පෙහෙරකෙල්ලගේ මරණය

 

පෙහෙරකෙල්ලගේ මරණය 

අන්‍ධභූතො අයං ලොකො තනුකෙත්‍ථ විපස්සති.

සකුන්තො ජාලමුත්තො’ව අප්පො සග්ගාය ගච්ඡති.

මේ ලොවී මහ ජන තෙම නුවණැස් නැතියෙන් අන්‍ධ ය. මේ මහජනයා අතුරෙහි ස්වල්ප සත්ත්‍වයෙක් ම අනිත්‍යාදි වශයෙන් ස්කන්‍ධපංචකය දක්නේ ය. (ලිහිණිවැද්දකු දැමූ) දැලට හසු වැ එයින් මිදී පලා යන වටුවකු මෙන් (මාරජලයෙන් වැසුනු සත්ත්‍වයන් අතුරෙන්) ස්වල්ප වූ කිසි සත්ත්‍වයෙක් ම (සුෂටු අග්‍ර හෙයින් සග්ග යැ යි කියන ලද) සුගතියට ද නිවනට ද යන්නේ ය.

බුදුරජානන් වහන්සේ අලව් නුවරට වැඩි ගමනෙක එහි වැස්සෝ උන්වහන්සේට ආරාධනා කොට දන් පිළිගැන්නූහ. උන්වහන්සේ වළඳා අවසානයෙහි “ජීවිත ය අස්ථිර ය, මරණය ඒකාන්ත ය, මම මැරෙන්නෙමි, මාගේ ජීවිතය මරණය කෙළවර කොට සිටියේ ය, ජීවිතය අනියත ය, මරණය නියත ය, මේ සැටියෙන් මරණය ගැන නිතර සිහිකළ යුතු ය, යම්කෙනකුන් මරණසතිය මෙසේ නො වඩන ලද නම්, ඔවුහු පසු කල්හි නයකු දැක බියට පත් පුරුෂයකු සේ සන්තාපයට පැමිණෙන්නාහ. මරහඬ නගමින් කලුරිය කරන්නාහ, යම් කෙනෙකුන් මරණසතිය වඩන ලද නම්, ඔවුහු දුරදීම නයකු දැක කෝටුවෙන් ගෙණ වීසි කොට සිටි පුරුෂයකු සේ තැති නො ගන්නෝ ය, බියපත් නො වන්නෝ ය, ඒ නිසා හැම කෙනකුන් මරණසතිය වැඩිය යුතු ය” යි ධර්‍මදේශනා කළ සේක. එහෙත් ඒ දේශනාව ඇසූ හැම දෙනෙක් පෙර සේ ගෙදර දොරේ කටයුතු වලම යෙදී හුන්හ. ඒ දේශනාව අනුව යෙදෙන බවෙක් නො වී ය. එහි එක් සොළොසැවිරිදි පෙහෙර කෙල්ලක්, “බුදුරජානන් වහන්සේගේ දේශනාව කොතරම් අගී ද, උන්වහන්සේ වදාළෝ අපට වැඩ වන්නක් ය, අවැඩට වැටෙන්නක් කවදාවත් නො වදාරණ සේක, එහෙයින් මා මරණසතිය වැඩිය යුතුය” යි දිවා රෑ දෙක්හි ම මරණසතිය වැඩූ ය. බුදුරජානන් වහන්සේ ද දෙව්රම් බලා පෙරළා වැඩි සේක. ඒ තරුණිය ද මරණසතිය වඩමින් තුන් අවුරුද්දක් ම කල් ගෙවූ ය. 

මේ කාලයෙහි දවසෙක බුදුරජානන් වහන්සේ අලුයම් වේලෙහි ලොව බලා වදාරණ සේක් මැය දැක “මැයට කුමක් වන්නේදැ” යි විමසා බැලූහ. එහිදී “ඇය බණ අසා සෝවාන් වන බවත්, ඇය නිසා එහිදී කරණ ධර්‍මදේශනාව මහාජනයාට වැඩ සහිත වන බවත් දැක භික්‍ෂුගණයාත් ගෙණ ජේතවනයෙන් නික්ම අග්ගාලව විහාරයට වැඩි සේක. අලව් නුවර වැස්සෝ ඒ දැන බුදුරජුන් දකිනු රිසියෙන් එහි ගියහ. ගොස් දානමානාදියෙන් උන්වහන්සේට සඞ්ග්‍රහ කළහ. පෙහෙර තරුණිය ද බුදුරජුන් වැඩි බව අසා තුටු සිත් ඇති ව “මා මෙයින් තෙවසකට උඩ දී රන්වන් වූ බුදුරජානන් වහන්සේ දක්නා ලදහ, දැන් උන්වහන්සේගේ සවර්‍ණවර්‍ණ වූ ශ්‍රීදේහය දකින්නට මිහිරි වූ උතුම් දහම් අසන්නට ලබන්නෙමි” යි සිතූ ය. 

එදා පෙහෙරහලට යන ඇයගේ පියා, “දුව! අනුන්ගේ, රෙද්දක් වියනට ගතිමි, එහි තව වියතක් පමණ වියන්නට ඉතිරිව ඇත, අද ඒ ටික වියා අවසන් කළ යුතු ය, ඒ නිසා පිළීවියන සරදඬුවෙහි නූල් ඕතා ගෙණ වහා එව” යි කියා ගියේ ය. එකල්හි ඕ තොමෝ “මම බණ අසන්නට යන්නට සිතා ගෙණ සිටියෙමි, තාත්තා පිළීවියන සරස්දඬුව පිළියෙල කොට ගෙණ එන්නැයි කියයි, දැන් මෙයට කුමක් කෙරෙම් ද, බණ අසන්නට යම් ද, නැත, සරස්දඬුව ගෙණ යම් ද, සරස්දඬුව ගෙණ නො ගියොත්, තාත්තා මට තළන්නේ ය, හොඳයි, තසරය වඩා ගෙණ ගොස් දී පස්සේ බණ අසන්නට යමි” යි සිතා මිටි පුටුවක හිඳ තසරයෙහි නූල් එතුවා ය. අලව් වැස්සෝ බුදු රජුන් වළඳවාලා අවසන් කොට පාත්‍රය ගෙණ අනුමෙවෙනි බණ අසන්නට සූදානම් ව සිටියහ. එකල්හි බුදුරජානන් වහන්සේ “මම මෙ තෙක් දුර තිස් යොදුන් මඟ ගෙවා යම් කුල දැරියක නිසා ආයෙම් නම්, ඈට මෙහි එන්නට තවම ඉඩ නැත්තේ ය, එහෙයින් ඈ මෙහි ආ විටෙක අනුමෙවෙනි බණ වදාරන්නෙමි” යි කිසිත් නො බැණ වැඩ හුන් සේක. 

බුදුරජානන් වහන්සේ කිසිත් නො බැණ වැඩහුන් සේක් ද, ඒ ගැන කිසිත් කියන්නට ශක්තියක් දෙවියන් සහිත ලෝකයෙහි කිසිවකුටත් නැත්තේ ය. පෙහෙරදැරිය, තසරයෙහි නූල් වඩා අවසන් කොට එය පසෙක ලා ගෙණ පෙහෙරහලට යන්නී බුදු රජුන් වැඩ හිඳුනා තැනින් බුදුරජුන් දෙස බල බලා ගියා ය. උන්වහන්සේ ද කර ඔසොවා ඈ දෙස බැලූහ. ඕ තොමෝ බුදුරජුන් බැලු බැල්මෙන් “තමන් දෙස බලා ය” යි දැන පුදුමයි, මෙතරම් මහත් පිරිසක් මැද වැඩ හිඳ මා දෙස බැලීම, එකතින් බුදුරජානන් වහන්සේ තමන්වහන්සේ වෙතට මා පැමිණෙනු බලාපොරොත්තු වන සේකැ, යි තසරය බහා තුබූ පැස පසෙක තබා බුදුරජුන් වෙත ගියා ය. “මෝ තොමෝ මා වෙත නො පැමිණ ගියොත් අනියත ගති ඇතිව පුහුදුන්ව කලුරිය කරන්නී ය, මා වෙත පැමිණ මාගෙන් බණ අසා ගියොත් සෝවන්ව නියතගති ඇතිව කලුරිය කොට තුසිතදෙව්විමන්හි උපදින්නීය” යි දැන බුදුරජානන් වහන්සේ ඈ දෙස බැලූ සේක. එදා ඈ මැරෙණු ඒකාන්ත ය. ඇයට එදා මරණය පැමිණෙනු වළකාලනු නො හැකි ය. 

පෙහෙරදැරිය බුදුරජුන් බැලූ බැල්මෙන් ම බුදුරජුන් වෙත ඇදී ගියා සවණක් රැස් අතරට වැද එයින් සැරහී දොහොත් මුදුනේ තබා වැඳ පසෙකට වී හුන්නී ය. ඒ සා මහත් පිරිසක් මැද එතෙක් වේලා කිසිත් නො බැණ වැඩ හුන් බුදුරජානන් වහන්සේ ඇය වැඳ සිටි කල්හි මෙසේ අසා වදාළ සේක.

බුදුරජානන් වහන්සේ	:-	ලමයා කොහි සිට ආයෙහි ද?
දැරිය	:-	සවාමීනි! මම කොහි සිට ආයෙම් දැයි නො දනිමි.
බුදුරජානන් වහන්සේ	:-	හා හොඳයි, දැන් මේ කොතැනක යෙහි?
දැරිය	:-	එය ද නො දනිමි ස්වාමීනි!
බුදුරජානන් වහන්සේ	:-	නො දනිහි?
දැරිය	:-	දනිමි, ස්වාමිනි!
බුදුරජානන් වහන්සේ	:-	දනිහි?
දැරිය	:-	නො දනිමි, ස්වාමීනි!

එහි මෙය අසා සිටි මිනිස්සු කෝපයෙන් ඉල්පී ගියෝ “බලා පියවු, ඇරෑගේ හැටි, මේ පෙහෙරකෙල්ල බුදුරජුන් ඉදිරියෙහි කටට ආ ආවක් කියා, මොක ද, මැගේ මේ ඔළමොළ කම්, කොහි සිට ආයෙහි දැ යි ඇසූ කල්හි කියන්නට තුබුනේ පෙහෙරගෙදර සිට ආ බව නේ ද කොතැනක යෙහි දැ? යි ඇසූ වේලේ කිය යුතුව තිබුණේ රෙදි වියන තැනට යන බව නේ ද, එසේ නො කියා මෑ කටට ආ ආ බස්ම කීවා ය” යි කෑකෝ ගසන්නට වූහ. 

බුදුරජානන් වහන්සේ මහජනයා නිශ්ශබ්ද කොට නැවැත “ලමයා, කොහි සිට ආයෙහි දැ” යි මා ඇසූ විට, නො දනිමි, යි කීයෙහි කුමක් නිසා දැ?” යි ඇසූහ. “ස්වාමීනි! තිලෝගුරු හිමියෙනි! ම පියානෙනි! පියානන් වහන්සේ මා පෙහෙරගෙදර සිට ආ බව දන්නා සේක් ය, එසේ දැන, කොහි සිට ආයෙහි දැ, යි විචාළ සේක්, කොතැනින් චුත ව මෙහි උපන්නී දැ, යි මා ලවා කියවනු සඳහාය, යි මට සිතුනේ ය, මම කොතැනින් චුත ව අවුත් මෙහි උපන්මි යි මා නො දන්නා බැවින්, නො දනිමි, යි කීයෙමි” යි ඕ තොමෝ කිවු ය. “බොහොම හරි ලමයා, මා ඇසු ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දුන් සැටි, මාගේ ප්‍රශ්නයට ලමයාගේ පිළිතුර නියම පිළිතුරු” යි බුදුරජානන් වහන්සේ සාධුකාර දුන්හ. 

නැවැත “ආ’ ලමයා! කොතැනක යෙහි, යි මා ඇසූ ප්‍රශ්නයට, නො දනිමි, යි කීයෙහි කුමක් නිසාදැ?” යි ඇසූ කල්හි “ම පියානන් වහන්ස! පියානන් වහන්සේ මා තසරය පැසෙක බහා ගෙණ පෙහෙරහලට යන බව දැන දැන මෙසේ අසා වදාළ සේක් මෙතැන මැරී ගොස් කොතැනක උපදින්නිහි දැ යි, මා ලවා කියවා ගන්නට ය, උත්පත්තිවශයෙන් මෙතැනින් කො තැනකට යනු දැ යි මා නො දන්නා බැවින් නො දනිමි යි. කීයෙමි” යි පෙහෙරිය කිවූ ය. බුදුරජානන් වහන්සේ එවරද ඇයට පෙරසේ වදාරා සාධුකාර දුන්හ. 

නැවැත, “ආ’ ලමයා! මා තෙවන වර නො දනිහි දැයි ඇසූ වචනයට, දනිමි යි කීයෙහි කුමක් සලකා දැ?” යි බුදුරජානන් වහන්සේ ඇසූහ. “ම පියානන් වහන්ස! මා මැරෙණ බව දන්නා බැවින් දනිමි, යි කීයෙමි” යි ඇය කිවූ ය. එවරද බුදුරජානන් වහන්සේ සාධු කාර දුන්හ. 

