදාවක් අඩු කටයුතු ඇත්තේ ද, අඩු පීඩා ඇත්තේ ද, වැඩිමහත්ඵල ආනිසංස ඇත්තේ යයි ඔබට හැඟෙන්නේ ද?

සංගාරව බමුණා ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු මගහරිමින් දෙනම වහන්සේලා වර්ණනා කරන්නට විය. “භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ ද, භවත් ආනන්දයන් වහන්සේ ද උත්තමයෝ ය. මවිසින් පිදීමට හා ප්‍රශංසාවට නිසි ය’යි වශයෙනි. මෙහි දී ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ දෙවන තෙවන වරද පළමු සේ ම ඇසූ නමුත් තෙවර ම ප්‍රශංසා පමණක් ම කළේය .

මෙහිදී බුදුරජාණන් වහන්සේ ආනන්දයන්ගේ කරුණු සහිත ප්‍රශ්නය බමුණා නො විසඳන බවත් දෙදෙනාම වෙහෙසට පත්වත බවත් දැන කථාව වෙනතකට යොමු කරවන අදහසින් බමුණ අද රජ ගෙදර කිනම් අතුරු කථාවක් වී දැයි ඇසී ය. (මේ බමුණා රජගහනුවර භාණ්ඩ අලුත්වැඩියා කරන ආයතනයක අයකැමියෙකි. රජ පිරිස් ද නිතර ඇසුරට ලැබේ. එහෙයින් මෙසේ ඇසූ සේක්හ.) බමුණා පිළිතුරු දෙන්නේ ස්වාමීනි, මෙවන් කතාවක් වුණි. ‘පෙරදා භික්ෂුහු සෘද්ධි ප්‍රාතිහාර්ය පෑහ. එහෙත් අද භික්ෂුහු බොහෝ වෙති. එහෙත් ස්වල්ප දෙනෙක් ම පමණක් සෘද්ධි ප්‍රාතිහාර්ය දක්වති යනුවෙනි.

මෙහිදී බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාරන්නේ බ්‍රාහ්මණය ප්‍රාතිහාර්යය තුනෙකි. (ප්‍රාතිහාර්යය යනු පුදුම එළවන සුළු, අද්භූත, ආශ්චර්ය ක්‍රියාකාරකම් ය.)

සෘද්ධි ප්‍රාතිහාර්යය

මේ ලෝකයෙහි ඇතැමෙක් නන් වැදෑරුම් සෘද්ධි ප්‍රභේද දක්වති. වරෙක එක් අයෙක්ව සිට බොහෝ දෙනෙකු සේ ද, වරෙක බොහෝ දෙනෙකු සේ පෙනී නැවැත එක් අයෙක්ව ද පෙනේ. වරෙක නොපෙනී යයි. බිත්ති, ප්‍රාකාර, පර්වත තුළින් නො ගැටී අහසින් මෙන් යයි. පොළොවෙහි කිමිදෙයි. දියෙහි ගොඩමෙන් ඇවිද යයි. පක්ෂියෙකු සේ අහසෙහි හැසිරේ. මෙසේ සෘද්ධි ප්‍රාතිහාර්ය ඇත්තා බඹලොව තෙක් සියල්ල තම සිරුරින් වසඟයට ගනී.

ආදේශනා ප්‍රාතිහාර්යය

බමුණ, මේ ලෝකයේ ඇතැමෙක්, කෙනෙකුගේ දක්නට ලැබෙන ලකුණු (නිමිති) අනුව ඔබේ සිත මෙසේ වෙයි. ඔබේ සිත මේ ආකාරයෙන් ද වෙයි. ඔබගේ සිත මෙසේ මෙසේ ද වේ යයි ප්‍රකාශ කරයි. මෙසේ බොහෝ කොට කියන හෙයින් (එයින් කීපයක් හෝ) එය එසේම වෙමි. අන් පරිද්දෙකින් නොවේ. තවත් සමහරු මෙසේ නිමිතිවලින් නො කියයි. මිනිසුන්ගේ හෝ අමනුෂ්‍යයන්ගේ හෝ දේවතාවන්ගේ හෝ ශබ්ද අසා ඔබේ සිත මෙසේ මෙසේයි පළමු දැක්වූවාසේ කියයි. එයද බොහෝ කොට කියන හෙයින් එසේම වෙයි. බ්‍රාහ්මණය, ලෝකයේ ඇතැමෙක් ඉහත කී දෙ ආකාරයෙන් ම ප්‍රකාශ නොකොට කල්පනා කරන්නවුන්ගේ (විතර්ක) සලකා බලන්නවුන්ගේ (විචාර) මැත දොඩවන ශබ්ද අසා ඔබගේ සිත මෙසේ මෙසේත් යයි පළමු කී දෙ ආකාරයෙන් ම සිතේ ස්වභාවය කියයි. මෙය ද බොහෝ කොට කියන හෙයින් (තරමක් හෝ) එසේම වෙයි. අන් පරිදි නොවේ. ඇතැමෙක් ඉහත කී තුන් ආකාරයෙන්ම නොව විතක්ක විචාර රහිත සමාදියට සමවැදී (රූපාවචර තෘතීය ධ්‍යානය වැනි ලෞකික සමාධියකට පත්ව පරචිත්ත විජානන වැනි ඤාණයකට පත්ව) තම සිතින් අනුන්ගේ සිත පිරිසිඳ ඔබගේ දැන් සිත මෙසේ ය. අනතුරුව ඇතිවන සිත මෙසේ යයි කියත්. මෙයද එය එසේම වන්නේ ය. බ්‍රාහ්මණය මේ ආදේශනා ප්‍රාතිහාර්ය යි. (අප ශාස්තෘ බුදුරජාණන් වහන්සේ ලොව පහළවන විට බ්‍රාහ්මණ දහම හෙවත් චතුර්වේදය ප්‍රබලව තිබූ අතර එහි අතුරු අංගයෝ ලෙසින් නක්ෂත්‍ර, යන්ත්‍ර, මන්ත්‍ර, ආයුර්වේදාදි කොටස් තුළින් හා රූපාවචර, අරූපාවචර ධ්‍යාන තුළින් හා රූපාවචර, අරූපාවචර ධ්‍යාන තුළින් හා රූපාවචර, අරූපාවචර ධ්‍යාන තුළින් ඉහත සඳහන් ආදේශනා ප්‍රාතිහාර්යයෝ කරමින් තිබී ඇත. (මේ සියලු ධ්‍යාන ලෞකික වෙති. දිනක් බුදුරජාණන් වහන්සේ ප්‍රමුඛ භික්ෂූන් වහන්සේලා පිරිසක් ගඟෙන් එගොඩවීමට තොටියා එනතුරු ගංතෙර සිටියදී පසුව පැමිණි බමුණෙක් සෘද්ධියෙන් ගඟ තරණය කිරීම ආදී උදාහරණ රාශියක් ත්‍රිපිටකයෙන් ලබාගත හැක.)

අනුශාසනා ප්‍රාතිහාර්යය

බ්‍රාහ්මණය, මේ ලෝකයේ ඇතැමෙක් මෙසේ මෙසේ මෙනෙහි නො කරන්න. මෙය දුරු කරන්න. මෙයට පැමිණ වාසය කරන්න වශයෙනි. මේ අනුශාසනා ප්‍රාතිහාර්ය යි. බ්‍රාහ්මණය, මේ ප්‍රාතිහාර්යය තුනෙන් වඩා යහපත් වඩා උතුම් කුමක් යයි ඔබට වැටහේ ද? බමුණා එයට පිළිතුරු දෙමින් සෘද්ධි හා ආදේශනා යන යම් ප්‍රාතිහාර්යයක් වේ ද එය ඔහුටම (කරන්නාට පමණක්) වේ. ඔහුම වින්දනය කරයි. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මේ දෙපරිදි වූ ප්‍රාතිහාර්යයෝ මායාවක් සේ මට වැටහේ. මට පෙනේ. ස්වාමීනි, එහෙත් අනුශාසනා ප්‍රාතිහාර්යය ම ඉතා යහපත් ය. ඉතා ප්‍රණීත යයි ද මට වැටහේ. ගෞතමයන් වහන්ස, ඔබගේ සුභාෂිතය ආශ්චර්ය ය, අද්භූත ය. ඔබ වහන්සේ විසින් ඉතා මනාකොට වදාරණ ලද්දේ ය. ඔබ වහන්සේ මේ ත්‍රිවිධ ප්‍රාතිහාර්යයෙන් ම සමන්විතයයි අපි ධාරණය කරන්නෙමු. ඔබ වහන්සේ බඹලොව තෙක් සියල්ල තමා වසඟයෙහි පවත්වමින් නානවිධ සෘද්ධි දක්වන සේක. විතක්ක, විචාර රහිත සමාධියට සමවැදී සිය සිතින් අනුන්ගේ සිත් පිරිසිඳ දන්නා සේක. මෙසේ සිතන්න, මෙසේ නො සිතන්න. මෙය දුරු කරන්න. මෙයට පැමිණ වාසය කරන්න යයි අනුශාසනා කරන සේක්යයි බමුණා කී ය.

මෙවිට බුදුරජාණන් වහන්සේ බ්‍රාහ්මණය, ඒකාන්තයෙන් මගේ ගුණ සිහිකොට මගේ ගුණ වෙතට යොමු කරන ලද වචන ඔබ ප්‍රකාශ කළේ ය. එහෙයින් මම තවදුරටත් ඔබට මෙසේ ද දේශනා කරමි. මේ ත්‍රිවිධ ප්‍රාතිහාර්යයන්ගෙන් ම මම පොහොසත් වන්නෙමි කියා යි.

ස්වාමීනි, ඔබ වහන්සේ හැර මේ තුන් ප්‍රාතිහාර්යන්ගෙන් ම මම පොහොසත් වන්නෙමි කියා යි.

ස්වාමීනි, ඔබ වහන්සේ හැර මේ තුන් ප්‍රාතිහාර්යයෙන් යුක්ත වූ තවත් එක භික්ෂුවක් හෝ වේ ද? බ්‍රාහ්මණය, එකෙක් සියයක්, දෙසීයක්, පන්සියයක් නොව බොහෝ භික්ෂූහු වෙති. ස්වාමීනි දැන් ඒ භික්ෂුහු කොහි වාසය කරත් ද? බ්‍රාහ්මණය, ඒ භික්ෂු සංඝයා මේ අතරෙහි ම යයි වදාළ සේක.

භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඉතා මැනවි, ඉතා මැනැවි අද පටන් මා දිවිහිමියෙන් සරණ ගිය උපාසකයකු සේ දරන සේක්වායි කී ය.

බුදු දහම මුල, මැද, අග හෙවත් සත්ත්වයා කොහි සිට කෙසේ මෙහි ආයේද? (මුල) උපන් සත්ත්වයා කෙසේ මෙලොව යහපත අයහපත සලසා ගන්නේ ද? (මැද) මරණයෙන් පසු සත්ත්වයාට කුමක් වන්නේ ද? කවරක් කරගත හැකි වන්නේ ද? (අග) යනාදි වශයෙන් අර්ථ සහතික කොට පුද්ගලයා (සාත්ථං) ඒ ඒ පදයන්ට ඒ ඒ අක්ෂර නිවැරැදිව යොදා (සඛ්‍යඤ්ජ්ජි) කිසිම පදයක් සංඛ්‍යාවක් අක්ෂරයක් නො අඩු හෝ නො වැඩි කොට සියල්ල සම්පූර්ණව (කෙවලපරිපුණ්ණං) මෙත් කරුණා සිත්ම පෙරදැරිව ලෝකාමිෂ අපේක්ෂාවන්ගෙන් තොරව, ලාභ සත්කාර නො තකා (පරිසුද්ධං) සතර බ්‍රහ්ම විහරණයෙන් ම යුතුව (බ්‍රහ්මචරියං) දේශනා කරන ලද්දක් බව කීයෙන් කී දෙනෙක් දනී ද? අන්‍ය බොහෝ දහම්හි මැද ඇත. මුල, අග නැත, තවකෙකු දෙවියන්ගේ කැමැත්තෙන් එති. දෙවියන්ගේ කැමැත්තෙන් යති. (ඊශ්වර - බ්‍රහ්ම නිර්මාණවාද) අන්‍ය දහමක ඉබේ සිද්ධවන බව තවත් දහමක සියල්ල කර්මයෙන් සිදුවන බව (පුබෙබකතකර්මවාදි) ආදී කොට ගත් ශාස්තෘ දහම් වෙත්. බුදුගෙහි දැල්වෙන පහන උප්පාද ඨිති, භංග උගන්වයි. අනිච්ච, දුක්ඛ, අනාත්ම උගන්වයි. ජීවිතං අනියතං මරණං නියතං කියාදේ. අනෙක් තැන්හි කියන්නේ කුමක් ද? පිළිතුරක් සොයා යමු.

කරුණු කාරණා මෙසේ හෙයින් යමෙක් තුනුරුවන් කෙරෙහි අටතැන් සැක දුරු කරයි ද, ඔහුට සසර විඳින්නට වන දුකෙන් වැඩි කොටසක් නිවී යයි. සැක ඉතිරිව තිබේනම් මහ පින්කම් කළත් ලොකු පිනක් අත් නොවේ. ශ්‍රද්ධාවෙන් කෙරෙන සුළු පින්කමකින් වුව ද මහත්ඵල මහානිසංස ලැබේ.

ඛුද්දක නිකායෙහි උදාන පාලිය

 

ඛුද්දක නිකායෙහි උදාන පාලිය:

අසිරිමත් බුදුරජාණන් වහන්සේ

මහමෙව්නා භාවනා අසපු සංචිතයේ

නිර්මාතෘ සහ අනුශාසක

කිරිබත්ගොඩ ඤාණානන්ද හිමි

මෙම ලිපියේ මුල් කොටස පසුගිය 02 වැනිදා අමාවක පෝදා බුදුසරණ පුවත්පතේ පළවිය.

සම්මා සම්බුදු පදවිය ලැබ ශ්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේගේ සෙවනේ සත් දිනක් එක දිගට එක පළඟින් ම විමුක්ති සුවයෙන් වැඩ සිටි බුදුරජාණන් වහන්සේ සමාධි සුවයෙන් නැඟී සිට පටිච්ච සමුප්පාද ධර්මය අනුලෝම වශයෙන් මෙනෙහි කොට දේශනා කිරීමෙන් පසු යථාර්ථය නුවණින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගෙන, එම අවස්ථාවේ මේ උදාන ගාථාව වදාළ සේක.

දා හවේ පාතුභවන්ති ධම්මා

ආතාපිනො ඣායතො බ්‍රාහ්මණස්ස

අථස්ස කංඛා වපයන්ති සබ්බා

යතො පජානාති සහේතු ධම්මන්ති

“ ඒ අරහත් උතුමන්ට සියලු කෙලෙස් තවන වීරිය තිබෙනවා. උන්වහන්සේ ධ්‍යාන වඩනවා. ඉතින් ඒ අරහත් උත්තමයාට යම් වෙලාවක බෝධිපාක්ශික ධර්ම තමන් තුළ ඇතිවෙනවානම්, ඒ මොහොතේ තමන් තුළ තිබුණු හැම සැකයක් ම දුරුවී යනවා. ඒ තුළින්මයි මේ හේතුඵල ධර්මයේ යථාර්ථය අවබෝධ කරගන්නේ.”

දුතිය බෝධි සූත්‍රය හෙවත් සම්බුද්ධත්වය පිළිබඳ වදාළ දෙවන උදාන ගැන සඳහන් වන්නේ මෙලෙස යි. එදා රාත්‍රියේ මධ්‍යම යාමයේ දී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පටිච්ච සමුප්පාද ධර්මය ප්‍රතිලෝම වශයෙන් ඉතා හොඳින් මෙනෙහි කොට වදාළ සේක. එනම් “ මේ අයුරින් මේ හේතුව නැතිවෙන විටම මේ ඵලය නැතිවෙනවා. මේ හේතුව නිරුද්ධ වෙන විට ම මේ ඵලය නිරුද්ධ වෙනවා “ යනුවෙනි.

’ඉමස්මිං අසති ඉදං න හෝති. ඉමස්ස නිරෝධා ඉදං නිරුජ්ඣති’ අවිද්‍යාව නිරුද්ධවීමෙන්, සංස්කාර නිරුද්ධ වෙනවා. සංස්කාර නිරුද්ධ වීමෙන්, විඤ්ඤාණය නිරුද්ධ වෙනවා. විඤ්ඤාණය නිරුද්ධ වීමෙන්, නාමරූප නිරුද්ධ වෙනවා. නාමරූප නිරුද්ධ වීමෙන් ආයතන හය නිරුද්ධ වෙනවා. ආයතන හය නිරුද්ධ වීමෙන්, ස්පර්ශ නිරුද්ධ වෙනවා. ස්පර්ශය නිරුද්ධ වීමෙන් විඳීම නිරුද්ධ වෙනවා. විඳීම නිරුද්ධ වීමෙන්, තණ්හාව නිරුද්ධ වෙනවා. තණ්හාව නිරුද්ධ වීමෙන්, බැඳීම නිරුද්ධ වෙනවා. බැඳීම නිරුද්ධ වීමෙන් විපාක පිණිස කර්ම සකස්වීම නම් වූ භවය නිරුද්ධ වෙනවා. විපාක පිණිස කර්ම සකස්වීම නිරුද්ධ වීමෙන්, ඉපදීම නිරුද්ධ වෙනවා. ඉපදීම නිරුද්ධ වීමෙන්, ජරාවට පත්වීම, මරණයට පත්වීම, ශෝක කිරීම, වැළපීම, කායික දුක්, මානසික දුක්, සුසුම් හෙළීම නිරුද්ධ වෙනවා. මේ අයුරිනුයි මේ මුළු මහත් දුක් රැසම නිරුද්ධ වන්නේ” යනුවෙනි.එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, මේ යථාර්ථය නුවණින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගෙන ,ඒ වෙලාවේ නිරාමිස සතුටින් මේ උදාන ගාථාව වදාළ සේක.

යදා හවේ පාතුභවන්ති ධම්මා – ආතාපිනො ඣායතො බ්‍රාහ්මණස්ස

අථස්ස කංඛා වපයන්ති සබ්බා – යතො ඛයං පච්චයානං අවේදිතී

ඔහුට සියලු කෙලෙස් තවන වීරිය තිබෙනවා. ඔහු ධ්‍යාන වඩනවා. ඉතින් ඒ අරහත් බ්‍රාහ්මණයාට යම් වෙලාවක බෝධි පාක්ෂික ධර්ම තමන් තුළ ඇතිවෙනවා නම්, ඒ මොහොතේ තමන් තුළ තිබූ හැම සැකයක් ම දුරුවෙලා යනවා. ඒ තුළින්ම යි මේ හේතුඵල ධර්මයේ යථාර්ථය අවබෝධ කරගන්නේ”

අනතුරුව සඳහන් වන තතිය බෝධි සූත්‍රයේ දැක්වෙන්නේ සම්බුද්ධත්වය ගැන වදාළ තෙවන උදානය යි. එදා රාත්‍රී පශ්චිම යාමයේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පටිච්ච සමුප්පාද ධර්මය අනුලෝම – ප්‍රතිලෝම වශයෙන් ඉතා හොඳින් මෙනෙහි කොට වදාළා. එනම් “ මේ අයුරින් මේ හේතුව ඇතිවන විට, මේ ඵලය ඇතිවෙනවා. මේ හේතුව උපදින විට මේ ඵලය උපදිනවා. මේ හේතුව නැති වෙන විට මේ ඵලය නැතිවෙනවා. මේ හේතුව නිරුද්ධ වෙන විට මේ ඵලය නිරුද්ධ වෙනවා” කියායි. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ යථාර්ථය නුවණින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගෙන ඒ අවස්ථාවේ දී ශාන්තව, සතුටින් යුතුව මේ උදාන ගාථාව වදාළ සේක.

යදා හවෙ පාතුභවන්ති ධම්මා

ආතාපිනෝ ඣායතො බ්‍රාහ්මණස්ස

විධූපයං තිට්ඨාති මාරසේනං

සූරියොව ඕභාසයමන්තළික්ඛන්ති

“ සියලු කෙලෙස් තවන වීරිය තිබෙනවා. ධ්‍යාන වඩනවා. ඉතින් ඒ අරහත් බ්‍රාහ්මණයාට යම් වෙලාවක බෝධි පාක්ෂික ධර්ම තමන් තුළ ඇතිවෙනවා නම්, ඒ මොහොතේ අහස් කුස බබළන හිරු මඬලක් සෙයින් මාර සේනාව කම්පා කර වැඩ සිටිනවා. අපටද ඒ උතුම් සම්බුද්ධත්වය පිළිබඳව වඩ වඩාත් චිත්ත ප්‍රසාදය ඇති කරගන්නට මෙම උතුම් දේශනා උපකාර වේවා.!

පස් පවින් වැළකේවා නිති සිල් සුවඳ දේවා

පස් පවින් වැළකේවා නිති සිල් සුවඳ දේවා

අස්ගිරි මහා විහාර පාර්ශ්වයේ

උපාධ්‍යාය

අමුණුපුර පියරතන නා හිමි

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස

යො පාණමති පාතෙති - මුසාවාදංච භාසති

ලොකෙ අදින්නං ආදියති - පරදාරංච ගච්ඡති

සුරා මෙරය පානංච - යො නරො අනුයුංජති

ඉධෙව මෙසො ලොකස්මිං - මූලං බණති අත්තනො

සුපින්වත්නි,

සකල සතවෙත පතළ මහා කරුණා ගුණ ඇති අප තථාගත සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ සැවැත් නුවර වැඩවසන සමයෙක පන්සියයක් උපාසක පිරිස අරබයා මෙම ගාථා ධර්මය දේශනා කළ සේක.

අනේපිඬු සිටුතුමා විසින් සිව්පනස් කෙළක් ධනය වියදම් කොට සාදවා පූජා කළ මෙම ජේතවනාරාමය නන් දෙසින් පැමිණෙන භික්ෂු, භික්ෂුණී උපාසක, උපාසිකා වන්ගෙන් ද, රාත්‍රී භාගයේ පැමිණෙන දෙවි දේවතාවන්ගෙන් ද පිරී පවතින අතර තෙරුවන් ගුණ බලමහිමයෙන් හා සිරියාවෙන් බබළන්නේ ය. ශ්‍රද්ධාවෙන් ධර්මය අසන, දන්පැන් දෙන, ප්‍රඥාවේ ධර්මය සාකච්ඡා කරන සිල්වත් ගුණවත් උතුමන් යළි ආපසු යන්නේ දෙව්මිනිස් නිවන් සම්පත් ලබාගැනීමේ පරම පවිත්‍ර අධිෂ්ඨානයෙනි.

මෙම ජනයා අතර පන්සියයක් පමණ දෙනෙක් තම තමන් ආරක්ෂා කරන සිල්පද පිළිබඳ වාද විවාද ඇති කළහ. මෙම වාද විවාදවල තීරණයක් ලබා ගැනීමට ඔවුහු බුදුරදුන් වෙත පැමිණ සැළකර සිටියහ.

සත්ත්වයාගේ ස්වභාවය, තම තමන්ගේ මානසික ගැටීමෙන් පෙරට එන අරමුණට සාපේක්ෂව ගන්නා තීරණය සත්‍යබව තීරණය කිරීමයි. මෙම උපාසකයන් අතර ඇතමෙක් ප්‍රාණඝාත අකුසලෙන් මිදීම පමණක් හොඳයයි සිතූහ. ඇතැමෙක් අදින්නාදානය පමණක් සීලය යැයි නිගමනය කළහ. මෙසේ පන්සිල් පිළිබඳව ද වාද ප්‍රතිවාද කරමින් සිට බුදුරදුන්ගේ අදහස් විමසූ විට අප බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙම ධර්ම දේශනාවෙන් පස්පව්වලින් සිදුවන මහා විපාක හා පන්සිල්වලින් ලැබෙන ආනිශංසත් විස්තර කර වදාළ සේක. මනුලොව සත්ත්ව පරපුර බිහි වූ දා පටන් කෙනෙකුගේ ජීවිතයක් විනාශකොට තවත් ජීවිතයක් රැකීමේ ප්‍රවණතාවය නොකඩවා පවතින්නේ ය. මෙම ස්වභාවය පාලනය වීමට මිනිසා විසින්ම ආගම්, දර්ශන, නීතිරීති, නියෝග සකස් කරගෙන පැවැත්මේ ප්‍රමාණයකට පාලනය කරගෙන එන්නේ ය.

පින්වත්නි, පස් පව්වලින් ප්‍රථමයෙන් දක්වා ඇති ප්‍රාණඝාතය මහා පාප කර්මයක් බව බුදුදහමේ දැක්වේ. ආගමක්, දර්ශනයක්, චින්තාවක් ඇතිවන්නට නම් ජීව පරපුරක් විශේෂයෙන් මානව පරපුරක් ප්‍රථමයෙන් සිටිය යුතු වන්නේ ය.

“පාණාතිපාතො භික්ඛවෙ ආසෙවිතො භාවිතො බහුලීකතො නිරය සංවත්තනිකොහොති තිරච්ඡානයොති සංවත්තනිකො හොති. පෙත්තිවිසය සංවත්තනිකො හොති යො සබ්බලහුසො පාණතිපාතාස්ස විපාකො මනුස්සභූතස්ස අප්පායුක සංවත්ත නිකොහොති” ආදී නයින් දේශනා කළ පරිදි ප්‍රාණඝාත අකුසලය නරක, තිරිසන්, ප්‍රේත ලෝකවල ඉපදීමට හේතුවකි. මනුලොව උපන්නත් අල්ප ආයුෂ ඇතිව මරණයට පත්වන්නේ ය.

ප්‍රාණඝාතය හෙවත් ජීවයක් විනාශ කිරීමට සිතීම් මාත්‍රය පවා මනෝද්වාරයෙන් වන්නා වූ මහා පාපයකි. හොරකම, කාම මිථ්‍යාචාරය, බොරුකීම මත්ද්‍රව්‍ය පානය යන අකුසල් ද මෙලොවදී විවිධ කරදර හිරිහැර නින්දා අපහාස, සන්තාප බාධක ඇතිවීමට හේතුවන අතර මරණින් මතු සතර අපායේ ඉපදෙන්නට හේතු වන්නේ ය. ප්‍රාණඝාත අකුසලයෙන් වන දිට්ඨධම්මවේදනීය ප්‍රතිවිපාක අපමණ ය. සත්වයෙකුගේ ජීවිතය දැන දැන විනාශකිරීම නිසා විනාශ කරන්නාගේ ජීවන ඉන්ද්‍රිය ද ඉතා ඉක්මනින් අක්‍රියවන්නේ ය. ඉතා ස්වල්ප දෙයකින් බිය, ත්‍රාසය, සන්තාපය, ශෝකය ඇති වී තැවෙන්නේ ය. ගොවිතැන් කර්මාන්තයෙහි නොපවත්නා ගවයෙකු පිදුරු දමා පුළුස්සා කෑ මිනිසෙකු ඒ මහා පාප කර්මයෙන් අවීචි මහා නරකයෙහි ඉපිද වසර කෝටි ගණන් පැසී එයින් මිදී සියක් ආත්ම භාවයන්හි ගින්නෙන් දැවි දැවී දුක්වේදනා විඳි අයුරු දහම් කතාවක දැක්වෙන්නේ ය.

එවංච සත්තා ජානෙය්‍යුං

දුක්ඛාය ජාති සම්භවො

න පාණෙ පාණිනං හඤ්ඤෙ

පාණ ඝාතාහි සෝචති

අදින්නාදානය හෙවත් හොරකම ශිෂ්ට සමාජයට කරන මහා විපත්තියකි. විශේෂයෙන් දුප්පත්කම නිසා හෝ, පුරුද්ද නිසා හෝ අනුන්ගේ දෙයක් අනුදැනීමක්, සංඥාවක් නැතිව ගැනීම, සෙලවීම, අනුබලදීම පුද්ගලිකව තමාට කරගන්නේ අපරාධයකි. සමාජ ප්‍රගතියට බාධාවකි.

වර්තමාන ලෝකයේ මානව සමාජය මෙතරම් සංකීර්ණ වන්නේ හොරකම, කාමමිථ්‍යාචාරය, බොරුව, සුරාපානය වැනි අකුසල කර්ම නිසා ය. පස්පව් නොකිරීම්, පන්සිල් ආරක්ෂා කිරීම ලෝකයේ ප්‍රධාන සමාජ ධර්මතාවයක් ලෙස සම්මත කරගන්නේ නම්, මෙතරම් අපරාධ සිදුවන්නේ නැත. ජගත් සමාජය තුළ පහත සඳහන් සාධාරණ සම්මුතීන් ඇතිකර ගන්නේ නම් අපරාධ දූෂණ අඩු වී ජනතාවට මෙයට වඩා සහනයක් ඇති වන්නේ ය. බෞද්ධ පංචශීල ප්‍රතිපත්තිය ලෝක සම්මතයක් කිරීම, ලෝක ජන සමාජයේ ඇති නැති පරතරය අඩු කිරීම, න්‍යෂ්ටික අවි ආයුධ භාවිතය සීමා කිරීම, බෞද්ධ දර්ශනය විශ්ව ශක්තියක් කිරීම, ජගත් සංවිධානවලට මේ පිළිබඳව දැනීමක් දීම වශයෙනි.

බුද්ධාගමේ පදනම පන්සිල් වන අතර එම ප්‍රතිපත්තිය ඉතා සුහදතාවයෙන්, මනෝ විද්‍යානුකූලව මේ උතුම් ධර්මය නොදත් එහෙත් කැමැත්තෙන් සිටින කෝටි සංඛ්‍යාත ජනතාවට අවබෝධයක් දීමට ජගත් නායකයන් ප්‍රමුඛව ක්‍රියා කළයුතු කාලය පැමිණ ඇත.

පස් පව් දුරුවේවා, පන්සිල් සුරැකේවා , මෙත් සිත් වැඩේවා, සැමට සගමොක් සුව ලැබේවා, ඔබ සැමට තෙරුවන් සරණයි

 

කුසලයට අලස නොවන්න

පොසොන් පුර අටවක 2019.06.10

කුසලයට අලස නොවන්න

 

අර්ථවත් බෞද්ධයා නම් කර්මය හා කර්ම ඵලය විශ්වාස කරන්නෙකි. ඒ විශ්වාසය අනුව තම ජීවිතය යහපත් ව පවත්වා ගන්නෙකි.