නැවැත “ආ’ ලමයා! මා සිවුවන වරට ඇසූ දන්නෙහි දැයි යන්නට නො දනිමි යි කීයෙහි, ඒ කුමක් නිසා දැ” යි අසා වදාළ කල්හි “ම පියානන් වහන්ස! මා මැරෙණ බව මුත්, කොයි දවසෙක, කොයි වේලෙක, කොයි පැයෙක මැරෙන්නෙම් දැයි නො දන්නා බැවින් නො දනිමි, යි කීමි” යි පෙහෙර දැරිය කීවා ය. එවරද බුදුරජානන් වහන්සේ ඇයට සාධුකාර දී රැස්ව සිටි පිරිස අමතා “මෙතෙක් දෙනා අනුනට දොඩන්නට ගරහන්නට දන්නා පමණ මුත්, මේ දැරිය කීවා ගැණ කිසිත් නො දන්නහු ය, යමකුට යමක් තේරුම් ගැණිමට නුවණැස නැත්තේ නම්, මසැස තුබුනේ ද ඔහු දෑස් නැති අන්‍ධයෙක් ම ය, යමකුට පැණැස තිබේ නම් ඔහු ම ය ඇස් ඇත්තේ” යි වදාරා මේ ධර්‍මදේශනාව කළ සේක. 

අන්‍ධභූතො අයං ලොකො තනුකෙත්‍ථ විපස්සති, 

සකුන්තො ජාලමුත්තොව අපොස්සග්ගාය ගච්ඡතීති. 

මේ ලෝකීය මහාජන තෙමේ අන්‍ධ ය. ටික දෙනෙක් ම වෙසෙසා දකිත්. දැලින් මිදුනු වටුවකු සේ ටික දෙනෙක් ම දෙව් ලොවට යත්. 

අයං ලොකො අන්‍ධභූතො = මේ ලෝවැසිතෙමේ දෑස් නැත්තේ ය. 

මසැස තුබුනේ ද, පැණැස නැත්තේ නම් හේ අන්‍ධයෙකි. ලෝකීයමහාජන තෙමේ එසේ ය. සත්ත්‍වලෝකය “සස්සතො ලොකො අන්තවා ලොකො” යි ගත්තේ එහෙයිනි. නුවණැස නැත්තේ නම්, මසැසින් වැඩෙක් නො වන්නේ ය. සත්ත්‍වලෝකය ශාස්වත ය, කෙළවර ඇත්තේය යි ගත්තේ මසැස ඇති මේ ලෝකයයි. ආර්‍ය්‍යයන් වහන්සේ මේ මහාජන පක්‍ෂයෙහි නො වෙත්. මේ කීම උන්වහන්සේ පිළිබඳ නො වේ. උන්වහන්සේ පැණැස් ඇත්තෝය. අන්‍ධකථාව පෘථග්ජනලෝකය පිළිබඳ ය. මේ දන්නේය. 

“යථා හි නාම ජච්චන්‍ධො නරො අපරිණායකො, 

එකදා යාති මග්ගෙන කුම්මග්ගෙනාපි එකදා” 

උපතින්ම දෑස් නැත්තේ, එහා මෙහා ගෙන යන්නකු නැති කල්හි සමහර වේලක නියම මගිනුත් සමහර වේලක නො මගිනුත් යන්නේ ය. 

“සංසාරෙ සංසරං බාලො තථා අපරිණායකො, 

කරොති එකදා පුඤ්ඤං අපුඤ්ඤම්පි ච එකදා” 

එසේ නුවණැස් නැති අඥජන තෙමේ අර්‍හනමාර්‍ගයට පමුණු වන්නකු නැති විට සසර එහා මෙහා ඇවිදිනුයේ, සමහර කලෙක පින් කරන්නේ ය. සමහර කලෙක පව් කරන්නේ ය. 

“භුත්‍වාතිඝොරම්පි සුදීඝරත්තං 

අනන්තදුක්ඛං භවවාරකෙසු, 

න තත්‍ථ උක්කණ්ට්ඨති බාලසත්තො 

ලද්ධා සඛී තෙනහි තණ්හවිජ්ජා” 

අඥ තෙමේ සසර නැමැති සිරගෙයි ඉතා දිගුකලක් ඉතා දරුණු වූ කෙළවරක් නැති දුක් විඳ ද එහි නො කළකිරෙන්නේය. මෝඩයාට සසර කළකිරීමෙක් නැත. තෘෂ්ණා අවිද්‍යාවනට යටව සිටුනා බැවිනි. 

“යෙනානුභූතං අමිතං ච යත්‍ථ 

පතිට්ඨිතං දුක්ඛමනාදි කාලෙ 

තමෙව පත්‍ථති පුනප්පුනම්පි 

අඤ්ඤාණජාලස්ස යමානුභාවො” 

කොණක් මිම්මක් නැති කාලයෙහි සිට කොණක් මිම්මක් නැති දරුණු දුක් වින්දේ ද, නැවැත නැවැතත් එයම පතන්නේ ය. බලාපොරොත්තු වන්නේ ය. මේ වනාහි අන්‍ධ භාවයේ අනුභාවය යි. 

අන්‍ධ යනු මෙහි නැගී සිටියේ අඥයා උඩ ය. ලෝක ව්‍යවහාරයෙහි ආයේ දෑස් නැත්තා කෙරෙහි ය. “ සුඤ්ඤො අන්‍ධො ද්වයෙනථ” යනු කෝෂාගතය.

පියවි ඇසට වඩා මිනිසාට පැණැසම ශ්‍රේෂ්ඨ වේ. මිනිසා විසින් ලැබිය යුත්තේ ඒමය. හොඳ - නො හොඳ - මග - නො මග - යුතු - අයුතු - නිත්‍ය - අනිත්‍ය - ශුභ - අශූභ - සුඛ - දුක්ඛ - ස්ථිර - අස්ථිර - කළයුතු - නො කළයුතු - වරද - නිවරද - කුසල් - අකුසල් ඈ විසින් මෙලොව හිතයෙහි හා පරලොව හිතයෙහි හා වැටෙන නො වැටෙන හැම දෙයක් පෙන්නුම් කරන්නහු පැණැස බැවිනි. පියවි ඇසින් තොර වූයේ මෙලොව කටයුත්තෙහි ම නො නගින්නේ ය. නො යෙදෙන්නේ ය. පැණසින් තොර වූයේ එලොව මෙලොව දෙක්හි ම නො නගින්නේ ය. නො යෙදෙන්නේ ය. එහෙයින් දෙයකින්ම නො නගින්නහු අන්‍ධ යි හැඳින්වීම යුක්තිතර ය. අන්‍ධවුයේ අන්‍ධභූත නමි. ‘භූත’ යන්නෙහි විශේෂාර්‍ත්‍ථයක් නැත.

ලොක යනු මෙහි සත්ත්‍වලෝකයෙහි වැටේ. ඉන්‍ද්‍රියබද්ධ රූපාරූපධර්‍මසමූහය සත්ත්‍වලෝක නම්. රූපශබ්දාදියෙහි ඇලෙන ගැලෙන මුසපත් වන බැවින් සත්ත්‍වලෝකයි කියනු ලැබේ. එහි සත්ත්‍ව ගණයෙහි කුසල් අකුසල් හා කුසල් අකුසල් විපාක හා දක්නා ලැබේ නුයි ලෝක නම්. “ලොකීයති එත්‍ථ කුසලාකුසලං තබ්බිපාකො චා ති = ලොකො” යනු හා “ ලොකීයන්ති එත්‍ථ පුඤ්ඤපාපඵලානි ලුජ්ජනට්ඨෙනෙව වා = ලොකො” යනු හා නිරුක්ති. මෙසේ බැවින් ඉන්‍ද්‍රියබද්ධ රූපධර්‍ම අරූපධර්‍ම රූපාරූප ධර්‍මයන්ගේ සන්තාන වශයෙන් පවත්නාවුන්ගේ සමූහය සත්ත්‍වලෝක නමැ යි ගතයුතු ය. කාමභව, රූපභව, අරූප භව, එකවෝකාර භව, චතුවෝකාර භව, පංචවෝකාර භව, සඤ්ඤී භව, අසඤ්ඤී භව, නෙවසඤ්ඤීනාසඤ්ඤී භව යන නවවැදෑරුම් භවයන්හි වූ සත්ත්‍වගණයය සත්ත්‍වලෝක.

එත්‍ථ තනුකො විපස්සති = මෙහි ස්වල්ප වූ සත්ත්‍වයෙක් වෙසෙසා දකියි. 

නව වැදෑරුම් සත්ත්‍වාවාසයන්හි වූ සත්ත්‍වගණය මෙතෙක් මහත ය, මෙතෙක් විශාල ය, ගණනින් මෙපමණ ය, යනාදීන් කොණක් කෙළවරක් කිසිලෙසකින් පිරිසිඳුනු නො හැකි ය. සත්ත්‍වවිෂය අචින්ත්‍යයි වදාළෝ එබැවිනි. “මහා ඛො පනායං ලොකසන්නිවාසො” යනු සාධකය. 

ඒ මේ ලෝකසන්නිවාසයෙහි ටික දෙනෙක්ම පංචස්කන්‍ධය දකිත්. පංචස්කන්‍ධයෙහි වෙසෙසා දැක්ම නම් අනිත්‍ය වශයෙන් එහි තතු දැක්මය. කාම, රූප, අරූප භූමීන් පිළිබඳ නාම රූප ධර්‍මයන්ගේ දිරීම, බිඳීම, පෙරළීම, ඔවුන්ගේ ම නිති පෙළීම, වෙහෙසීම, ඔවුන්ගේ ම නො පවත්නා බව දැක්ම ය. මෙසේ පංචස්කන්‍ධය අනිච්චානුපස්සනාවන්ගේ වශයෙන් බලන්නෝ, මේ මිනිසුන් අතර ඉතා ටික දෙනෙක් ම වෙත්. ඒත් එදා ය. අද නම් නැත්තාහු මැයි කියයුතු සේ පෙණෙත්. 

ජාලමුත්තො සකුන්තො ඉව = දැලින් මිදුනු වටුවකු සේ. දැලට හසු නො වී පැන ගිය වටුවකු මෙන්.

දක්‍ෂ වූ ළිහිණිවැද්දකු විසින් දැල් දමා දැලට හසු කොට ගන්නා වටුවන් අතර කිසිවෙක් ම දැලින් මිදී පලා යන්නේ ය. සකුන්ත ශබ්දය අවිශේෂයෙන් පක්‍ෂිවාචක ය. එහෙත් ඇතැම් කෝෂකාරකයෝ ඝොෂ්ටකුක්කුට පක්‍ෂියා ‘සකුන්ත’ යි කියත්. භාෂාවෙහි අවිශේෂයෙන් පක්‍ෂීන් කෙරෙහි වැටුනු තැන් කොතෙකුත් දක්නා ලැබේ. එහෙයින් ‘සකුන්ත’ ශබ්දයෙන් වටුවා ද කිය හැකි ය. අටුවාවේ ආවේ ද එහෙයින් ය.“සක්කොති උදධං ගන්තුන්ති = සකුන්තො” යන නිරුක්ති විසින් ගත්කල සකුන්ත ශබ්දය පක්‍ෂීන් කෙරෙහි යෙදීම වරදෙක් නො වේ. ජාලමුත්තනම්, දැලෙන් මිදුනේ ය. වේගයෙන් පලා යන මෘගාදීන් හසු කොට ගන්නේ ජාල නම්. “ ජෙ සීඝගතෙ ධාවන්තෙ මිගාදයො ලාති ගණ්හාති ති - ජාලං” යනු නිරුක්ති යි. 

අප්පො සග්ගාය ගච්ඡති = ස්වල්ප වූ සත්ත්‍වයෙක් ස්වර්‍ගයට යයි. 

මාරජාලයෙහි බැඳුනු මාරයාගේ පස්කම් ගුණ නැමැති දැලින් වැසුනු දැලට අසු වූ සත්ත්‍වයන් අතර බොහෝ දෙනෙක් ම අපාය යට යෙත්. ඉතා ටික දෙනෙක් ම සවර්‍ගයට යෙත්. නිවන් ලබන්නෝ ඊටත් වඩා ටික දෙනෙක් වෙත්. මෙහිලා මිනිස් ලොවින් චුත ව නැවැත මිනිස්ලොව ම උපදින්නෝ ටික දෙනෙක් වෙත්. එහෙත් මිනිස් ලොවින් චුත ව නිරයෙහි උපදින්නෝ, තිරිසයෝනියෙහි උපදින්නෝ, ප්‍රේත ලෝකයෙහි උපදින්නෝ ඉතා බොහෝ වෙත්. එසේ ම මිනිස්ලොවින් චුත ව දෙව්ලොව උපදින්නෝ ටික දෙනෙක් වෙත්. එහෙත් මිනිස් ලොවින් චුත ව නිරයෙහි, තිරිසන් යෝනියෙහි, ප්‍රේත ලෝකයෙහි උපදින්නෝ ඉතා බොහෝ වෙත්. එසේම දෙව්ලොවින් චුත ව නැවැත දෙව්ලොව උපදින්නෝ ටික දෙනෙක් වෙත්. එහෙත් දෙව්ලොවින් චුත ව නිරයෙහි, තිරිසන් යෝනියෙහි, ප්‍රේතලෝකයෙහි උපදින්නෝ ඉතා බොහෝ වෙත්. එසේ ම දෙව්ලොවින් චුත ව මිනිස්ලොව උපදින්නෝ ටික දෙනෙක් වෙත්. එහෙත් දෙව්ලොවින් ගිලිහී නිරයෙහි, තිරිසන්යෝනියෙහි, ප්‍රේතලෝක යෙහි උපදින්නෝ ඉතා බොහෝ වෙත්, යි යනාදීන් වදාළ දේශනාව සිත්හි දැරිය යුතු ය. අඞ්ගුත්තරනිකායයෙහි එකක නිපාතයෙහි සිවුවන වගෙහි මේ එන්නේ ය. විස්තර විසින් එයින් දන්නේ ය. 