කර්ම නියමය අනුව අප විසින් සිදුකරනු ලබන කුසල් හා අකුසල් ක්‍රියාවන් හි ඵල මේ ජීවිතයට පමණක් සීමා වන්නේ නැත. සංසාරගතව ම ක්‍රියාත්මක වන්නේ ය. කුසල ක්‍රියා යහපත් ය. යහපත් ඵල ගෙන දෙන්නේ ය. ප්‍රසන්න පුනර්ජන්ම ලබාදේ. සතුට ගෙන දේ. අප අත නොහැර, පසු පස ම එන සෙවණැල්ල මෙනි. අලෝභ, අදෝස, අමෝහ සිතිවිලි කුසලයට මූලික වන්නේ ය.

අකුසල ක්‍රියා අයහපත් ය. අයහපත් ඵල ම ගෙන දේ. දුක්බර උපතකට හේතු ය. ජීවිතය වේදනාකාරී ය. දුකම දෙන්නේ ය. ගොනු පසු පස එන රිය සක මෙන් ය. ලෝභ, ද්වේශ , මෝහ සිතිවිලි අකුසල ක්‍රියාවන්ට මුල් වන්නේ ය. බුදුරජාණන් වහන්සේ දිනක් සුභ නම් මානවක අමතා දේශනා කොට වදාළේ සත්ත්වයා කර්මය අනුව උපත ලබන බව ය. කර්මය දායාද කොට, කර්මය පිළිසරණ කොට ඇති බව ය. සත්ත්වයා උස් පහත් වශයෙන් බෙදෙන්නේ කර්මය නිසා බව ය.

කර්මය හා එහි ඵල එසේ වුව ද බෞද්ධයන් ලෙස පෙනී සිටින ඇතැම් පුද්ගලයන් ඒ පිළිබඳව සැලකිල්ලක් නොදක්වන බව ඇතැම් පුද්ගල හැසිරීම් හා ඇතැම් සමාජ සංසිද්ධීන්වලින් ගම්‍ය වේ. පුද්ගලයකු විසින් කරන ක්‍රියාව තමන්ට පමණක් නොව බොහෝ විට සමස්ත සමාජ පද්ධතියට ම බලපාන අවස්ථා ඇත. එය සමාජ පැවැත්මට සුදුසු නැත.

කර්මය හා කර්මඵලය විශ්වාස කළ ද එය විශ්වාසයට පමණක් සීමා කොට ක්‍රියාවට නොනඟන්නේ නම්, ඒ ගැන සැලකිල්ලක් නොදක්වනවා නම් අප විසින් ම සිදු කරගනු ලබන්නේ අනර්ථයකි.

වැරැදි කරන බොහෝ අය තම වරද සාධාරණීකරණය කරන්නේ තමන්ට නිසිමඟ පෙන්වීමට කෙනෙක් සිටියා නම් මෙවැනි වරදක් නොවනු ඇති බවට ය. එහි එක්තරා සත්‍යයක් ඇත. කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර පුද්ගලයා යහපත් තැනක ඔසවා තබයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනාකොට වදාළේ ඇසුරට සුදුසු යහපත් අය නොවන්නේ නම් අසත්පුරුෂ ඇසුරට වඩා තනිවම ජීවත්වීම යහපත් බව ය. කවරෙකුට ඇඟිල්ල දිගු කළ ද තමන් කරන කුසලා කුසල කර්මයන් හි ඵල විඳින්නට වන්නේ නම් තමන්ට ම ය. එහෙයින් අවබෝධයෙන් ජීවත්වීම අත්‍යවශ්‍ය ය. මිනිසා යනු සිතා බලා කටයුතු කරන්නට හැකි උසස් මනසකින් යුත් සත්ත්වයෙකි. දැක බලා ජීවිතය හැඩගස්වා ගන්නට අපට ජීවත්වන පරිසරය තුළ ම ඕනෑ තරම් අවකාශ තිබේ.

බුදු දහමේ දේව දූතයන් තිදෙනෙක් ගැන විස්තර කෙරේ. ජීවත්ව සිටින කාලයේ මව්පියන්ට ගරු නොකර, ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන්ට, වැඩිහිටියන්ට ගරු නොකර මරණින් පසු අවීචියට ගිය පුරුෂයෙකු යමපල්ලන් විසින් දඬුවම් නියම කරනු පිණිස යමරජු වෙත ගෙන ගිය අවස්ථාවේ යමරජු එම පුද්ගලයාගෙන් විමසුවේ මිනිස් වර්ගයා අතර පළමු දේවදූතයා පෙනී සිටිනු නොදුටුවේ ද යන්න ය. ඒ පුරුෂයා කීවේ නොදුටු බව ය. අසූ අනුවියැති, එසේත් නැතිනම් සියක් වයස් ඉක්ම වූ. දුබල වූ සැරයටියට වාරු වූ, වෙව්ලන දෑතින්, ශක්තිය පහව ගිය , රැළි ගැසුණු අත්පා ඇති තැනැත්තෙක් නොදුටුවේ ම දැයි යම රජු නැවත ඒ පුරුෂයාගෙන් විමසුවේ ය. එවිට පුරුෂයා දැක ඇතැයි පිළිතුරු දුන්නේ ය. බුද්ධිමත් මනසක් ඇති නුඹට ඒ දැක දැකත් ජීවිතය තේරුම්ගත නොහැකි වූයේ ද? තමනුත් කවදා හෝ මහලු වියට යන බව නොතේරුණේ දැයි යමරජු නැවත විමසී ය. ජීවිතයට පාඩමක් ඉගෙන ගත හැකි පළමු දේවදූතයා නම් ඒ මහලු පුද්ගලයා ය.

ජීවිතයේ හමුවන දෙවන දේව දූතයා නම් ගිලන්ව වැතිරී සිටින වේදනාවෙන් පෙළි පෙළී, තමන්ගේ ම කැත කුණු මත වැතිර දුක් විඳින පුද්ගලයා ය.

තෙවන දේව දූතයා නම් මිය ගිය පුද්ගලයා ය. මෘත කලේබරය ඉදිමී, දුර්වර්ණ වී කුණුවී තිබෙන මළ සිරුර ය.

දේවදූතයන් ලෙසින් එන මෙම සංඥා බුද්ධිමත් පුද්ගලයාට ජීවිත යථාර්ථය පිළිබඳව ලබා දෙන ඉඟි ප්‍රබල ය. ජීවිතය යහපත් ව ගෙවන්නට, අකුසලයෙන් මිදී කුසලයෙහි යෙදෙන්නට එය ම ප්‍රමාණවත් ය. මෙම ඉඟි දේවදූතයන් වන්නේ දෙව්ලොවට මඟ පෙන්වන නිසා ය. මේ යථාර්ථය දැන දැක අයහපතින් මිදී යහපත ම වැඩීම තමන්ට සේ ම අනුන්ට ද හිත පිණිස ම වන්නේ ය.

 

Pail 4

 

Na Uyane Ariyadhamma Thero

 

 

10-7 මහමුගලන් තෙරුන්ගේ කථා පුවත. 

යො දණ්ඩෙන අදණ්ඩෙසු, අප්පදුට්ඨෙසු දුස්සති;

දසන්නමඤ්ඤතරං ඨානං, ඛිප්පමෙව නිගච්ඡති.

යමෙක් දඬුවම් නොකළ යුතු, ද්වේෂ නොකරණ පුද්ගලයන් විෂයෙහි අපරාධ කෙරේද, හෙතෙම දශවිධ දුක්ඛ කාරණයන් අතුරෙන් එක්තරා දුක්ඛකාරණයකට වහාම පැමිණෙන්නේය.

වෙදනං ඵරුසං ජානිං, සරීරස්ස ච භෙදනං (සරීරස්ස පභෙදනං (ස්‍යා.));

ගරුකං වාපි ආබාධං, චිත්තක්ඛෙපඤ්ච (චිත්තක්ඛෙපං ව (සී. ස්‍යා. පී.)) පාපුණෙ.

දැඩිවූ (කායික) වේදනාවකට හෝ ධනහානියකට හෝ ශරීර භෙදයකට හෝ නැවත බලවත් රෝගයකට හෝ උන්මාදයට හෝ පැමිණෙන්නේය.

රාජතො වා උපසග්ගං (උපස්සග්ගං (සී. පී.)), අබ්භක්ඛානඤ්ච (අබ්භක්ඛානං ව (සී. පී.)) දාරුණං;

පරික්ඛයඤ්ච (පරික්ඛයං ව (සී. ස්‍යා. පී.)) ඤාතීනං, භොගානඤ්ච (භොගානං ව (සී. ස්‍යා. පී.)) පභඞ්ගුරං (පභඞ්ගුනං (ක.)).

රජුන් කෙරෙහි වන්නාවූ උවදුරකට හෝ දරුණුවූ (අභ්‍යඛ්‍යානයකට) චෝදනාවකට හෝ නෑයන්ගේ විනාශයට හෝ භෝගයන්ගේ විනාශයට හෝ පැමිණෙන්නේය.

අථ වාස්ස අගාරානි, අග්ගි ඩහති (ඩය්හති (ක.)) පාවකො;

කායස්ස භෙදා දුප්පඤ්ඤො, නිරයං සොපපජ්ජති (සො උපපජ්ජති (සී. ස්‍යා.)).

ඔහුගේ ගෙවල් පාවක (ශුද්ධකරන්නා) නම්වූ ගින්න දවයි. ඒ අඥාන පුද්ගලතෙම මරණින් මතු නරකට පැමිණෙන්නේය.

“යෝ දණ්ඩෙන” යන මෙම ධර්මදේශනය ශාස්තෲන් වහන්සේ රජගහ නුවර වේළුවනාරාමයේ වැඩ සිටියදී මහමුගලන් තෙරුන් නිසා දේශනා කළහ.

එක් සමයෙක තීර්ථකයින් එක්රැස් වී රහස් සාකච්ඡාවක් කළහ. යහළුවනි ! කුමන කරුණක් නිසා භවත් ගෞතමයන්ට මහත් ලාභසත්කාර ලැබේදැයි දනිම්ද? අපි නොදනිමු. තෙපි දනිව් ද? එසේය. මම දනිමි. මුගලන් නම් වූ එක් අයෙක් නිසා ලැබේ. ඔහු දෙව්ලොව ගොස් දෙවියන් ගෙන් ඔවුන් කළ කුශල කර්ම විමසා දැනගෙන අවුත් මිනිසුන්ට කියාදෙයි. මේ තැනැත්තා මෙබඳු කුශල කර්මයක් කොට මෙබඳු සම්පත් ලබා තිබේ යනුවෙන් විස්තර කර දෙයි.

මිනිස්සු ඔහුගේ මේ කථා අසා මහත් ලාභසත්කාර පවරා දෙති. මේ නිසා ඔහු මරන්නේනම් අපට එම ලාභසත්කාර ලබාගත හැකිය. ඔවුහු එක් උපායක් ඇතැයි සියල්ලෝ ඒකච්ඡන්දයෙන් අනුමත කොට කිසියම් දෙයක් කොට ඔහු මරවුයයි. තම අනුගාමිකයන් එකඟ කරවාගෙන කහවණු දහසක් ගෙන - මිනිසුන් මරණ සොරුන් කැඳවා මහමුගලන් තෙරුන් කළුගල් කඩ වසතියි කියා ඔහු ඝාතනය කරන්නැයි ඔවුන්ට කහවණු දුන්හ. සොරු ධන ආශාවෙන් පිළිගෙන තෙරුන් වහන්සේ මරන්නෙමුයි උන්වහන්සේ වසන ස්ථානය වටකොට සිටියහ. තෙරුන් වහන්සේ ඔවුන් වටකොට ඇතිබව දැන යතුරු සිදුරෙන් නික්මී ගියහ. ඔවුන් මුගලන් තෙරුන් නොදැක නැවත දිනයක පැමිණ වට කළහ. තෙරුන් වහන්සේ මෙය දැන කැණිමඩල හිඳගෙන අහසට පැන නැග්ගේය. මේ අයුරින් පළමු මාසයේ ද තෙරුන් ගන්නට නොහැකි වූහ. අන්තිම මාසය එළඹීවිට තෙරුන්වහන්සේ තමන් විසින් කරන ලද කර්මය ඉදිරියට අදින බව දැන නොගියේය. සොරුන් ගොස් තෙරුන් ගෙන සහල් ඇට තරමට ඇට කමින් සිරුර බිදුහ.

ඊට පසු මැරුනේ යයි යන හැඟීම ඇතිව එක් වන ලැහැබක දමා ගියහ. තෙරුන් බුදුන් දැක පිරිනිවන් පාමියි ආත්ම භාවය ධ්‍යාන වෙළුමෙන් වෙළා ස්ථීර කොට අහසින් බුදුන් වෙත ගොස් බුඳුන් වැඳ ස්වාමීනි. පිරිණිවන් පාමියි පැවසූහ. මොග්ගල්ලාන ඔබ පිරිනිවන් පාන්නේද? ස්වාමීනි එසේය. කොතැනට ගොස් පිරිනිවන් පාන්නේද? කළුගල් පෙදෙසට ගොස් පිරිනිවන් පාමී. එසේ නම් මුගලන් මට ධර්මය කියව ! මෙබඳු ශ්‍රාවකයෙකුගේ දර්ශනය මින්මතු හැකිවේදැයි පවසා එනිසා ධර්මය දේශනා කරන්නැයි පැවසූවිට ස්වාමීනි මම එසේ කරමියි කියා බුදුන් වැඳ අහසට පැනනැගී පිරිනිවන් පාන දින සැරියුත් තෙරුන් සේ නොයෙක් ඍධි ප්‍රාතිහාර්යයන් දක්වා ධර්මය කියා බුදුන් වැඳ කාළසිලා පර්වතයට ගොස් පිරිනිවන් පෑහ. සොරුන් විසින් - තෙරුන් මරන ලදැයි යන කථාව මුළු දඹදිව පැතිරුනේය. අජාසත් රජ සොරුන් සෙවීම සඳහා චරපුරුෂයන් යෙදවීය. එම සොරුන් සොර සුරා සැළකින් රා බින අතර එකෙක් එකෙකුගේ සුරාබදුනට ගසා බිමහෙළීය ඔහු අනෙකාට තර්ජනය කර එම්බා - වනචරය නුඹ කුමක් නිසා මගේ ඔඩම බිම හෙලුවේද කීම දෘෂ්ට චෞරය නුඹ පළමුවෙන්ම මහමුගලන් තෙරුන්ට තැලුවා නේද?

ඇයි මම පළමුව තැලුව බව නුඹ නොදන්නේද? මෙලෙස මමත් තැලුව මමත් තැලුව යයි කියන්නන්ගේ වදන් අසා ඒ චරපුරුෂයෝ ඒ සියළු සොරු අලාගෙන රජුට දැන්වීය. රජු සොරුන් කැදවා තෙපි විසින් තෙරුන් ඝාතනය කරන ලද්දේදැයි විමසීය. දේවයන් වහන්ස එසේය. තොප ඒ සඳහා යොදවන ලද්දේ කවරෙකු විසින්ද දේවයන් වහන්ස නිඝණ්ඨයින් විසින් යයි පැවසූහ. රජ පන්සියයක් නිඝණ්ඨයින් හා පන්සියයක් සොරුන් ද ගෙන රජගෙයි මළුවේ නැබ පමණට යටකොට පිදුරුවලින් වසා ගිනි ඇවිල විය. ඊටපසු ඔවුන් දැවුන බව දැන යකඩ නගුලෙන් කඩින් කඩ සාවවා සියල්ලන් කැබලි කැබලිවලට පත් කළේය. භික්ෂූහු දම්සභා මණ්ඩපයේදී මහමුගලන් තෙරුන්ට නුසුදුසු වූ මරණයක් සිදුවීයයි කථාවක් ඉපිද වූහ.

තථාගතයන් වහන්සේ පැමිණ මා පැමිණීමට පෙර මහණෙනි. ඔබ කිනම් කථාවකින් යුතුව සිටියෝදැයි විමසා මේ මුගලන් මහතෙරුන් ගැනයයි පැවසුවිට මහණෙනි මුගලන් තෙරණුවෝ මේ ආත්මභාවයට නුසුදුසු වුවක් පෙර භවයකදී ඔහු විසින් කරන ලද කර්මයකට අනුරූපවම (යෝග්‍යවු) මරණයකට පත්වුයේ යැයි පැවසූහ. ස්වාමීනි උන්වහන්සේ විසින් කරන ලද පූර්ව කර්මය කුමක්ද? යනුවෙන් විමසුහ. එවිට විස්තර වශයෙන් පැවසුහ.

අතීතයේ බරණැසවාසී එක් කුල පුත්‍රයෙක් තමන් විසින්ම සහල් කෙටීම, ඉවීම් ආදිය කරමින් දෙමාපියන් පෝෂණය කළේය. මේ අතර දෙමාපියෝ දරුවා ! ඔබ තනියම ගෙයි වැඩද, කැලෑවේ වැඩද, කරමින් වෙහෙසට පත්වේ. ඔබට එක් දැරියක කැඳවාගෙන එමුයි කියා කීහ. මෑණියනි. පියාණනි මට එබඳු බිරිඳකගෙන් වැඩක් නැත, ඔබ දෙපළ ජීවත්ව සිටින තාක් සියතින්ම උවැටන් කරමි. මෙසේ ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කරද්දීම නැවත නැවත ඇවිටිලි කර කුමාරිකාවක් කැඳවාගෙන ආවාහුය.

ඇය දින කීපයක් ඔවුන්ට උවැටන් කර පසුව ඔවුන් දැකීමටද අකමැති වන්නී ඔබේ දෙමාපියන් සමඟ එකතැන වාසය කිරීමට නොහැකි යයි කෑගසා ඔහු (සැමියා) තමන්ගේ කථා ගණන් නොගන්නාවිට ඔහු බැහැරක ගිය අවස්ථාවේදී නියඳ කෙදි කැබලි හා කැඳපෙන ගෙන තැන් තැන්වල දමා - ඔහු ආපසු පැමිණිවිට මේ මොනවාදැයි විමසූ අවස්ථාවේදී ඇය මේ මහළු අන්ධයෝ මේ ගෙය හැමතැන කිළිටි කරමින් සිටිති. මොවුන් හා එකට විසීම කළ නොහැකිය. මෙසේ ඇය නැවත නැවත කියන්නේ පුරණ ලද පාරමිතා ඇත්තෙක් වුවද මා පියන් කෙරේ සිත බිඳුනි. ඔහු හොඳයි කළ යුතුදේ දනිමියි. ඔවුන්ට කෑම දී මෑණියනි, පියාණෙනි, අසුවල් තැන් ඤාතීහු ඔබලාගේ පැමිණීම අපේක්ෂාවෙන් සිටිති. එහි යමුයි ඔවුන් කරත්තයකට නංවාගෙන යන්නේ කැලෑව මැදට පැමිණිවිට පියාණනි රැහැන ගන්න ගොන්නු පා සලකුණු අනුව යති. මෙතැන සොරු සිටිති මම බසිමියි. පියා අතට රැහැන් දී ගලෙන් බැස යන්නේ හඩ පරිවර්තනය කර සොරුන් පැමිණ විලාශයක් දැක්වීය.

දෙමාපියෝ ශබ්ධය අසා සොරුන් පැන්නේ යයි යන සංඥාවෙන් දරුව අපි මහළු අයයි. ඔබ රැකෙන්නැයි කීවාහුය. ඔහු දෙමාපියන් එසේ කියද්දීත් සොරුන්ගේ ඝෝෂාව කරමින් තලා පෙළා කැලෑවට දමා ආපසු ගියේය.

බුදුහු මේ ඔහුගේ පූර්ව කර්මය කියා දී මහණෙනි මුගලන් මෙබඳු කර්මයක් කොට නොයෙක් වර්ෂ ලක්ෂ ගණනාවක් නිරයේ පැසී විපාක කෙළවර ආතමභාව වශයෙන් මෙසේම තැලීම්වලට ලක්ව කුඩු කුඩු වූයේ මරණයට පත් විය. මෙසේ මුගලන් විසින් තමා කළ කර්මයට අනුරූපවූම මරණයක් ලබන ලද්දේයයි පන්සියයක් සොරුන් හා නිවටුන්ද මගේ පුතුන්ට අපරාධකර ලදහ. නිරපරාධ අයට අපරාධ කරන අයට කරුණු දසයකින් ව්‍යවසනය සිදුවේයයි පවසා අනුපිළිවෙළ සසඳා දහම් දෙසන්නේ මෙය දෙසුහ.