ධර්‍මදේශනාවගේ අවසානයෙහි පෙහෙරිය සෝවන් වූ ය. දේශනාව මහාජනයාටත් වැඩ සහිත වූවා ය. යලි ඕතොමෝ පැසත් ගෙණ පියා වෙත ගියා ය. එවේලෙහි ඔහු හිඳගෙණ ම නින්දට වැටී සිටියේ ය. පෙහෙරිය ද එගැණ නො සලකා පැස එළවන ගමනේ පැස්වෙම කෙළවර හැපී හඬ නගා වැටුනී ය. නින්දෙන් පිබිදුනු පෙහෙර තෙමේ ගති නිමිත්තෙන් ම පළමු ලෙසින් දුරදිග your නො බලා සිරදඩුව ඇද්දේ ය. වෙම් කෙළවර ගොස් තරුණියගේ උරෙහි ඇණුනේ ය. එයින් ඕ එතැන ම මැරී වැටුනා ය. පෙහෙර තෙමේ ලේ පෙරා මැරී වැටුනු ඇය දැක හඬමින් වැලපෙමින් “මාගේ මේ ශෝකය සන්සිඳවනට ඉන්නෝ බුදුරජානන් වහන්සේ පමණැ” යි බුදුරජුන් වෙත ගොස් “ස්වාමීනි! මා දුව මළා, ශෝකය නම් නො ඉවසිය හැකි ය” යි හඬ හඬා කියා සිටියේ ය. බුදුරජානන් වහන්සේ ඔහු අස්වසා “මේ අක් මුල් නැති සසර තා දූලාගේ මරණ ගැණ ම වැගිර වූ කඳුළු සිවු සයුරෙහි දියකඳට වැඩිය” යි අනමතග්ගකථාව වදාළ සේක. ඔහු එයින් තුනී වූ ශෝක ඇති ව බුදුරජුන් වෙතින් ලැබූ මහණ උපසපන් බැව් ඇත්තේ නොබෝ දිනකින් රහත් මගට පැමිණියේ ය.

පේසකාරදුහිතෘ වස්තුව නිමි

 

අසත්පුරුෂ දාන පස

රේරුකානේ චන්දවිමල මහා නා හිමි

“පඤ්චිමානි භික්ඛවෙ, අසප්පුරිස දානානි, කතමානි පඤ්ච? අසක්කච්චං දානං දෙති, අචිත්තී කත්වා දානං දෙති, අසහත්ථා දානං දෙති. අපවිද්ධං දානං දෙති. අනාගමන දිට්ඨිකෝ දානං දෙති. ඉමානි ඛො භික්ඛවෙ, පඤ්ච අසප්පුරිස දනානි”. යනුවෙන් ‘අංගුත්තර නිකාය’ පඤ්චක නිපාතයෙහි අසත්පුරුෂ දාන පසක් දක්වා තිබේ. ඒ මෙසේ ය.

ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ට සුවසේ වැළඳිය හැකි වන පරිද්දෙන් සකස් නො කොට, නො මනා කොට දෙන දානය එක් අසත්පුරුෂ දානයෙකි.

දාන වස්තුව කෙරෙහි හා ප්‍රතිග්‍රාහකයන් කෙරෙහි ආදර ගෞරවයක් නැතිව දෙන දානය එක් අසත්පුරුෂ දානයෙකි. සියතින් නොදී වැඩකාරාදී අනුන් ලවා දෙවන දානය එක් අසත්පුරුෂ දානයෙකි. නිතර නොදී නරක් වූ දෙයක් අහක දමන්නාක් මෙන් කලාතුරකින් දෙන දානය එක් අසත්පුරුෂ දානයෙකි. මතු පුණ්‍ය ඵලය ලැබීමේ බලාපොරොත්තුව නැති ව දෙන දානය එක් අසත්පුරුෂ දානයෙකි.

දීමට පිළියෙළ කරන ආහාරය මනා වර්ණයෙන් හා ගන්ධයෙන් ද රසයෙන් හා ඕජාවෙන් ද යුක්ත කොට පිළියෙළ කිරීම දාන වස්තුවට ගෞරවාදර කිරීම ය. එසේ නොකොට වැලිකැට, ගල්කැට සහිත ව ලුණු ඇඹුල් නැති ව දානය පිළියෙළ කිරීම දාන වස්තුවට අනාදර අගෞරව කිරීම ය. දෙන කල්හි දීමට සුදුසු උත්තම ප්‍රතිග්‍රාහකයන් සොයා ඔවුනට දීම, ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ට ගෞරවාදර කිරීම ය. දෙන දෙය කාහට ගියත් කම් නැතැයි ප්‍රතිග්‍රාහකයන් නො සොයා දුටු කෙනකුට දීම, ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ට අනාදර අගෞරව කිරීම ය. ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ගේ වැඩ පාඵ වන සැටියට බොහෝ දුර සිට ගෙන්වා දෙන දාන ද ප්‍රතිග්‍රාහකයන් බොහෝ ගණනක් ගෙන්වා සුළු දෙයක් දීම ද තම තමන්ගේ තැන්වල සිසිල් සෙවණේ කරදරයක් නැතිව ආහාරයක් ගන්නා වූ භික්ෂූන්ට එයට ඉඩ නොදී බොහෝ දුර තද අව්වේ ගෙන්වා වෙහෙසවා දෙන දාන ද අසත්පුරුෂ දාන සංඛ්‍යාවට ඇතුළත් වන බව කිය යුතු ය. දන් දෙන කල්හි ඒ දෙන දානය අසත්පුරුෂ දානයක් නොවී සත්පුරුෂ දානයක් වන හැටියට ම දන් දීම කළ යුතු ය. දානය යහපත් වනුයේ ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ට එයින් යහපතක් වන සැටියට දුන හොත් ය. ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ට අලාභහානි කරදර වන සැටියට දෙන දානයක් නොදීම ම යහපතකි. භික්ෂූන්ට දන් දෙන ඇතැම්හු තමන්ගේ දානය භික්ෂූන් බොහෝ ගණනක් ගෙන්වා ගෙන දෙන්නට කල්පනා කරනවා මිස, ඒවා පිළිගන්නට වඩින භික්ෂූන්ට වන කරදර අලාභහානි ගැන කල්පනා නො කරති. දෙන දානයෙන් ප්‍රතිග්‍රාහකයාට ලැබෙන ලාභයට වඩා මහත් කරදරයක් අලාභයක් වේ නම්, ඒ දීමෙහි කිසි තේරුමක් නැත

 