දඬුවමට නුසුදුසු ඇයට දඬුවම් දීමත්

නිවරද කෙනෙකුහට - වරදක් දැන කිරීමත්,

කළ අයට ජීවිතේ - දසවරද පැමිණේමැයි

සිරුරේ බිඳීමද - වේදනා ඇතිවීම ද

රෝදුක් වැඩීම ද - අවසාන උමතුවීමද,

රජුන්ගෙන් වන බිය - නෑයින් නැතිව යාමත්

සිය ධනය වැනසී - ලබයි නෙක් රුදු චෝදනාවන්,

නිවෙස ගිනි ගනු ඇත - තැන්පත් ධනය වැනසී

හිත මිතුරු නැති වී අපායට යයි හුදකලාවම

මෙහි අදණ්ඩෙසු යනු - කායික දඬුවම් කිසිවෙකුටත් නොදෙන රහතුන් කෙරෙහි අදහස දෙයි. අප්ප දුට්ඨෙසු - යනු තමන්ටත් අන් අයටත් අපරාධ නොකරන නොසිතන, අඤ්ඤතරං ඨානං - දුක් සහිත කරුණු දහයෙන් එක් කරුණකට වෙද නං යනු සීස රෝග ආදී දරුණු වේදනාවන්ට ගොදුරුවේ. ජාතිං යනු ධන හානිවේ. හෙදනං යනු අත්පා සිඳීම් ආදියයි. ගරුකං යනු පක්ෂපාත - ඇස් අන්ධවීම - කොරබව - කුෂ්ඨ රෝග ආදී ගරුකාබාධයන්ට ලක්වේ. චිත්තකෙඛපං - යනු උමතුබවයි. උපසග්ගං යනු කීර්තිය නැති කිරීම සේනාපති තනතුරු ආදිය භාවිතා කර ලීම රජුගෙන් උවදුරු ඇතිවීම - අබ්හක්ඛානං නොදුටු නො ඇසූ නොසිතූ දේ මේ සන්ධි සිඳීම ආදිය කළේයයි. රාජ අපරාධ තා විසින් කරන ලද්දේයයි මෙබඳු වූ දරුණු චෝදනාවන්ට ලක්වේ.

පරික්ඛයංච ඤාතීනං - යනු තමාට අත්‍යවශ්‍ය ඤාතීන්ගේ පිරිහීම සිදුවේ. පභඬ්ගුරං යනු - විනාශභාවයට නරක් වූ බවට ගෙයි තබන ධාන්‍ය කුණු වීමට හේතුවේ. රන් අඟරු බවට ද මුතු - කපු ඇට බවට හෝ කහවණු - හිස් කැබලි බවට දෙපා සිවුපා සතුන් අතට - ගොළු කොරබවට පත්වීමද සිදුවේ. අග්ගි ඩහති යනු එක් වසරකදී දෙතුන් වරක් අනෙක් ඒවා නොදැවෙද්දී තමන්ගේ ගෙය අකුණු සැරවලින් ගිණි ගෙය ගිනි වායුවෙන් හෝ ගිනි ගනී. නිරයං යනු මෙලොවදීම මේ කරුණු දහයෙන් එකකට හෝ පත්ව එක් ආකාරයෙන් හෝ දැක්වීමට නිරයං - සො උපපජ්ජතී යනුවෙන් දැක්වුනි. දේශනාවගේ කෙළවර බොහෝ දෙනා සෝවාන් ආදී ඵලයන්ට පත්වූහ.

 

10-6 අජගර නම් ප්‍රේතයාගේ කථා පුවත. 

අථ පාපානි කම්මානි, කරං බාලො න බුජ්ඣති;

සෙහි කම්මෙහි දුම්මෙධො, අග්ගිදඩ්ඪොව තප්පති.

තවද පව්කම් කරන්නාවූ අනුවණ තෙම (එය) දනියි. ඒ නුවණ නැත්තේ ස්වකීය පාපකර්මයන් ගින්නෙන් දනලද්දක්හු මෙන් තැවෙයි.

“අථ - පාපානි කම්මානි ” - යන මේ ධර්මදේශනය ශාස්තෲන් වහන්සේ රජගහනුවර වේළුවනයෙහි වැඩ සිටියදී අජගර ප්‍රේතයෙකු නිමිති කරගෙන දේශනා කළහ.

එක් සමයෙක මහමුගලන් තෙරණුවෝ ලක්ඛණ තෙරුන් සමඟ ගිජුකුළු පව්වෙන් බසින විට දී යොදුන් විසිපහක් දිග පිඹුරු ප්‍රේතයෙක් දිවැසින් දුටුවහ. ඔහුගේ හිසෙන් ගිනිජාල නැගී කෙළවර පැතිරයයි අවසානයෙන් පටන්ගෙන හිස දක්වාත් ගමන්කරයි. දෙපසින් ගිනිජාලා ඇතිවී මැදට පැමිණේ. තෙරුන්වහන්සේ මේ දැක සිනා පහළ කළහ.

ලක්ඛණ තෙරුන් විසින් සිනා පහළ කිරීමට හේතු විමසා සිටි විට ඇවැත්නි ,එය විස්තර කිරීමට කාලය නොවේ. මේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු බුදුරජාණන් වහන්සේ හමුවේදී මගෙන් විමසන්න යයි පැවසූහ. එසේ පවසා රජගහනුවර පිඬු පිණිස හැසිරී බුදුන් වෙත ගියවිට ලක්ඛණ තෙරුන් විසින් විමසන ලදුව මෙසේ පැවසූහ.

ඇවැත්නි එක් ප්‍රේතයෙක් දුටුවෙමි. ඔහුගේ මෙබඳු ආත්මභාවයක් විය. මම ඔහු දැක මවිසින් මෙබඳු ආත්මභාවයක් මෙයට පෙර නොදුටුවෙමියි මට සිනා පහළ විය. බුදුරජාණන් වහන්සේ ඇස් ඇති ශ්‍රාවකයින් (දිවැස්) වාසය කරත් යයි පවසා තෙරුන්ගේ කථාවේ පිහිටා මහණෙනි ! මවිසින් ද බෝධි මණ්ඩපයේදීම දුටුවේ වෙමි. මෙය නොපිළිගන්නා අයගේ අහිත පිණිස පවතී යයි සිතා නොපැවසීමි. දැන් මුගලන් ඇස් ලැබ කියමියි කියා භික්ෂූන් විසින් ඔහුගේ පෙර කර්මය විමසුවේ පැහැදිලි කර දුන්හ. කාශ්‍යප බුද්ධ කාලයේදී සුමංගල නම් සිටුවරයෙක් රන් ගඩොල් බිම අතුරා එකසිය විසි රියනක් දිගට එපමණ ධනයක් විසුරුවා මහා විහාරයක් කළේය. එපමණම වියදම්කර උත්සවයක් කළේය. ඔහු උදෙන්ම බුදුන් වෙත (කාශ්‍යප) යන්නේ නුවර දොරටුවේ එක් ශාලාවක කසාවතක් හිසට පෙරවාගෙන මඩ තැවරුණු පාදයෙන් යුතුව නිදාසිටි එක් සොරෙක් දැක. මඩතවරාගෙන රාත්‍රියේ ගමන්කර දවල් නිදන්නෙකැයි කීවේය. සොරා මුහුණ විවරකර සිටුතුමා දැක බලා - හොඳයි කරන්න ඕන දේ දැනගත්තායි වෛරයක් බැද හත්වරක් (සිටුතුමාගේ) කුඹුරට ගිනි තැබුවේය.

සත්වරක් ගවගාලේ ගවයින්ගේ පාසින්දේය සත් වතාවක් ගෙය දවාලීය. හේ මෙපමණකින්වත් කෝපය නිවාගන්නට අසමත් වන්නේ ඔහුගේ සුළු සේවකයා සමඟ මිත්‍රත්වයක් ඇති කරගෙන ඔබේ සිටුවරයාට වඩාත් ප්‍රිය දෙය කුමක්දැයි විමසා - බුදුන්ගේ ගඳකිළියට වඩා ප්‍රිය දෙයක් නැතැයි අසා එසේ වේවායි. ගඳකිළිය දවා කෝපය නිවාගනිමියි සිතා බුදුරජාණන් වහන්සේ පිඬුසිඟා වැඩිවිට - පානය හා පරිභෝගය සඳහා තිබුණ ජලය තිබූ කළ බිඳ දමා ගන්ධ කුටියට ගිනි තැබීය. සිටු තුමා ගඳකිළිය ගිනිගන්නේ යයි අසා ගිනි ඇවිලෙන විට ඇවිත් ගඳකිළියේ දැවෙන හැටි බලා කෙස් ගහක තරම්වත් දොම්නසක් ඇති කර නොගෙන වම් අත හකුළුවා දකුණතින් මහත් අත්පොළසන් දුනි. අනතුරුව ඔහු අසල සිටි අය මෙපමණ ධනයක් වැයකර කරන ලද ගඳකිළිය දැවෙද්දී සතුටු වෙන්නේදැයි විමසූහ.

දරුවනි මේ ගිනිවලට අසාධාරණ වූ බුදුසසුනේ ධනය නිධන් කිරීමට ලැබෙන හෙයින් නැවතද මෙබඳු ධනයක් වියදම්කර බුදුරදුන්ට ගඳකිළියක් කරන්නට ලබන්නෙමියි සතුටු සිත් ඇත්තේ අත්පොළසන් දුනිමි. පැවසුවේය. හේ නැවතද එබඳුම ධනයක් වැයකර ගඳකිළියක් කරවා විසිදහසක් භික්ෂූන් සහිත බුදුරදුන්ට දානයක් පිරිනැමුවේය.