පින්කම් කළොත් පුණ්‍යවන්තයෙකු වෙයි බළංගොඩ ශ්‍රී ධර්මානන්ද  පිරිවෙන් විහාරාධිපති  කරගොඩ උයන්ගොඩ මෛත්‍රීමූර්ති මහා නා හිමි සැවැත්නුවර සුමන සිටුවරයාගේ පුත්‍රයා සුදත්ත නම් විය. ඔහු ගැල් සාත්තුවලින් නොයෙක් ජනපදවලට භාණ්ඩ යැවීමෙන් හා එම ජනපදවල නිෂ්පාදන සැවැත්නුවරට ගෙන්වා අලෙවි කිරීමෙන් ද විශාල ධනවතෙක් බවට පත් විය. කාරුණික හදවතකින් යුත් මොහු අසරණයන්ට විවිධ අයුරින් උදව් උපකාර කළ නිසා අනාථ පිණ්ඩික නමින් ප්‍රකට වූ අතර, ඔහු තුළ පැවැති යහපත් ගති පැවැතුම් නිසාම හැම දෙනාගේ ම ගෞරවයටත් ආදරයටත් පත්විණි.  මොහුගේ නිවසේ භික්ෂූන් වහන්සේ දෙදහසක් පමණ දිනපතා දන් වළඳති. මේ අයුරින්ම විශාඛා මහෝපාසිකාවගේ නිවසේ ද දෙදහසක් පමණ භික්ෂු නිතිපතා දන් වළඳති. සැවැත්නුවර වැසි බොහෝ ජනයා බුදුරදුන් ප්‍රමුඛ මහා සංඝරත්නය තම තමන්ගේ නිවෙස්වලට වැඩමවා දානය පිරිනැමීමට කටයුතු කරති. එම අවස්ථාවන්ට සහභාගිවන ලෙස අනේපිඬු සිටුතුමාටත්, විශාඛාවටත් ආරාධනා කරති. මේ දෙදෙනාගේ පැමිණීම ඉතා වැදගත් යැයි ඔවුහු කල්පනා කළහ. ඔවුන්ගේ සහභාගිත්වය නොමැතිව දෙන දානයෙහි බැබළීමක්, වටිනාකමක් නැතැයි සිතූහ. දානය දෙන්නේ කෙසේද? දන් බෙදන්නේ කෙබඳු ආකාරයකට ද? භික්ෂූන් වහන්සේගේ ඕනෑ එපාකම් මොනවාද? එහි දී අනුගමනය කළ යුතු චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර මොනවාදැයි මේ දෙපළට ම හොඳ අවබෝධයක් තිබිණි. මේ දෙදෙනා සිටින තැන භික්ෂූන් වහන්සේ ද පි‍්‍රයශීලී ව හොඳින් දානය  වළඳති. මෙසේ බොහෝ ඉල්ලීම් අනුව පිට නිවෙස්වල දානමය පින්කම් සඳහා නිතර සහභාගි වන නිසා තමන්ගේ සිටු මැදුරුවල නිතිපතා පිරිනමන දානමය පින්කමට සහභාගි විය හැකි අවස්ථා අවම විය.  මේ ගැන සිතූ විශාඛාව තම සිටු මැදුරෙහි නිතිපතා සිදුකෙරෙන දානමය පින්කම අඩුපාඩුවක් නොමැති ව වගකීමකින් යුතුව ඉටුකරලීම සඳහා තම මිණිබිරියට කටයුතු පැවරී ය. අනේපිඬු සිටුතුමා ද තම සිටු මැදුරේ දානමය පින්කම් වගකීමකින් යුතු ව ඉටු කරන්නට තම දියණිය වූ මහා සුභද්‍රාවට පැවැරුවේ ය. ඇය ඉතා ශ්‍රද්ධාවෙන් ඒ සියලු කටයුතු ඉටු කළා ය. බුදුහිමියන් ප්‍රමුඛ මහා සංඝරත්නයට උපස්ථාන කළා ය. දහම් අසා සෝවාන් ඵලයට ද පත් වූවා ය. ටික කලකින් ඇය විවාහ දිවියට පත් වූ නිසා නිවසේ දානමය පින්කම් හි සියලු කටයුතු සොයා බැලීම සිටුතුමාගේ සුමනා දියණියට පැවැරිණි. ඇය ද බොහෝ ශ්‍රද්ධාවන්ත ය. අනලස් ව සතුටු සිතින් සියලු දේ ඉටු කළා ය. දිනපතාම ධර්මය ශ්‍රවණය කළා ය. හොඳින් ධර්මය අවබෝධ කළ ඇය සකදාගාමී ඵලයට පත් වූවා ය. මේ යුතුකම් හා වගකීම් ඉටුකරමින් කල්ගෙවූ ඇය හදිසියේම බරපතළ ලෙස රෝගී විය. අසාධ්‍ය වූ ඇය තමා වෙත පැමිණෙන ලෙස සිය පියාණන්ට පණිවුඩයක් යැවී ය. ‘දියණියනි, මට එන්නට කීවේ කිමද? වහාම පැමිණ සිටුතුමා ඇසුවේ ය. ‘බාල සහෝදරය, ඔබ කුමක් පවසනවාද?’ ඇයි දියණියනි, මේ විකාරයෙන් දොඩවන්නේ’, “බාල සහෝදරය, මම විකාර නොදොඩවමි”, දියණියනි, ඔබ බියට පත්වීද? නැත මා කුමක් නිසා බිය වන්නද? මෙසේ කී සුමනා සුළු මොහොතකින් මිය ගියා ය. සෝවාන් වී සිටිය ද, තම දියණියගේ අකල් මරණය අනේපිඬු සිටුතුමාට දරාගත නොහැකි විය. ආදාහන කටයුතු නිමවා බුදුරදුන් හමුවට ගොස් ශෝකී මුහුණින් පසෙකට වී සිටියේ ය.  “සිටුවරය, ඔබ කුමක් නිසා ශෝක වන්නේ ද?” බුදුරදුහු සිටුතුමාගෙන් ඇසූහ.  ‘අනේ, බුදු හිමියණි, මගේ දුවණිය මිය ගියා, ඇයගේ වියෝව මට දරාගන්න අමාරුයි.” සිටුවරය, අප සියල්ලෝම මරණයට පත්වෙනවා නොවේද? එයින් නිදහස් වන්නට කිසිවෙකුටත් නොහැකියි. ඒ නිසා දුක් වන්න එපා. එය ලෝක සත්වයාට නියත දෙයක්. “බුදුහිමියනි, මගේ ප්‍රශ්නය එය නොවෙයි. ලජ්ජා, භය ඇතිව හැදුණු වැඩුණු මගේ දියණිය අවසන් මොහොතේ නන්දොඩවන්නට පටන් ගත්තා. ඇය මට කතා කළේ බාල සහෝදරයා කියලයි.” දුව නුඹ බියට පත්වුණාදැයි මම ඇයගෙන් ඇසුවෙමි. බිය නොවූ බවද ඇය කීවා. ඒ මොහොතේ ඇය අවසන් ගමන් ගියා.”  සිටුතුමනි, සුමනාවෝ නන් දෙඩෙව්වා නොවෙයි, බියට පත් වීද නැත. ඇය ඔබට බාල සහෝදරයා යැයි කීවේ කරුණු සහිතවයි. සුමනා සකදාගාමී ඵලයට පත් වූ තරුණියක්. ඔබ පත්ව සිටින්නේ සෝවාන් ඵලයට පමණයි. මේ නිසයි ඇය ඔබට එලෙස ආමන්ත්‍රණය කළේ. වෙනත් හේතුවක් නිසා නොවේ. අනේ බුදුහිමියනි, මගේ සුමනා දැන් ඉපදී සිටින්නේ කොහේද?  ඔබගේ පුණ්‍යවන්ත දියණිය තුසිත දෙව්ලොව උපත ලබා සිටින්නී යැයි දේශනා කරමින් බුදුරජාණන් වහන්සේ ‘පින්කළ තැනැත්තා මෙලොවත් සතුටු වෙයි, පරලොවත් සතුටු වෙයි. දෙලොව ම සතුටු වෙයි, මා විසින් පින්කම් කර ඇතැයි සුගතියට ගියේ ද එහි දීත් සතුටු වෙයි, යන අදහස දක්වන,  ‘ඉධ නන්දති පෙච්ච නන්දති  කතපුඤ්ඤෝ උභයත්ථ නන්දති  පුඤ්ඤං මෙ කතන්ති නන්දති  භිය්‍යො නන්දති සුග්ගතිං ගතො  යන ගාථා ධර්මය දේශනා කළ සේක. සුමනාවගේ චරිතය දෙස බලන්න. මොන තරම් පින්කම් කළ තැනැත්තියක් ද? ඇය නිතර බුදුරදුන් වෙතින් ධර්මය ඇසුවා ය. දිනපතා භික්ෂූන්ට දානය පූජා කළා ය. සතුටින් දානය පිළිගැන්වූවා ය. භික්ෂූන් වහන්සේගේ අවශ්‍යතා සොයා බැලුවා ය. මේ සියලු කටයුතු කළේ ශ්‍රද්ධාවෙන් හා ගෞරවයෙනි. මේ ජීවිතය මොනතරම් පුණ්‍යවන්තද? සුමනාවගේ චරිතය අපගේ ජීවිතවලට මහඟු ආදර්ශයකි. ඇයට මෙන් ධනය වියදම් කර ඒ ආකාරයෙන් දානමාන පූජා කිරීම අපට කළ නොහැකි ය. එහෙත් සාමාන්‍ය ජීවිතයේ දී පින්දහම් කිරීමට ධනයම, මුදල්ම අවශ්‍ය නොවේ. ඕනෑකම තිබේ නම් ගෙදර දී වුව ද ඕනෑතරම් පින්කම් කිරීමට පුළුවන.  සෑම දිනකම උදේ හවස බුදුන් වඳින්න. විනාඩි පහක් පමණක්වත් මෛත්‍රී භාවනාව වඩන්න. මවුපියන්ට, වැඩිහිටියන්ට හැකි පමණින් උදව් උපකාර කරන්න. ගරු කරන්න. මේවාට මුදල් අවශ්‍ය නැත. නිතිපතා ගේ දොර අතුපතු ගා පිරිසුදුව තබා ගන්න. ගෙදරට එන අයට ප්‍රසන්න පරිසරයක් ගොඩනගන්න. මේ පිරිසුදු කිරීම කරන්නේ හැම දෙනාට ම සෞඛ්‍ය සම්පන්න ව, නිරෝගී ව ජීවත් වීම සඳහා යැයි සිතන්න. උයන පිහන විටත් ඒ කාර්යයන් පිරිසුදුව කරන්න. මේවා කරන්නේ අන්‍යයන්ගේ සුවය වෙනුවෙන් යැයි සිතන්න. පිඟන් කෝප්ප සෝදන විට පවා එසේ සිතන්න. ඔබගේ නිවස ඉදිරිපිට ඇති පාරක්, ඒ කොටස අතුපතු ගා කුණු ඉවත්කර පිරිසුදු කර තැබිය හැකි නම් මොනතරම් හොඳ ද? ගෙදරට එන ආගන්තුකයන් සාදරයෙන් පිළිගන්න, ඔවුන් වෙනුවෙන් කළ යුතු යුතුකම් ඉටු කරන්න. සුහදව, පි‍්‍රයශීලීව, කතාබහ කරන්න. පවුලේ අයට ලෙඩක් දුකක් ඇති වූ විට කළ හැකි උදව් උපකාර කරන්න. නියමිත වෙලාවට බෙහෙත් ටික දෙන්න. මේ අයුරින් ඔබට ගෙදර දී කළ හැකි දේ බොහෝ ය. අසල් වැසියන් සමග සුහදශීලීව කටයුතු කරන්න.  මේ අයුරින් අනුන් දෙස බලා ඊර්ෂ්‍යා කිරීම, ක්‍රෝධ කිරීම, දොස් කීම, අඩුපාඩු සෙවීම හොඳ දෙයක්ද? එහි ප්‍රතිඵලය කුමක් වේද? එවැනි පුද්ගලයින් කායික හා මානසික රෝගීන් වීම හැර අසහනයට හා වේදනාවට පත්වීම හැර වෙනත් ප්‍රතිඵලයක් නැත. විවේචනයට ඊර්ෂ්‍යාවට ලක්වෙන පුද්ගලයාට කිසිදු ගැටලුවක් නැත. ඔහු තම කටයුතු හොඳින් කරගෙන යනු ඇත. කොපමණ ඊර්ෂ්‍යා කළත් අසල් වැසි නිවසේ ළමයා ඉගෙන ගනියි. වැරැදි චින්තනයේ ප්‍රතිඵල ඒ ගැන සිතන්නාටම භුක්ති විඳීමට සිදුවනු ඇත.  වර්තමාන සමාජයේ අපගේ බොහෝ කාර්යයන් තරගකාරී ස්වභාවයක් ගෙන ඇත. බොහෝ දෙනෙකු උත්සාහ කරන්නේ අනිත් අයට වඩා ඉහළින් සිටීමටයි. මෙහිදී ඊර්ෂ්‍යාව, ක්‍රෝධය, වෛරය, පළිගැනීම ක්‍රියාත්මක වනු ඇත. තරගයක් නැතිව අපට අවශ්‍ය දෑ ඉටුකරගත නොහැකිද? මේ ගැන සිතා බලන්න. ජීවිතයේ මූලික පරමාර්ථය විය යුත්තේ සතුටින් ජීවත් වීමයි. එය අවංක, සාධාරණ සතුටක් විය යුතු ය. අද සමාජයේ බොහෝ දෙනා සතුටින් ඉන්න බව පෙන්නුම් කළත් ඔවුන් හදවතින් හඬා වැළපෙනවා. අප මේ යන්නේ අතෘප්තිකර ගමනකි. ලැබෙන සතුට තාවකාලික ය. ඒ සතුට ඉතා ඉක්මනින් අප වෙතින් පලායනු ඇත.  ජීවිතයේ ස්වභාවය තේරුම් ගන්න. ඒ අනුව කරුණාවෙන් මෛත්‍රියෙන් ලෝකය දෙස බලන්න. ඒ අනුව මෙත් සිතින් කතා කරන්න. ඔබ කරන හැම වැඩක් ම මෙත් සිතින් ඉටු කිරීමට උත්සාහවත් වන්න. ජීවිතය ධර්මානුකූලව හැඩගස්වා ගන්න. අන්‍යයන්ට විපතක්, කරදරයක් වූ විට කළ හැකි උදව්ව, උපකාරය අවංක චේතනාවෙන් ඉටු කරන්න. ගෙදර අනෙක් අය තමන්ගේ සිත රිදෙන ලෙස කතා කළත්, කරදරකාරී ප්‍රශ්න ඇති කළත් ඒවා නොසලකා හරින්න. තමන් කරන දේ අනුන්ට කරදරයක් නොවන අයුරින් නිවැරැදිව ඉටු කරන්න. ඔබ දවස පුරා පින් රැස් කරගන්නා පුණ්‍යවන්තයෙකු වනු ඒකාන්ත ය. එලෙස වැඩි වැඩියෙන් පින්කරන්න. ඔබගේ පින්වත් චරිතය තුළින් මෙලොවත් ඔබ සතුටුවනු ඇත. පරලොව ද ඔබ සතුටට පත්වනු ඇත. ඔබගේ සසර ගමන ද පුණ්‍යවන්ත වනු ඒකාන්ත ය

 

කර්ම ශක්තියට අනුව දරුවන්ගේ සිතුම් පැතුම් තීරණය වෙයි ජාතික සිංහල පෙරමුණේ නායක  ශ්‍රී ලංකා භික්ෂු විශ්ව විද්‍යාලයේ  බෞද්ධ හා පාලි අධ්‍යයන අංශයේ  ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්ය පාතේගම ඤාණිස්සර හිමි " මවගේ සිතිවිලි යහපත් කර ගැනීම පිණිස අංගුලිමාල පිරිත ශ්‍රවණය කිරීම සිංහල සංස්කෘතික ලක්ෂණයට වඩා එහාට විහිදී ගිය මනෝවිද්‍යාත්මක සත්‍යයකින් පිරි එකකි." පෙරදිග සාහිත්‍යයේ උගන්වනු ලබන්නේ ගුණවත්කම මිනිසකුට තිබිය යුතු අවශ්‍ය ම ලක්ෂණයක් බවට ය. උගත්කම තිබිය යුත්තේ ද, ගුණවත්කම සහිත පුද්ගලයකුට ය. ගුණවත් බව හා නැණවත් බව නොමැති පුද්ගලයන් මනුෂ්‍යත්වයට වඩා සමීප වන්නේ තිරිසන් ගති සිරිත්වලට ය.  මව්පියෝ දරුවන් ලබති. දරුවෝ ද, දෙමාපියන් ලබති. සත්තු ද දරුවන් ලබති. මිනිසුන් මෙන් ම සතුන් විසින් ද, තම පැටවුන්ට කැවීම් පෙවීම් කරනු ලබති. එසේ වුව ද, සත්ත්වයාට වඩා මිනිසා බුද්ධිමත්ව කල්පනාකර වැඩ කටයුතු කරයි. යම් පුද්ගලයකුට තම මව පියා ලැබී තිබෙන්නේ පෙර සංසාරයේ සිට පැවත එන කර්ම සම්බන්ධය අනුව බව බුදු සමයේ උගන්වා ඇත. මව්පියන්ට දරුවන් ලැබෙන්නේ කර්ම සම්බන්ධය අනුව සේ ම, දරුවන්ට මව්පියන් ලැබෙන්නේ ද ඒ ආකාරයට ම ය. බොහෝ ආගම්වල මෙවැනි ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු නොතිබුණ ද, බුදු සමයේ එවනි ප්‍රශ්නවලට පැහැදිලිව පිළිතුරු ලබාදෙයි. පවුල්වල දෙමාපියන් හා දරුවන් අතර පවතින සම්බන්ධය අධ්‍යයනය කර බැලීමේ දී මව්පියන්ට ලැබෙන දරුවන් විවිධ ය. ඒ අනුව මෙසේ විග්‍රහ කළ හැකිය. මව්පියන් සමඟ මනා සම්බන්ධතා පවත්වන දරුවන්  මාපියන් සමඟ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොමැති දරුවන්  අම්මා සමඟ මිත්‍ර වුව ද, තාත්තා සමඟ අමනාප දරුවන්  තාත්තා සමඟ මිත්‍ර, අම්මා සමඟ අමනාප දරුවන්  මව්පියන්ගේ දේපළ ලබා ගැනීමට මව්පියන්ට සලකන දරුවන්  දේපළ ප්‍රශ්න නිසා මව්පියන් සමඟ අමනාප වන දරුවන්  මව්පියන්ගේ කිසිම දේපළක් නොලබා තමාට හැකි ආකාරයෙන් මව්පියන්ට සලකන දරුවන්.  තම දරුවන්ගේ වැඩ කරවා ගැනීම සඳහා මව්පියන්ට ගරු සත්කාර කරන දරුවන්.  විශ්‍රාම වැටුප ලබන දා මව්පියන් සිහිපත් වන දරුවන්  මව්පියන්ගේ අගුණම දකින දරුවන්  සමාජයේ දී මව්පියන්ගේ අගුණ ම ප්‍රකාශ කරන දරුවන්  අම්මා කළ දෙයම කරන, ගල හොඳනම් අඹරණ කහ මක්වේද? වැනි දියණිවරුන්  මවට වඩා උතුම් සිතිවිලි සහිත දියණියන්  වැදූ අම්මාටත් නිගා කරන දරුවන්  ලොකු මහත් වූ පසුවත්, මව්පියන්ගෙන් ම ජීවත්වන දරුවන්  මේ අයුරින් දරුවන් මව්පියන් පිළිබඳව සිතන, පතන ආකාරය අනුව සමාජයේ දී අපට හමුවන දරුවන් විවිධ ය.  තමාගේ සිතිවිලි වචන බවට පෙරළෙයි . ඇතැම් අවස්ථාවල දී එය ක්‍රියාවක් බවට පත්වෙයි. කුසලයට නැඹුරු වූ සිත කුසල් කරනු ලබන්නා සේ ම, අකුසලයට බර වූ සිත අකුසල් කරයි. ඇතැම් දරුවෙක් මව්පියන් අපට කළේ මොනවාදැයි සිතයි. එය ඇතැම් අවස්ථාවලදී වචනයෙන් ද ප්‍රකාශ කරයි. ඇතැම් දරුවෙක් මම මව්පියන්ට කළේ මොනවාදැයි සිතා තමා පිළිබඳ කම්පාවට පත්වෙයි. ඒ ආකාරයෙන් දරුවන්ගේ සිතට විවිධාකාරයේ සිතිවිලි නැගෙයි.  බුදුදහමට අනුව මව්පියන්ට ලැබෙන දරුවන් ඒ පුද්ගලයන්ගේ සිතිවිලිවල පවතින විවිධත්වය අනුව කොටස් තුනකට බෙදා දැක්විය හැකි ය.  අතිජාත දරුවෝ  ප්‍රඥාවෙන් හා ගුණධර්මවලින් මව්පියන්ට වඩා ඉහළ තත්ත්වයට පැමිණි දරුවන්. මව්පිය කුල පරම්පරාවට ආශිර්වාදයක් වී ඊට වඩා කුල පරම්පරාව දියුණු කරන දරුවන් මේ ආකාරයෙන් හඳුන්වනු ලබයි.  අනුජාත දරුවෝ  ප්‍රඥාවෙන් හා ගුණධර්මවලින් මව්පියන් හා සමාන තත්ත්වයට පැමිණි දරුවන් තම කුල පරම්පරාව ද, පැවැති ආකාරයට ම රැගෙන යන දරුවන් මෙසේ හඳුන්වයි.  අවජාත දරුවෝ  ප්‍රඥාවෙන් හා ගුණධර්මවලින් මව්පියන්ට වඩා පහළ තත්ත්වයක සිටී. තම කුල පරම්පරාවට නින්දාවන් ඇතිවන අයුරින් කටයුතු කරන දරුවන්.  “අවජාතං න ඉච්ඡන්තී ඒසෝව කුලගන්ද කෝ” මව්පියන් කැමැති වුවත්, අකමැති වුවත්, මෙම දරුවන් තෙවර්ගය ම දෙමව්පියන්ගේ කර්ම ශක්තිය අනුව ලබයි.  දරුවකු ලැබීම සඳහා කරුණු තුනක් හේතුවන බව දහමේ දක්වා ඇත.  ඉත්ථි උතුහි හෝති (ස්ත්‍රියගේ සරුකාලය වීම)  මව්පියන්ගේ එක්වීම  ගන්ධබ්බෝ පච්චුපට්ටිනාහෝති (ගන්ධබ්බයකු පැමිණීම)  ගන්ධබ්බ යනු, මවුකුස තුළ නිර්මාණය වන්නක් නොව, මවුකුස තුළට පිටතින් පැමිණෙන ජීව ශක්තිය යි. පෙර ආත්මයක ජීවත්වූ කෙනෙකි. ඒ ආත්මයේ කරනු ලැබූ පින් පව් ඇති පුද්ගලයෙකි. “ගන්ධබ්බෝ මාතු කුච්ඡිජිඩිමිං ඔක්කමති” පිටතින් පැමිණෙන ඒ ජීව ශක්තිය මව්කුසට ඇතුළු වන බව බණපොතේ දක්වා තිබේ. ශරීර ලක්ෂණ ඔවුනට ආවේණික ආකාරයට පිහිටා තිබුණ ද, දරුවන් උපන් පසු ඔවුන් සිතන, පතන ආකාරය තීරණය වන්නේ ඔවුන්ගේ කර්ම ශක්තීන් අනුවයි.  බුදු දහමට අනුව දරුවන් පිළිසිඳ ගැනීම සහ දරුවා බිහිකිරීම හා සම්බන්ධ කරුණු කාරණා බලන විට පැහැදිලි වන්නේ මව තුළ තිබිය යුතු ආගමික, මානසික සම්බන්ධතාවයි.  මවකට ගැබිණි සමයේ දී ආගමික මානසිකත්වයෙන් හිත සංවර කරගැනීම සඳහා අංගුලිමාල මහ රහතන් වහන්සේගේ සත්‍ය ක්‍රියාව ඇතුළත් අංගුලිමාල පිරිත වැදගත් වෙයි. මවගේ සිතිවිලි යහපත් කර ගැනීම පිණිස අංගුලිමාල පිරිත ශ්‍රවණය කිරීම සිංහල සංස්කෘතික ලක්ෂණයට වඩා එහාට විහිදී ගිය මනෝවිද්‍යාත්මක සත්‍යයකින් පිරි එකකි. “යථොහං භගිනි අරියායජාතියා ජාතෝ නාභිජානාම් සංවිච්චපාණං ජීවිතා වෝ රෝ පේතා” අංගුලිමාල මහ තෙරණුවෝ සමාජයේ මිනිසුන් අතින් අපමණ පීඩාවට පත්වූ බව බුදුරජාණන් වහන්සේ දැන සිටියහ. අංගුලිමාල තෙරුන් ඒ පිළිබඳ සිහිපත් කරන හැම මොහොතකම බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරනු ලැබුවේ තමා කළ කර්ම විපාකවලින් මිදීමට කිසිවෙකුටත් නොහැකි බවයි. ඒ පිළිබඳව කම්පා නොවී අධිෂ්ඨානශීලීව තම අරමුණ කරා සිතිවිලි සකස්කරගත යුතු බවයි.  - හේමමාලා රන්දුනු

 

නාගසේන තෙරුන්ගේ විශ්මිත ප්‍රඥාව පොල්ගහවෙල මහමෙව්නා භාවනා අසපු සංචිතයේ නිර්මාතෘ සහ අනුශාසක කිරිබත්ගොඩ ඤාණානන්ද හිමි අගනා, වීමංසනශීීලි කුසලතාවයකින් යුත් මිළිඳු රජතුමා අසන සදහම් පදයන්ට විශ්මිත ප්‍රඥාවකින් හෙබි නාගසේන මහරහතන් වහන්සේ අසිරිමත් ලෙස පිළිතුරු දෙන අයුරුයි මිළිඳු රාජ ප්‍රශ්නයේ සඳහන් වන්නේ.  බුදුගුණ සිහිකිරීම නාගසේන මහරහතන් වහන්සේ බැහැදුටු මිළිඳු රජු මෙසේ ඇසුවේ ය.  ‘ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, යමෙක් වසර සියයක් අකුසල් කරනවා ද? එහෙත් මරණාසන්න කාලයේ දී එක බුදු ගුණයක් සිහි කරයි නම්, ඔහු දෙවියන් අතර උපදින්නේ ය කියා ප්‍රකාශයක් ඔබ වහන්සේ විසින් කර තිබෙනවා නේද? මෙම කාරණය මම විශ්වාස නො කරමි. ඒ වගේ ම එක් වරක් කළ ප්‍රාණඝාතය හේතුවෙන් නිරයේ උපදින බවටත් ප්‍රකාශ කරනවා නේ ද? ඔය කාරණයත් මම විශ්වාස නො කරමි.”  “මහරජාණෙනි, මේ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? “කුඩා ගලක් පවා නැවක තබන්නේ නැතිව ජලයෙහි පා කළ හැකි ද?”  “නො හැකියි ස්වාමීනි”  “මහරජාණෙනි, කරත්තයක ප්‍රමාණයේ ගල් සියයක් වුණත් නැවක තැබූ විට එය ජලයෙහි පා වෙනවා නේද?  “එසේය ස්වාමීනි”  “මහරජාණෙනි, නෞකාව යම් සේ ද , කුසල කර්මයන් දත යුත්තේ ඒ අයුරිනි.”  “නාගසේනයන් වහන්ස ඉතා දක්ෂ වන සේක”  දුක් ප්‍රහාණයට වෑයම් කිරීම  මිළිඳු රජු නැවත මෙසේ ඇසුවේ ය.  “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, ඔබ වහන්සේ වීරිය වඩන්නේ අතීතයට ගිය දුක් ප්‍රහාණය කිරීමට ද?”  “නැත මහරජාණෙනි”  “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස. එසේනම් වීරිය වඩන්නේ අනාගතයේ හටගන්නා දුක් ප්‍රහාණය කිරීමට ද?  “නැත මහරජාණෙනි”  “ ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, එසේනම් වීරිය වඩන්නේ අනාගතයේ හටගන්නා දුක් ප්‍රහාණය කිරීමට ද?  “නැත මහරජාණෙනි”  “කිම? ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, එසේනම් වීරිය වඩන්නේ වර්තමානයේ හටගන්නා දුක් ප්‍රහාණය කිරීමට ද?  “නැත මහරජාණෙනි”  “ඉදින් ඔබවහන්සේ අතීත දුක ප්‍රහාණයට වෑයම් නො කරත් නම්, අනාගත දුක ප්‍රහාණයට වෑයම් නො කරත් නම්, වර්තමානයේ දුක ප්‍රහාණයට වෑයම් නොකරත් නම්, කවර කරුණක් පිණිස ද වෑයම් කරන්නේ?”  “මහරජාණෙනි, මේ දුක නිරුද්ධ වන්නේ ද, වෙනත් දුකක් නූපදින්නේ ද යන මෙ කරුණ පිණිස වෑයම් නො කරන්නෙමු”  “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, ඔබ වහන්සේට අනාගත දුකක් තියෙනවා ද?”  “නැත මහරජාණෙනි”  “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, ඔබවහන්සේ අතිපණ්ඩිත වන සේක. අනාගතයෙහි නො තිබෙන්නා වූ දුකක් පිණිස නේද මේ වෑයම් කරන්නේ?  “මහරජාණෙනි, ඔබට සතුරු වූ , ප්‍රතිපක්ෂ වූ, පසමිතුරු වූ රජවරු ඉන්නවා නේද? ඔවුන් ඔබ හා යුද්ධයට පැමිණෙනවා නේද?  “එසේය ස්වාමීනි, එබඳු සතුරු රජවරුන් ඉන්නවා”  “කිම? මහරජාණෙනි, ඔවුන් සටනට පැමිණි කල්හි ද දිය අගල කණින්නේ? ප්‍රාකාරය බඳින්නේ? ගෝපුර සකසන්නේ? අට්ටාල කරවන්නේ? ධන ධාන්‍ය රැස් කරවන්නේ?”  “නෑ ස්වාමීනි, වේලාසනින් ම ඒ කටයුතු සූදානම් කරනවා”  “කිම? මහරජාණෙනි, එවිටද හස්තීන් හික්මවන්නේ? අසුන් හික්මවන්නේ? රථ හික්මවන්නේ? දුනු ශිල්පීන් හික්මවන්නේ? පාබල සේනා හික්මවන්නේ?”  “නෑ. ස්වාමීනි, වේලාසනින් ම ඒවා හික්මවලයි තිබෙන්නේ,”  “කුමන කරුණක් පිණිස ද?”  “අනාගතයේ හටගන්නා භය නැති කිරීම පිණිසයි”  ”කිම? මහරජාණෙනි, අනාගත භය තිබෙනවා ද?”  “නැත ස්වාමීනි” “මහරජාණෙනි, ඔබ අතිපණ්ඩිතයි. නො තිබෙන්නා වූ අනාගත භය නැතිකිරීම පිණිස නොව මෙ පමණ සූදානම් ව තියෙන්නේ” “ස්වාමීනි තවත් උපමාවක් වදාළ මැනව“  “මහරජාණෙනි, යම් කලෙක ඔබට පිපාසය ඇතිවෙනවා. එවිට ජලය පානය කරන්නට ඕනෑයි කියලා. ඒ වෙලාවෙ ද ඔබ ළිඳක් සාරවන්නේ? පොකුණක් සාරවන්නේ? විලක් සාරවන්නේ?”  “නැත ස්වාමීනි. කලින්ම එය පිළියෙල කරවනවා” “ඒ කුමක් පිණිස ද?”  “ස්වාමීනි, අනාගතයේ පිපාසය නැතිවීම පිණිසයි පිළියෙළ කරන්නේ?”  ”මහරජාණෙනි අනාගතයේ පිපාසය කියා දෙයක් තිබෙනවා ද?”  “නෑ ස්වාමීනි.”  “මහරජාණෙනි, ඔබ අතිපණ්ඩිතයි. නො තිබෙන්නා වූ අනාගත පිපාසය නැතිකිරීම පිණිස නෙව, මෙ පමණ සූදානම් ව තිබෙන්නේ?”  “ස්වාමීනි, තවත් උපමාවක් වදාළ මැනැව “ “මහරජාණෙනි, යම් කලක ඔබට බඩගින්නක් ඇතිවෙනවා එතකොට ද ඔබ කුඹුර සී සාන්නේ? වපුරන්නේ?”  “නැත ස්වාමීනි, එය කලින්ම පිළියෙළ කරනවා.”  “ඒ කුමක් පිණිස ද?”  “ස්වාමීනි අනාගත කුසගින්න නැති කිරීම පිණිසයි”  “මහරජාණෙනි. අනාගත කුසගින්න කියා දෙයක් තියෙනවා ද?”  “නැත ස්වාමීනි”  “මහරජාණෙනි, ඔබ අතිපණ්ඩිතයි. නො තිබෙන්නා වූ අනාගත කුසගින්න නැතිකිරීම පිණිස නෙව මෙපමණ සූදානමක් තියෙන්නේ?”  බ්‍රහ්ම ලෝකයට දුර මිළිඳු රජු මෙසේ ඇසුවේ ය.  “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, මේ මිනිස් ලෝකයේ සිට බ්‍රහ්ම ලෝකයට කො පමණ දුර ද?”  “කූටාගාරයක් වැනි සුවිශාල ගලක් බ්‍රහ්ම ලෝකයෙන් වැටුණොත් දිවා රාත්‍රි දෙකේ යොදුන් හතළිස් අට දහසක් පහළට වැටෙද්දී පොළොවට ළං වෙන්නට හාර මාසයක් යාවි”  “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, ඒ වුණාට ඔබවහන්සේලා මෙහෙම කියනවානේ. බලවත් පුරුෂයෙක් හැකිලූ අතක් දිගහරින්නේ යම් සේ ද? දිග් කළ අතක් හකුලන්නේ යම් සේ ද, ඒ අයුරින් ඍද්ධිමත් චේතෝවශීප්‍රාප්ත භික්ෂුව දඹදිවින් අතුරුදන් ව සැණෙකින් බඹ ලොව පහළ වෙනවා ය කියා. ඔය වචනය මම විශ්වාස නො කරමි. එපමණ අති ශීඝ්‍රව බොහෝ යොදුන් සිය ගණන් එහෙම යන්නට පුළුවන්ද?”  “මහරජාණෙනි, ඔබ උපන් භූමිය තියෙන්නේ කොහේද?  “ස්වාමීනි, ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාව කියා රටක් තියෙනවා. එහෙ තමයි මං උපන්නේ”.  “මහරජාණෙනි, මෙහෙ සිට ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාවට කො පමණ දුර ඇද්ද?”  “ස්වාමීනි, යොදුන් දෙසීයක් පමණ ඇති.”  “මහරජාණෙනි, ඔබ ඒ රටේදී කරන ලද යම්කිසි දෙයක් මෙහිදී යළි සිහිකරද්දී එය මැනැවින් දන්නවා නේද?”  “එසේය ස්වාමීනි දනිමි”  “එතකොට මහරජාණෙනි, මෙතරම් ඉක්මනට ඒ දෙසිය යොදුනක් දුර ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාවට ඔබ ගියා නේද?”  “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, ඉතා දක්ෂ වන සේක.”  - නයනා නිල්මිණී