මේ දුටු සොරා මම මොහු නොමරා නිහඬව කරවන්නට නොහැකි වේ යැයි සිතා මොහු මරන්නෙමියි ඉණෙහි කිනිසි බැඳ දින හතක් විහාරයේ හැසිරෙන්නේ ඉඩක් නොලැබුණි. මහසිටුවරයා ද දින හතක් මහදන් දී බුදුරජාණන් වහන්සේට නමස්කාර කොට ස්වාමීනි එක් පුරුෂයෙක් විසින් මගේත් සත්වරක් දවාලීය. ගවගාලේ ගවයින්ගේ පා හත්වරක් සිඳ දැම්මේය. සත්වරක් ගෙය දවාලීය. දැන් මේ ගඳකිළිය ද ඔහු විසින් දවන ලදී. මම මේ දානයේ පළමු කොටස ඔහුට දෙමි. එය අසා සොරා මවිසින් බැරෑරුම් ක්‍රියාවක් කරන ලද්දෙමි, මෙපමණ අපකාර කළේද මා කෙරෙහි කෝපමාත්‍රයක්වත් නැත. මේ මහා දානයේ ප්‍රථම කොටස මට දෙයි මම ද්‍රෝහියෙක්මි. මෙබඳු කෙනෙකුගෙන් ක්ෂමා නොගැනීම නිසා දේව දඬුවම්ද මගේ හිසමත පතිතවේයි සිතා සිටුවරයාගේ පාමුල වැටී ස්වාමීනි මට සමාවන්නැයි ඉල්ලා සිටිවිට මේ කුමක්දැයි සිටුවරයා විමසීය. මෙබඳු අයුතු දෙයක් මවිසින් කරන ලදිමි ඒ මට සමාවන්නැයි ඉල්ලා සිටියේය.

අනතුරුව සිටුවරයා මේ මේ දේත් කරන ලද්දේ නුඹ විසින් දැයි? විමසීය. සියල්ල විමසා - එසේය මා විසින් කරන ලදැයි පිළිතුරු දුන්විට නුඹ ම විසින් නොදැක තිබියදී කුමක් නිසා මෙසේ කිපී කරන ලද්දේදැයි විමසීය. ඔහු එක් දිනක් නගරයෙන් නික්මෙන්නේ ඒ අතරතුර කියන ලද වචනය සිහිකර කෝපය ඇතිවූයේ යයි පැවසුවේය. සිටුවරයා එදින එබඳු වචනයක් කීව බව සිහිපත්වී දරුව, එසේ කීවෙමි. මට සමාවන්නැයි පැවසීය. එසේ සමාව දී දරුව නැගිටින්න. ඔබට මම සමාව දෙමි. දරුව යන්නැයි පැවසුවේය. ඉදින් උතුමනි මට සමාව දෙන්නේ නම් දූ දරුවන් සමඟ මා ඔබ නිවසේ දාසයන් කරගන්න. දරුවා ඔබ, මම මෙපමණක් කීවෙන් මෙපමණ විනාශයන් කරන ලදී. ගෙතුළ වාසය කිරීමෙන් කිසිවක් කියන්නට නොහැකිවේ. ඔබ මගේ ගෙයි විසීමෙන් ප්‍රයෝජනයක් නැත. ඔබට සමාව දෙමි. යන්නැයි කීවේය.

සොරා එම කර්මය සිදුකොට ආයු කෙළවර අවීචි නරකයේ උපන්නේ බොහෝ කලක් එහි පැසී විපාක කෙළවර දැන් ගිජිකුළු පව්වේ පැසේ යයි පැවසුවේය. මෙසේ බුදුහු ඔහුගේ පූර්වකර්මය පවසා මහණෙනි !

අඥානයෝ පව්කරන්නේ අවබෝධ නොකරති පසුව තමා කළ කර්මයෙහි දැවෙන්නේ තමා තමන්ට ලැව් ගින්නක් සේ වේයයි පවසා පූර්වා පර සන්ධි ගලපා දහම් දෙසන්නේ මේ ගාථාව පැවසූහ.

වටහා නොගෙන පව්කම්වල තිබෙන දොස

පව්කම් කරති අනුවණයෝ මිහිරි ලෙස

ඒ කම් සසරැ පල දී ගිනි රැගෙන හිස

දව්නෙකු වගේ පව් විඳවති නිරයේ බැස

තත්ථ පාපානීති - අනුවණයා හුදෙක් ක්‍රෝධ වශයෙන් පව් කෙරෙති. කරන කළ ද අවබෝධ කර නොගනී පව් කරන්නේ ද පවක් කරමියි අවබෝධ කරගන්නෙක් නැත. මෙම කර්මයට මෙබඳු විපාක ලැබේයයි නොදන්නා හෙයින් අවබෝධ නැතැයි කියන ලදී සෙහීති - හේ තමා විසින් කරන ලද කර්මයෙන් දුම්මෙධොති නුවණ නැත්තා - නිරයේ ඉපිද ගින්නෙන් දැවුනෙකු සේ තැවේ යන අර්ථය දෙයි. දේශනය අවසානයේ බොහෝ දෙන සෝවාන් ආදී ඵලයන්ට පැමිණියහ.

 

10-5 විශාඛා ආදී උපාසිකාවන්ගේ උපොසථ සමාදන්වීම පිළිබඳ කථා පුවත 

යථා දණ්ඩෙන ගොපාලො, ගාවො පාජෙති ගොචරං;

එවං ජරා ච මච්චු ච, ආයුං පාජෙන්ති පාණිනං.

යම්සේ ගොපලුතෙම දඬුයෙන් හරකුන් තණ බිමට පමුණුවාද, එපරිද්දෙන්ම ජරාවද මරණයද යන (මොහු දෙදෙන) සත්වයන්ගේ ජීවිතය ගෙන යන්නේය.

“යථා දණ්ඩෙනා ති” - මෙම ධර්ම දේශනය ශාස්තෲන් වහන්සේ සැවත් නුවර පූර්වාරාමයේ වැඩසිටිය දී විශාඛා ආදී උපාසිකාවන්ගේ පෙහෙවස් සමාදන්වීම නිමිති කරගෙන දේශනා කළහ.

සැවත් නුවර එක් මහා උපෝසථ දිනයෙක පන්සියයක් පමණ ස්ත්‍රීහු පෙහෙවස් සමාදන්ව විහාරයට ගියාහුය. විශාඛාව - ඔවුන් අතරින් මහළු ස්ත්‍රීන් වෙතගොස් මෑණිවරුනි. කුමක් නිසා පෙහෙවස් සමාදන් වුවේ දැයි විමසුවාය. ඔවුන් දිව්‍ය සැපය ප්‍රාර්ථනා කරගෙන යයි කීවිට, මධ්‍යම වයසේ අයගෙන් විමසුවාය. තම සැමියන්ගේ අන් බිරියන් කෙරෙහි පවත්නා සපත්නීරෝෂයෙන් මිඳීම සඳහා යයි පැවසූහ. තරුණ ස්ත්‍රීන්ගෙන් විමසුවාය. ඔවුන් විසින් පළමු ගැබ් ගැනීමේදීම පුතෙක් ලබා ගැනීම සඳහා යයි පැවසූහ. අනතුරුව කුඩා කුමාරිකාවන්ගෙන් විමසුවාය. ඔවුන් තරුණ වියේ දීම පතිකුලයට යාම සඳහා යයි පැවසූවිට

ඒ සියළුම කථා අසා ඔවුන් රැගෙන බුදුන් වෙත ගොස් පිළිවෙළින් දැනුම් දුන්නාය. ඒ අසා බුදුරජාණන් වහන්සේ විශාඛාවනි ! මේ සත්ත්වයින්ගේ ඉපදීම් ආදිය නම් දණ්ඩක් අතින් ගත් ගොපල්ලන් වැනිය. ජාති ජරා ආදියෙන් යුත් ජරා ව්‍යාධි ආදියෙන් යුත් ව්‍යාධි මරණ සමීපයට යවා කෙටේරියෙන් සිඳින්නා සේ ජීවිතය සිඳගනී. නිවණ පතන්නෝ නම් නැත. සසර පතන්නෝ නම් වෙතියි, පවසා අනුපිළිවෙළ වදාරා දහම් දෙසමින් මේ ගාථාව දෙසූහ.

ගොපල්ලා කෙවිටෙන

හරක් ගෙන යයි කෙත වෙත

ලෙඩ, දුක්, ජරාවෙන්

ඔබත් ගෙනයයි මරණෙ දොර වෙත,

යම් සේ ගොපල්ලා දණ්ඩ යොදාගෙන ගවයන් ගාලට යවයිද එසේම ජරාව හා මරණය සත්ත්වයින්ගේ ආයුෂ පාලනය කරයි.

එහි පාචෙතිතී - දක්ෂ ගොපල්ලා කුඹුරු අතරින් ඇතුළුවන ගවයින් දණ්ඩෙන් වළකා එයින් තලමින් - ජලය - තණකොළ සුළඟ ඇති තැන්වලට මෙහෙයවයි ද “ආයුං පාචෙන්ති ” ජීවිතින්ද්‍රිය ගෝචර භූමිය වැන්න එහි ජාති නම් සත්ත්වයින්ගේ ජීවිතින්ද්‍රිය ජරාව සමීපයට යවයි. ජරා- ව්‍යාධි සමීපයට යවයි. ව්‍යාධිය මරණ සමීපයට යවයි. එලෙසම මරණය නමැති කෙටේරියෙන් සිඳ යන්නේ යයි මෙසේ උපමා කරමින් - දේශනය නිමාකළ විට බොහෝ දෙන සෝවාන් ඵලයට පැමිණුනාහ.

Na Uyane Ariyadhamma Thero

 

සකලික සූත්‍රය

එවං මෙ සුතං - එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති මද්දකුච්ඡිස්මිං මිගදායෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවතො පාදො සකලිකාය (සක්ඛලිකාය (ක.)) ඛතො හොති. භුසා සුදං භගවතො වෙදනා වත්තන්ති සාරීරිකා වෙදනා දුක්ඛා තිබ්බා (තිප්පා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)) ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා; තා සුදං භගවා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො. අථ ඛො භගවා චතුග්ගුණං සඞ්ඝාටිං පඤ්ඤාපෙත්වා දක්ඛිණෙන පස්සෙන සීහසෙය්‍යං කප්පෙති පාදෙ පාදං අච්චාධාය සතො සම්පජානො.

අථ ඛො සත්තසතා සතුල්ලපකායිකා දෙවතායො අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කෙවලකප්පං මද්දකුච්ඡිං ඔභාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨංසු. එකමන්තං ඨිතා ඛො එකා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං උදානං උදානෙසි - ‘‘නාගො වත, භො, සමණො ගොතමො; නාගවතා ච සමුප්පන්නා සාරීරිකා වෙදනා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො’’ති.