අඞ්ගුලිමාල ස්ථවිරයන් වහන්සේ

 

අඞ්ගුලිමාල ස්ථවිරයන් වහන්සේ 

යස්ස පාපං කතං කම්මං කුසලෙන පිථීයති

සො ඉමං ලොකං පභාසෙති අබ්භා මුත්තො’ව චන්‍දිමා.

යමකු විසින් කළ පාපකර්‍මය (අර්‍හත්ත්‍වමාර්‍ගසම්ප්‍රයුක්ත චේතනා සංඛ්‍යාත) කුසලයෙන් පිහියේ ද (මුව ව සේ ද), හෙ තෙම වලා පටලයෙකින් මිදුනු පුන් සඳු (අහස බබුලුවන්නා) මෙන් (ස්කන්‍ධාදිසංඛ්‍යාත) මේ ලෝකය ඥානාලෝකයෙන් බබුලුවන්නේ ය.

කොසොල් රජුට අයත් එක් ගමෙක ගර්‍ග නම් බමුණෙක් විය. කොසොල් රජුගේ පුරෝහිත වූයේ ද ඒ බමුණු ය. මන්තානී නම් බැමිණියත් ඔහුට බිරිය වූ ය. ගර්‍ග නිසා මෑ පුතකු වැදූ ය. ඔහු උපන් වේලේ කොසොල් රට හැම ගමක නුවරෙක තුබූ සියලු ආයුධ දිලිහී ගියේ ය. රජුගේ මගුල් කඩුව ද දිලිහින. බමුණු තෙමේ සිය දරු උපන් නැකත බැලී ය. සොර නැකතින් උපන් බව දැක එය කාටත් නො දන්වා නිහඩ වී ය. පසුදා ඔහු රජගෙට ගොස් රජුගෙන් “රෑ දවස ගත වූයේ කෙසේ දැ” යි ඇසී ය. “ගුරුතුමනි! ඊයේ රෑ මා හිස් දොර තුබූ මගුල් කඩුව ගිනිගත්තක් සේ වුනා, එතැන් සිට නිදි නැතිව මට මා බිසොවට රජයට මොන නපුරෙක් වේ දැ යි සිතමින් රෑ දවස ගත කළා” යි රජ තෙමේ කීයේ ය. එවිට බමුණු “මහරජ! ඒ අනෙකෙක් නො වේ, ඊයේ රෑ මා ගෙයි උපන් ලදරුගේ අනුභාවයෙන් මගුල් කඩුව පමණක් නොව හැම ගමෙක හැම නුවරෙක තුබූ ආයුධ දිලිහි ගියේ වනැ” යි කියා සිටියේ ය. ඉක්බිති රජ තෙමේ එයින් වන වැඩ අවැඩ විචාළේ ය. බමුණු “ඌ සොරෙක් වන්නේ ය” යි කියා නැවැත රජුන්ගේ සිත් ගන්නා අටියෙන් “ඌ අද හෙට ම මරා වළ දමමි” යි කී ය. රජ තෙමේ “ඌ එකලා සොරෙක් වන්නේ ද, නැත, සොරමුළක් ගෙණ ගම් පහරණ සොරදෙටුවෙක් වන්නේ දැ” යි ඇසී ය. බමුණු “ඌ එකලා සොරෙක් වන්නේ ය” යි කී කල්හි රජ තෙමේ “එසේ නම් ඌ රකුව” යි කී ය. 

බ්‍රාහ්මණ තෙමේ යහපතැ යි පෙරළා ගෙට අවුත් පුතුට “අහිංසක” යි නම් තබා පිළිදැගුම් කෙළේ ය. අහිංසක සොළොස් අවුරුදු වයසට පැමිණි කල්හි ශිල්ප උගන්නට තක්සලා නුවර දිසාපාමොක් මහඇදුරු වෙත යැවී ය. ඔහු එහි මැනැවින් ශිල්ප උගන්නේ ගුරුසිත් ගත්තේ ය. ගුරු වචනය නො ඉක්මවා සිටියේ ය. ඉතා කීකරු ය. කී දෙය වහා කෙළේ ය. හැම කෙනෙකුගේ මන වැඩුයේ ය. එහෙයින් එහි සිටි ආචාර්‍ය්‍යවරයෝ ඔහු කෙරෙහි ස්නේහ ඇත්තෝ වූහ. මෙසේ දවස ගෙවුනේ ය. මේ අතර ඔහු හා එකට උගන්නා අන් සිසුදරුවෝ ඊර්‍ෂ්‍යා ඇත්තෝ “මූ ආ දවසේ සිට අපගේ ගුරුවරුනට මූ මිසක් අපි නො පෙණෙන්නමෝ ය, එහෙයින් කුමක් හෝ කොට මූ කෙරෙහි ගුරුන් බිඳුවාපියමු” යි කුමන්ත්‍රණය කළහ. එහිදී “මූ නො මැලි හෙයින් මැලි එකෙකැ යි නො කිය හැක්ක, කුලීන හෙයින් අකුලීනැයි නො කිය හැක්ක, නුවණැති හෙයින් නුවණ නැතැයි නො කිය හැක්ක, එහෙයින් මේ කිසිවක් කියා ගුරුන් බිඳුවාපියන්නට නො හැක්ක, එහෙත් මූ ගුරු බිරිය හා අනාචාරයෙහි හැසිරේ යි කී කල්හි ගුරු මූ හා බිඳෙන්නේ ය” යි කතා කොට මේ වග ගුරුවරයාට කියන්නට ඒ සිසුදරුවෝ තුන් කොටසකට බෙදී සිට ගත්හ. 

ඉන් එක් කොටසෙක සිසුදරුවෝ දිසාපාමොක් ඇදුරන් වෙත ගොස් “ආචාර්‍ය්‍යයන් වහන්ස! ඔබ වහන්සේට දැන්විය යුත්තෙක් ඇත, එයට අවසර දී වදාළ මැනැවැ” යි කීහ. “කියවු” යි ඔහු කී ය. එවිට ඔවුහු ලොකු රහසක් කියන්නා සේ බිය දක්වමින් ගුරුන් වෙත ලංව “ආචාර්‍ය්‍යතුමනි! අහිංසක ගුරු බිරිය හා අනාචාරයෙහි හැසිරේ” යි කීහ. ඒ බසින් උදහස් වූ දිසාපාමොක් “මා දරු එසේ නො කෙරේ” යි ඔවුන් පන්නා හැරියේ ය. නැවැත අන් දිනෙක දෙවන කොටසට අයත් වූවෝ ගොස් “ගුරුතුමනි! දැන්විය යුතු රහසෙක් තිබේ. එයට අවසරැ” යි කියා, “අහිංසක ගුරුමෑනියන් හා ඇඟ ඇලි කම් ඇත්තේ නො හොබනේ ය” යි කීහ. දිසාපාමොක් ඔවුන් ද පන්නා හැරියේ ය. 

ඉන් පසු දවසෙක, තුන්වන කොටසට බෙදී සිටි සිසුදරුවෝ ගොස් “ගුරුතුමනි! අවසර! ඔබවහන්සේට නො දන්වා නො සිටිය හැකි බලගතු රහසෙක් අප ඇසට හමු වී ඇත. එය ඉතා නින්දිත එකෙකි, රට වැසියාහට එහිලා දැනුමෙක් වී නම් අපට ජීවත් වීමෙන් වැඩෙක් නැත, අප උගන්නා ශිල්පයෙන් වැඩෙක් නැත. එහෙයින් එය දන්වන්නට අපට අවසර දුන මැනැවැ” යි කීහ. දිසාපාමොක් “කියවු” යි. කී කල්හි ඔවුහු ද “ගුරුතුමනි! අහිංසකගේ හා ගුරුබිරියගේ හැසිරීම ඉතා නපුරු ය, අඹු සැමි දෙදෙනකුගේ හැසිරීම සේ ය, උන් දෙන්නාගේ හැසිරීමැ” යි කීහ. දිසාපාමොක් උන් කෙරෙහි ද උදහස්ව “මෙතැනින් යවු” යි කී කල්හි “ගුරුදේවය! අප කෙරෙහි උදහස් නො වනු මැනැව, ටික දවසක් ගිය තැන අප කී බසෙහි සැබෑබොරු දත හැකි වන්නේ ය” යි කියා ඔවුහු එතැනින් නික්ම ගියහ. 

දිසාපාමොක් මුන්ගේ බසින් සැකයට වැටී ඒ ගැණ පරීක්‍ෂා කරණුයේ දවසෙක අහිංසක, ගුරු මෑණියන් හා පිය තෙපුල් කතා කරණු අසා “සිසු දරුවන් කීයේ සැබැවැ” යි අදහා ගෙණ කාමයෙන් අන්‍ධවූයේ, අහිංසක මරා දමන්නට සිතී ය. නැවැත ද “ඉදින් මම මූ මැරූයෙම් නම්, මා වෙත ශිල්ප උගන්නට එන්නෝ අඩු වෙත්, එවිට මට ලැබෙන ලාභ සත්කාර ද අඩු වන්නේ ය, එහෙයින් යම්කිසි උපායයක් යොදා මූ මැරුව මනාය” යි සලකා අනෙකකු ලවා, මරවන අටියෙන් “පුත! අහිංසක! මෙහි එව, තාගේ ශිල්ප ඉගැන්ම අවසන් වන්නට ලංව තිබේ, එය සම්පූර්‍ණ වන්නට උපචාර වුවමනා ය, එහෙයින් ශිල්පයට උපචාර පිණිස දහසක් මිනිසුන් මරා එව” යි අණ කෙළේ ය. “ගුරුදේවය! මම අන්නට හිංසා නො කරණ කුලයෙහි උපන්හි, එහෙයින් මම කෙසේ මිනිසුන් මරම් දැ” යි ඇඟ මැලි කැඩී ය. 