අථ ඛො අපරා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං උදානං උදානෙසි - ‘‘සීහො වත, භො, සමණො ගොතමො; සීහවතා ච සමුප්පන්නා සාරීරිකා වෙදනා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො’’ති.

අථ ඛො අපරා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං උදානං උදානෙසි - ‘‘ආජානීයො වත, භො, සමණො ගොතමො; ආජානීයවතා ච සමුප්පන්නා සාරීරිකා වෙදනා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො’’ති.

අථ ඛො අපරා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං උදානං උදානෙසි - ‘‘නිසභො වත, භො, සමණො ගොතමො; නිසභවතා ච සමුප්පන්නා සාරීරිකා වෙදනා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො’’ති.

අථ ඛො අපරා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං උදානං උදානෙසි - ‘‘ධොරය්හො වත, භො, සමණො ගොතමො; ධොරය්හවතා ච සමුප්පන්නා සාරීරිකා වෙදනා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො’’ති.

අථ ඛො අපරා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං උදානං උදානෙසි - ‘‘දන්තො වත, භො, සමණො ගොතමො; දන්තවතා ච සමුප්පන්නා සාරීරිකා වෙදනා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො’’ති.

අථ ඛො අපරා දෙවතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං උදානං උදානෙසි - ‘‘පස්ස සමාධිං සුභාවිතං චිත්තඤ්ච සුවිමුත්තං, න චාභිනතං න චාපනතං න ච සසඞ්ඛාරනිග්ගය්හවාරිතගතං (සසඞ්ඛාරනිග්ගය්හවාරිතවතං (සී. ස්‍යා. කං. පී.), සසඞ්ඛාරනිග්ගය්හවාරිවාවතං (ක.)). යො එවරූපං පුරිසනාගං පුරිසසීහං පුරිසආජානීයං පුරිසනිසභං පුරිසධොරය්හං පුරිසදන්තං අතික්කමිතබ්බං මඤ්ඤෙය්‍ය කිමඤ්ඤත්‍ර අදස්සනා’’ති.

‘‘පඤ්චවෙදා සතං සමං, තපස්සී බ්‍රාහ්මණා චරං;

චිත්තඤ්ච නෙසං න සම්මා විමුත්තං, හීනත්ථරූපා න පාරඞ්ගමා තෙ.

‘‘තණ්හාධිපන්නා වතසීලබද්ධා, ලූඛං තපං වස්සසතං චරන්තා;

චිත්තඤ්ච නෙසං න සම්මා විමුත්තං, හීනත්ථරූපා න පාරඞ්ගමා තෙ.

‘‘න මානකාමස්ස දමො ඉධත්ථි, න මොනමත්ථි අසමාහිතස්ස;

එකො අරඤ්ඤෙ විහරං පමත්තො, න මච්චුධෙය්‍යස්ස තරෙය්‍ය පාර’’න්ති.

‘‘මානං පහාය සුසමාහිතත්තො, සුචෙතසො සබ්බධි විප්පමුත්තො;

එකො අරඤ්ඤෙ විහරමප්පමත්තො, ස මච්චුධෙය්‍යස්ස තරෙය්‍ය පාර’’න්ත්න්ත්ති.

 මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර සමීපයෙහි මද්දකුච්ඡි නම් මුව වෙනෙහි වැඩවසන සේක. එසමයෙහි වනාහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පාදයෙහි ගල් පතුරක් වැදුනේය. (එයින්) භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දුක්වූ, දැඩිවූ, රළුවූ, කටුකවූ, අමිහිරිවූ, අමනාපවූ, බලවත් කායික දුක් වේදනාවෝ උපන්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි එළඹ සිටි සිහි ඇතිසේක්, නුවණ ඇති සේක්, එහෙයින් නොපෙළෙන්නාහු ඒ වේදනාවන් ඉවසන සේක.

එකළ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සඟළ සිවුර සතර පටක් කොට පණවාගෙන දකුණු පය පිට වම් පය මඳක් ඉක්මවා තබා සිහිනුවණැතිව දකුණු ඇලයෙන් (සිංහයෙකුගේ නිදීමට බඳු) ශයනය කළ සේක.

එකල්හි වනාහි සත්සියයක් සතුල්ලපකායික දෙවියෝ රෑ පෙරයම ඉක්මුණු පසු බබළන ශරීර ශෝභා ඇත්තාහු සියලු මද්දකුච්ඡි වනය බබුඵවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙක පැමිණියහ. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියහ.

එවිට එක් පසෙක සිටියාවූ එක් දෙවියෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍ය පහළ කෙළේය.

“ස්වාමීනි, පුදුමයෙකි’. ශ්‍රමණ ගෞතම තෙම හස්තියෙකි. එසේ ඇතෙකු බැවින්ම තමහට ඇතිවූ දුක්වූ, දැඩිවූ, රළුවූ, කටුකවූ, අමිහිරිවූ, අමනාපවූ, ශරීරගත වේදනාවන් සිහිනුවණ ඇතිව පීඩා නොවිඳිමින් ඉවසයි.”

ඉක්බිති අන් දෙවියෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍යය පහළ කෙළේය.

“ස්වාමීනි, පුදුමයෙකි’. ශ්‍රමණ ගෞතම තෙම සිංහයෙක. සිංහයෙකු නිසාම, ඇතිවූ දුක්වූ, දැඩිවූ, රළුවූ, කටුකවූ, අමිහිරිවූ, අමනාපවූ, ශරීරගත වේදනාවන් සිහි නුවණ ඇතිව නොපෙළෙමින් ඉවසයි.”

ඉක්බිති අන් දෙවියෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍යය පහළ කෙළේය.

“ස්වාමීනි, පුදුමයෙකි’. ශ්‍රමණ ගෞතම තෙම ආජානීයයෙක’. ආජානීය බැවින්ම හටගත් දුක්වූ, දැඩිවූ, රළුවූ, කටුකවූ, අමිහිරිවූ, අමනාපවූ, ශාරීරික වේදනාවන් සිහි නුවණ ඇතිව නොපෙළෙමින් ඉවසයි.”

ඉක්බිති අන් දෙවියෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍යය පහළ කෙළේය.

“පින්වත්නි පුදුමයකි’. ශ්‍රමණ ගෞතම තෙම (ගවයන් ලක්‍සයකට අධිපතිවූ නීසහයෙක) අප්‍රතිසමයෙක.සමාන කිරීමට අනිකෙක් නැත්තෙක). අප්‍රතිසම බැවින්ම හටගත් දැඩිවූ, රළුවූ, කටුකවූ, අමිහිරිවූ, අමනාපවූ, ශාරීරික වේදනාවන් සිහිනුවණින් යෙදී පීඩා නොලබමින් ඉවසයි.”

ඉක්බිති අන් දෙවියෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සමීපයෙහි මේ ප්‍රීතිවාක්‍යය පහළ කෙළේය.

“පින්වත්නි, පුදුමයකි’. ශ්‍රමණ ගෞතම තෙම බර උසුලන්නෙකි. බර උසුලන්නෙකු හෙයින්ම හටගත් ශාරීරිකවූ, දුක්වූ, දැඩිවූ, රළුවූ, කටුකවූ, අමිහිරිවූ, අමනාපවූ, වේදනාව සිහිනුවණින් යෙදී පීඩා නොලබමින් ඉවසයි.”

ඉක්බිති අන් දෙවියෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍යය පහළ කෙළේය.

“ස්වාමීනි, පුදුමයකි’. ශ්‍රමණ ගෞතම තෙම දැමුණු කෙනෙක, දැමුණු බැවින්ම ශාරීරිකවූ දුක්වූ, දැඩිවූ, රළුවූ, කටුකවූ, අමිහිරිවූ, අමනාපවූ, වේදනාවන් සිහි නුවණින් යෙදී පීඩා නොලබමින් ඉවසයි.”

ඉක්බිති අන් දෙවියෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍යය පහළ කෙළේය.

“බලන්න, හොඳින් වඩනාලද සමාධියක්’. නොනැමුණු, අරමුණින් ඉවතට නොනැමුණු, අනුන්ගේ මෙහෙයීමෙන් කෙලෙසුන් මැඩ, ඔවුන් වළක්වාලීම් නැති තැන්පත්වූ සිතක්.’ මෙබඳුවූ පුරුෂ ඇතෙකු, පුරුෂ සිංහයෙකු, පුරුෂාජානීයකු, අසම පුරුෂයකු, පුරුෂ ධෝරය්හයකු, පුරුෂදාන්තයකු, පෙළියයුත්තකු කොට යමෙක් සිතන්නේ නම්, එය ඔහුගේ අඥාන බව විනා අන් කිමෙක්ද?”

“වේද පහ දරන්නාවූ අවුරුදු සියයක් තවුස්දම් රකිමින් හැසිරෙන බමුණෝ වෙද්ද, ඉදින් ඔවුන්ගේ සිත මනාකොට නොමිදුනේ නම්, හීන බව (මාර්‍ග ඵල නොලත් බව) ස්වභාව කොට ඇති ඔවුහු නිවන් කරා යන්නෝ නොවෙත්.

“තණ්හාවෙන් මැඩුණු ව්‍රත හා ශීලයෙන් බැඳුනු තැනැත්තෝ අවුරුදු සියයක් රූක්‍ෂ තපස් කරන්නෝ නමුත්, ඔවුන්ගේ සිත මනාව නොමිදුනේ නම් පිරිහුණු බව ස්වභාවකොට ඇති ඔවුහු නිවන් වෙත යන්නෝ නොවෙත්.

“මෙලොව මානය පතන්නහුගේ සිතේ දමනයක් නැත. එකඟ නොවූ සිතැති ඔහුගේ චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍යය දැනීමෙක් නැත. පමා තැනැත්තේ හුදකලාව වනයෙහි වසන්නේ නමුදු සසරින් පරතෙරට යාගත නොහැක්කේය.”

(එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.) “මානය දුරලා මනාව එකඟ නර ගත් සිතැත්තේ, නුවණින් යුක්තවූයේ, සියලු ලෙසින් මිදුණු තැනැත්තේ හුදෙකලාව අප්‍රමාදව වනයෙහි වසන්නේ, ඔහු සසරින් එගොඩට යන්නේය.”