එකල දිසාපාමොක් “පුත! අහිංසක! ඒ කළ යුතු ය, මේ වේලෙහි කුල සිරිත් ගැන සිතීම වරද ය, ශිල්පයට උපචාර නො කරන්නේ ශිල්ප නො ලබන්නේ ය” යි කී යේ ය. එවිට, අහිංසක ඉන් පසු කිසිත් නො බැණ දුනු හී සපයා ගෙණ වන වැද වන මැදින් යන එන්නන් මරා ලන්නට පටන් ගතු. මරා දමන්නවුන්ගේ ඇඳුම් කැඩුම් අබරණ ඈ කිසිවක් තෙමේ නො ගණියි. මැරූවන්ගේ ගණන පමණක් ගණියි. කල් යත්, මැරූ මිනිසුන්ගේ ගණන අමතක ව ගියේ එහෙයින් ඔහු එතැන් සිට එක මිනිසකුගෙන් එකැඟිල්ල බැගින් කපා ඒ ඒ තැන තැබී ය. එද නැසෙන බව දැක නැවැත කපා ගන්නා වූ ඇඟිලි වැලක අවුණ ගෙල දැරී ය. එහෙයින් අඞ්ගුලිමාලයි ප්‍රසිද්ධ විය. 

අඞ්ගුලිමාල තෙමේ රාත්‍රියෙහි ගම් වැද ගෙවල දොර බිඳ ගෙට වැද හොත්තා වූ මිනිසුන් මරා ඇඟිලි කපා ගෙණ යන්නට පටන් ගත්තේ ය. ගම් වැස්සෝ බියෙන් වෙලා ගියහ. බියෙන් ගැහෙන්නට වූහ. කරන්නට කිසිවක් නො දත් ඔවුහු, ගෙවල හැර දරු බිළිඳුන් හා වටිනා ඇදුම් කැඩුම් හා රන් රීදී අබරණ ද මිල මුදල් ද ගෙණ නියම්ගම් තුළට වන්හ. නියම්ගම් වැස්සෝ එසේ ම කොට නුවර වටා කඳවුරු බැඳ සිට ගත්හ. ඒ අතර දවසෙක ගම් නියම්ගම් නුවර වැසි මිනිස්සු රජගෙය මිදුලෙහි රැස්ව සිට “දේවයන් වහන්ස! ඔබ වහන්සේගේ රජයෙහි අඟුල්මල් නම් සොරෙක් දුටු දුටුවන් මරා ඇගිලි කපා ගෙණ යයි, දර පලා සඳහා වනයට යන්නෝ දැන් නැත, හැම ගම් අගම් කෙළේ ය, නියම්ගම් අනියම්ගම් කෙළේ ය, දනවු නො දනවු කෙළේ ය, හැම දෙනෙක් ම බියෙන් තැති ගෙන සිටිත්, මෙසේ රට වැසියා පෙළන තවන මේ බිය වහාම දුරු කරණ සේක්වා” යි මහහඬින් මුරගාන්නට වුහ. 

එවිට කොසොල් රජ තෙමේ අඟුල්මල් මරා දමන්නට රාජපුරුෂයන්ට නියම කෙළේ ය. එවේලෙහි කොසොල් රජු වෙත සිටි අඟුල්මල් සොරුගේ පිය වූ පෙරෙවි බමුණු තෙමේ ඒ නියමය අසා ගෙට ගොස් සිය බිරිය අමතා “සොඳුර! රජු විසින් මරන්නට නියම කරණ ලද අඟුල්මල් අනෙකෙක් නො වේ, දිසාපාමොක් වෙත ශිල්ප උගන්නට යැවූ අපගේ පුතු ය, දැන් මෙයට කළ යුත්තේ කුමක් දැ” යි කී ය. “හිමියෙනි! ඔබ ගොස් මපුතු කැඳවා ගෙණ එවු” යි ඕතොමෝ කියා සිටියා ය. එබසට ඔහු “සොඳුර! ලෝකයෙහි විශ්වාස නො කොට හැකි සිවු දෙනාගෙන් එකෙකි සොරු, ම පුත් ද දැන් සොරෙකි, එහෙයින් මට යෑ නො හැක්කැ” යි කී ය. එවිට බැමිණි “මට කුමක් වුවත් කම් නැතැ” යි පුතු රැක ගන්නට සිතා ගෙයින් නික්ම ගොස් වන වැද “පුත අහිංසක! ඇයි, මට මෙසේ දුක් දෙන්නෙහි? මෙහි එන්න! මෙසේ මිනිසුන් මරණු ඔබගේ කුලයට නමට ගැළපේ ද? පුත! අහිංසක! ශිල්ප උගත්තෙහි මිනිසුන් මරණු පිණිස ද? රාජ පුරුෂයන් ඔබ මරා දමන්නට දුනු හී ගෙණ රැක සිටිනු ඔබට දැනුම් නැත, මට දුක් දෙනු ඔබට තරම් නො වේ, දසමසක් ඔබ කුසෙහිලා දැරීම, ඒ කාලයෙහි මා විඳි දුක් දන්නෙම් මම මැ යි, වැදු දා පටන් ශිල්ප උගන්නට යන තුරු ඔබ වඩන්නට මා ගත් වෙහෙස නො දනීහි ද? මෙහි එන්න” යි මෙසේ කියමින් හඩමින් වනයෙහි ඇවිදින්නට වූවා ය. 

එදවස උදෑසන බුදුරජානන් වහන්සේ මහකුළුණු සමවතට සම වැද ලොව බලා වදාරණ සේක් අඟුල්මල් සොරු දුටු සේක. දැක “මම මූ කරා ගියෙම් නම් මූ මාගෙන් බණ අසා රහත් ව අමාමහ නිවන දකින්නේ ය, නො ගියෙම් නම් මවු මරා මැරී ගොස් නිරයෙහි ඉපිද අතුරු කපක් දුක් විඳින්නේ ය, එහෙයින් මා මූ කරා යා යුතු ය” යි සැවැත් නුවර පිඬු සිඟා වළඳා වෙහෙරට වැඩ ඔහු කෙරෙහි කරුණාවෙන් මග බැස වඩනා සේක. එසේ වඩින්නා වූ බුදුරජුන් දුටු නොයෙක් දෙන බුදුරජුන් නො හැඳින “මහණ! තෙල මග නො යා, එමග සොරෙක් ඇත්තේ ය, ඌ ඉතා දරුණු ය, ලේ වැකුණු සිරුරු ඇත්තේ ය, කඩමාලු හැඳියේ ය, දුනු හී දරා සතුන් කෙරෙහි ටිකකුත් කුළුණු නැත්තේ ය, බිහිසුණු ය, ගම් නො ගම් කෙළේ ය, නියම්ගම් නැසූයේ ය, දනවු නො දනවු කෙළේ ය, දුටු දුටු මිනිසුන් මරා එකාගෙන් එකැඟිල්ල බැගින් කපා ගෙණ ඒ ඇඟිලි වැලක අවුණ මාලාවක් කොට දරන්නේ ය, මහණ! තෙල මග යන්නෝ විසි තිස් දෙනා බැගින් කාණ්ඩ ගැසීමෙන් යුතුව ම යෙත්, එහෙත් ඔවුහු යන්නෝ පණ බියේ ම යෙත්” යි ඉදිරියට පැමිණ කියා සිටියාහ. එහෙත් උන්වහන්සේ උන් කියන බස් නො ඇසෙන සේ එම මග ම වැඩ අඟුල්මල් සිටි වන පෙදෙසට ම වැඩි සේක. 

එදවස අඟුල්මල්හුගේ අඞ්ගුලිමාලාවෙහි එකැඟිල්ලෙකින් දහස පිරෙන්නේ ය. එහෙයින් ඔහු එදවස පළමු කොට දුටු කෙනකු මරා ඇඟිලි දහස පුරවා ගෙණ ගුරුන් දැක ශිල්පයට උපචාර දක්වා ඉස් සෝදා නා සුදු පිළි හැඳ නෑ දැ හිතවතුන් වෙත යන්නට සිතා වනයට වදන් මගින් මදක් ඉවත් ව කවරෙක් ඒ දැයි බලා සිටියේ ය. ඒ වේලෙහි එමඟ වඩනා බුදුරජුන් දැක, පුදුමයට පැමිණ “මේ මග දස දෙන විසි දෙන තිස් දෙන සතළිස් දෙන පණස් දෙන බැගින් කණ්ඩායම් ගැසී ආවෝ ද මාගෙන් මැරුම් කෑහ. එහෙත් මේ මහණ, මා ගැණ නො දන්නා සේ එයි, මූ මැරුව මැනැවැ” යි සිතා දුනු හී ගෙණ බුදු රජුන් ලුහු බැඳ ගියේ ය. ඒ වේලෙහි උන්වහන්සේ “හැකි තරම් වේගයෙන් ලුහු බැඳ දිවනා අඟුල්මල් ප්‍රකෘති ගමනින් යන මට ලංවන්නට අසමර්‍ත්‍ථ වේවා” යි ඉටුහ. ඒ ඉටීම් බලයෙන් අඟුල්මල් දිවනා තැන් හා බුදුරජුන් වඩනා තැන් නො ලං වූ සේ පෙණෙන්නට වන. එහෙත් ඔහු දැන් දැන් මහණහු ගණිමි, මෙ තැන දී හසු කෙරෙමි, යි දොළොස් ගව්වක් තැන් ලුහු බැඳ ගියේ ය. බුදුරජානන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි වළක් හෝ ගොඩක් දක්වන සේක. සොරු වළින් නැග ගොසින් බැස යන්නේ කට කෙළ සිඳී ඩහදියෙන් තෙත් වූ සිරුරු ඇත්තේ වෙහෙසට පත් විය. 

ඉක්බිති ඔහු “අනේ! කිම, මම පෙර දුවන ඇතුන් දුවන අසුන් දුවන රිය දුවන මුවන් දුව ගොස් අලා ගතිමි. එහෙත් අද හැකිතරම් වේගයෙන් දුවනා මට පියවිගමනින් යන මේ මහණහු අල්වා ගත නො හැකිය” යි සිතා බුදුරජුන්ට “සිට මහණැ” යි කීයේ ය. බුදුරජානන් වහන්සේ “මම සිටියෙමි, තෝ ද සිටුව” යි වදාළ විට “මහණ! තෝ නො සිට යන ගමන් සිටියා වූ මට තෝ සිටුව, යි කියහි, මේ කියනු යුක්ති දැ” යි ඇසී ය. එකල්හි බුදුරජානන් වහන්සේ “මම සැමදා ක්‍ෂාන්තිමෛත්‍රී ආදී ගුණයන්හි පිහිටා ගත් බැවින් සිටියෙම් නම් වෙමි, තෝ එසේ නො වෙහි, මෙතෙක් දහස් ගණනින් සතුන් මරන්නා වූ තෝ එබඳු කිසි ගුණයෙක නො පිහිටි බැවින් නො පිහිටියේ වෙහි, ඉරියවු විසින් සිටියෙහි ද, තා කළ අකුසල් විසින් සිවු අපායයෙහි උපදනා බැවින් නො සිටියෙහි” යි වදාළ සේක. 

එකල්හි අඟුල්මල් “මෙ වැනි අභීත නාදයෙක් අනෙකකු විසින් කළ නො හැක්කේ ය, මේ නාදය සුදොවුන් පිත් මහමහණහුගේ විය යුතු ය, සියුම් නුවණැති ඔහු මා දැක මට වැඩ පිණිස මෙහි ආයේ වන, මා කෙරෙහි උපන් කරුණාව නිසා මෙහි ආයේ වනැ” යි තම අත තුබූ දුනු හී වළකඩෙක බහා ගොස් බුදු රජුන්ගේ පාමුල්හි වැතිර වැඳ “තිලෝගුරු හිමියනේ! මා පැවිදි කර ගන්නැ” යි ඇය ද සිටියේ ය. එකල්හි බුදුරජානන් වහන්සේ ඔහු පැවිදි කොට ඔහු හා ජේතවනාරාමයට වැඩි සේක. එයින් ටික දවසක් ගිය තැන් අඞ්ගුලිමාල ස්ථවිර තෙමේ රහත් බවට පැමිණ රහතුන් අතුරෙහි එක්තරා එකෙක් විය. දිනෙක අඞ්ගුලිමාල ස්ථවිරයන් වහන්සේ විවේකයට පැමිණ එකඟ සිතින් යුක්තව අර්‍හත්ඵල සුඛය විඳිනුවෝ; 

“පෙර පමාවූවෙක් පසුව නො පමා වේ නම්, 

හේ, වලාමුත් සඳසේ මේ ලොව බබලවාලයි” 

යනුවෙන් නම ප්‍රීතිය ප්‍රකාශ කළහ. මේ ප්‍රීති ප්‍රකාශයෙන් පසු උන්වහන්සේ පිරිණිවී ගියහ. 

එකල්හි සෙසු භික්‍ෂූන් වහන්සේලා එක්ව “ආයුෂ්මත්නි! අඞ්ගුලිමාල ස්ථවිරයන් වහන්සේ කොතැන උපන්නෝ දැ” යි ධර්‍මසභාවෙහි කතාවක් ඉපද වූහ. බුදුරජානන් වහන්සේ ඒ අසා “මහණෙනි! මාගේ පුත් පිරිනිවියේ ය” යි වදාළ විට “ස්වාමීනි! මෙතෙක් දෙනාත් මරා පිරිනිවියේ දැ” යි නැවැත ඇසූ හ. “අඞ්ගුලිමාල මෙතෙක් කල් කල්‍යාණමිත්‍රයකු නො ලැබ පව් කෙළේ ය, පසුව ඔහු කල්‍යාණ මිත්‍රයකු ලැබ අප්‍රමත්ත විය, පින් දහම් කෙළේ ය, එයින් ඔහු මුලින් කළ සියලු පව් වැසී ගියේ ය” යි වදාරා මේ ධර්‍මදේශනාව කළ සේක. 

යස්ස පාපං කතං කම්මං කුසලෙන පිථියති, 

සො ඉමං ලොකං පභාසෙති අහා මුත්තොව චන්‍දිමාති. 

යමකු කළ පව්කම්, පින් කමින් වැසී යේ ද, ඔහු වලාපටලයෙන් මිදුනු සඳසේ මෙ ලොව බබලවාලයි. 

යස්ස පාපං කතං කම්මං = යමකු විසින් කළ පව්කම. 

කුසලෙන පිථියති = කුසලින් වැසී යේ ද. 

මවු මැරීම, පියා මැරීම, රහතුන් මැරීම, බුදුරජුන් සිරුරෙහි ලේ මීසලවීම, සමානසංවාසකසඞ්ඝයා භේද කිරීම, යන ආනන්තර්‍ය්‍යය කර්‍ම නො කළ රහත්වීමේ වාසනා ගුණය ඇති යමකු විසින් පාපමිත්‍රයන් හා එකතුවිමෙන් ප්‍රාණඝාතාදී අකුශලකර්‍ම කොතෙක් කරණ ලද නමුත් ඒ සියල්ල කල්‍යාණමිත්‍ර සංසර්‍ගය නිසා පසුව කළ පින්බලයෙන් පිළිවෙත් පුරා රහත්වීම් හේතුවෙන් වැසී යන්නේ ය. අර්‍හන්මාර්‍ගකුශලය සියලු පව් සිඳ හරින්නේ ය. ඔහු පිළිබඳ සියලු අකුසලයෝ විපාක නො දෙන තැනට යන්නෝ ය. රහතුන් වහන්සේට මතු ඉපැමක් නැති බැවින් උන්වහන්සේ පෙර කළ කිසිත් අකුසලයෙක් ප්‍රතිසන්‍ධි විපාකයක් නම් නො දෙන්නේ ය. අඞ්ගුලිමාල ස්ථවිරයන් වහන්සේ රහත් වූවෝ එහෙයිනි. උන් වහන්සේ පෙර පවිටු මිතුරන් හා එක්ව නොයෙක් පව්කම් කළෝ ද ආනන්තර්‍ය්‍යය කර්‍මයක් නම් කිසිදාකත් නො කළෝ ය. එහෙයින් පසුව බුදුරජානන් වහන්සේගේ ආශ්‍රයෙන් පිළිවෙත් පුරා රහත් වූවාහු තමාගේ පෙර වූ සියලු අකුසල් නසාලූහ. අඞ්ගුලිමාල ස්ථවිරයන් වහන්සේ පිළිබද වූ හැම අකුසලයෙක් ම අවිපාකභාවයට පැමිණියේ උන්වහන්සේගේ අර්‍හනමාර්‍ග කුශලබලයෙනි. එය අකුශලච්ඡේදක විය. එහෙයින් මෙය උපච්ඡේදක නම් වේ. අජාසත් රජුන් පිළිබද වූ සෝවන් වීමේ වාසනා ගුණය පිතෘඝාතක අකුශලකර්‍මය විසින් නසන ලද්දේ ය. මේ අකුශලයෙන් කුශලය වැසී ගිය තැනෙකි. මේ ද උපච්ඡේදක නම් වේ. මෙයට ප්‍රවෘත්තිවිපාක විසින් උන්වහන්සේ බලු කපුටු ආදීන්ට ගැසූ ගල් මුල්පහරවලට ලක් වූහ. 

සො අබ්භා මුත්තො චන්‍දිමා ඉව ඉමං ලොකං පභාසෙති = ඔහු වලාවකින් මිදුනු සඳසේ මේ ලොව බබලවාලයි. ^[1]

ධර්‍මදේශනාවන්ගේ අවසානයෙහි බොහෝ දෙනෙක් සෝවන් ඵලාදියට පැමිණියෝ ය. 

අඞ්ගුලිමාලස්ථවිර වස්තුව නිමි.

 

තුන් සිත පහදා කරන පින්කම උතුම් 

අම්බලන්ගොඩ, කහව ගල්දූව 
ගුණවර්ධන යෝගාශ්‍රමයේ 
ශ්‍රී කල්‍යාණි යෝගාශ්‍රමයේ 
මහා ලේඛකාධිකාරී කම්මට්ඨානාචාර්ය
ත්‍රිපිටකාචාර්ය, ත්‍රිපිටක විශාරද
කහගොල්ලේ සෝමවංශ හිමි

අලෝභ, අදෝස, අමෝහ චේතනාවෙන් පින්කමේ ආරම්භය, පින්කම කරන මොහොත, පින්කමේ අවසානය ආදී අවස්ථා තුනෙහි ම තුන් සිත පහදා ගෙන ශ්‍රද්ධාවෙන්, ගෞරවයෙන් යුක්තව උසස් පින්කමක් සිදු කළ යුතු යි. එහි අනුහසින් තමන්ට සතර අපායෙන් අත් මිදී සුගතියක ම වාසය කළ හැකි යි. 

ලොවුතුරා බුදුරජාණන් වහන්සේ උදෙසා සිදු කරනු ලබන සියලු පූජාවන්ගෙන් ලැබෙන පින අසීමිත යි. ලොවුතුරා බුදුරජාණන් වහන්සේ උදෙසා සිදු කරන මල්, පහන්, ගිලන් පස, දැහැත් , බෙහෙත්, ඖෂධ, දාන මාන ආදී පූජාවෝ විපාක දෙන්නේ කල්ප ගණනින්. සියලුම සැප සම්පත් ලබා දෙන පින්කමක්. 

බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් නොමැති කාලයක එවැනි පින්කම් කළ නො හැකි යි. ඒ නිසා කවුරුත් බුද්ධ ශාසනය පවතින තුරා ශ්‍රද්ධාවෙන්, ගෞරවයෙන්, ඕනෑකමෙන්, චිත්ත ප්‍රසාදයෙන් යුක්තව තුනුරුවන් වැඳ නමස්කාර කරන්න. 

බුදුන් වහන්සේගේ කාලයේ සුමන නමින් සැදැහැවතෙක් රජගහනුවර වාසය කළා. ඔහු දිනපතා ම බිම්බිසාර රජතුමාට සමන් මල් නැළි අටක් බාර දී රජතුමාගෙන් තෑගි බෝග ලබා ගන්නවා. එක්තරා දිනයක රජ මාලිගයට සමන් මල් රැගෙන යන ඔහු අබියසට බුදුන් වහන්සේ ප්‍රමුඛ මහා සංඝරත්නය වැඩම කළා. සවණක් ඝන බුදු රැස් විහිදුවමින්, සන්සුන් ගමනින් විශාල සඟ පිරිසක් පිරිවරා වැඩම කරන බුදුන් වහන්සේගේ දසුනින් සුමන මල් කරුවාගේ සිත ශ්‍රද්ධාවෙන් පැහැදී ගියා. මාලිගයට රැගෙන යන මල් ටික පමණක් තමන් සතුව තිබූ ඔහු, මාලිගයට මල් නොලැබුණොත් ලැබෙන රාජ දඬුවම ගැනවත් නොසිතා, බොහොම ශ්‍රද්ධාවෙන් බුදුන් වහන්සේ දෙසට මල් මිටක් මුදා හැරියා. එය බුද්ධානුභාවයෙන් බුදුන් වහන්සේගේ සිරස මත මල් වියනක් සේ පිහිිටියා. තවත් මල් දෝතක් පිදුම් දුන් විට, එක් පසකින් මල් වියනක් සේ පහතට ඇද හැලුණා. තවත් මල් දෝතකින් පිදුම් දුන් විට අනෙක් පසින් මල් වියනක් සේ ද, ඉතිරි මල් ටික ද පිදුම් දුන් පිට පිටුපසින් මල් වියනක් සේ ද අසිරිමත් වූවා. දසත විහිදී ගිය බුදු රැසින් ද, පිදුම් දෙනු ලැබූ සමන් මල් ද මණ්ඩපයක් සේ අලංකාර වූවා. ශ්‍රද්ධාවෙන් සිත පිවිතුරු වූ සුමන මල් කරුවා දොහොත් මුදුන් තබා අසීමිත ගෞරවයකින් මල් ටික පූජා කළා. මේ පින්කම, කුසලානිසංස ධර්මය, නිවන් දකිනා තුරු ඵල විපාක දෙන පින්කමක්. 

නිවසට පැමිණි සුමන මල් කරුවා මේ කතාව තම බිරිඳ හමුවේ පැවසූ විට , එයින් බියට පත් බිරිය මල් නො ලද රජතුමාගෙන් රාජ දඬුවම් ලැබේදෝ බියෙන් තම දරුවනුත්, ස්වාමියාත් සමඟ මාලිගාවට පැමිණ රජතුමා හමුවේ සියලු තතු පැහැදිලි කළා. මේ මොහොතේ බුදුන් වහන්සේ ද මල් වියන යටින් රාජ මාලිගාවේ මිදුලේ වැඩ සිටියා. මේ දසුනෙන් රජතුමා ද බොහොම සතුටට පත්ව, අසුනක් පනවා ‘ස්වාමීනි, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් සුමන මල් කරුවා සිදු කළ මල් පූජාව ගැන පැවසුවා. එහිදී ආනන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් කළ මල් පූජාවේ අනුසස් කෙතරම් දැ’යි බුදුන් වහන්සේගෙන් විමසා වදාළා. ‘ආනන්දය, කල්ප ලක්ෂයක් සුගතියක ම වාසය කර, සුමන නමින් පසේ බුදුන් වහන්සේ නමක් ව නිවනට පත්වන බව දේශනා කර වදාළා.

මේ කාරණය කවුරුත් ඉස්මතු කරගෙන පින්කම් අසම්පූර්ණ ව සිදු නොකර, ශ්‍රද්ධාවෙන්, ගෞරවයෙන්, ඕනෑකමෙන්, ච්ත්ත ප්‍රසාදයෙන්, පිරිසුදු දෑතින්, පිරිසුදු සිතෙන් , පිරිසුදු බඳුනක මල් හොඳින් තැන්පත් කර, බුදු ගුණ සජ්ඣායනා කර දෙදණ නමා වන්දනා මාන කරන්න. එබඳු පූජාවක් කරන ඕනෑම කෙනෙකුට සුමන මාලාකාරයා සේ සුගතියක වාසයෙන් නිවන් පසක් කළ හැකි යි. 

මෙවැනි පූජාවන් බාර ගන්න සුදුසු එකම උත්තමයා බුදුන් වහන්සේ පමණ යි. වීත රාග, වීත දෝස, වීත මෝහ නම් බුදුන් වහන්සේ උදෙසා කරන පූජාව මහත් ඵල, මහත් ආනිසංස දායක වෙයි. සැරියුත් මහ රහතන් වහන්සේ ද , අනෝම දස්සී බුදුන් වහන්සේගේ කාලයේ දී සිදු කළ දැවැන්ත මල් පූජාවේ අනුහසින් ඒකාසංඛ්‍යෙය කල්ප ලක්ෂයක් සැප විපාක ලැබ ආර්ය සත්‍ය අවබෝධයෙන් නිවන් දුටුවා. එසේම පියුමතුරා බුදුන් වහන්සේගේ ධාතූන් වහන්සේ තැන්පත් කළ සෑයට මල් පූජා කළ අය කල්ප ලක්ෂයක් ම සුගතියක වාසයෙන් නිවනට පත් වුණා. තව ද වැටකෙයියා මල් පූජාවක් සිදු කළ පින්වතෙක් කල්ප ලක්ෂයක් දිව්‍ය සම්පත් විඳ නිවනට පත් වුණා. මේ ගැන සිතා, කල්පනා කර, ශ්‍රද්ධාවෙන්, ගෞරවයෙන්, ඕනෑකමෙන් යුක්තව ම පින්කම් කළ යුතු යි.

මරණින් මතු මෙවැනි පූජා කළ නොහැකි අතර, කුමන උපතක් ලබනවා දැ’යි අපට හිතන්න බැහැ. ඒ නිසා දුර්ලභ ව ලබාගත්, මනුෂ්‍ය ජීවිතය ගැන ම සිතා , දුර්ලභ ව ලැබූ බුද්ධ ශාසනය ගැන සිතා හැකිතාක් තම තමා විසින් මේ මහා පින්කම් සිදු කර ගන්න. මේවායේ අනුසස් ලබන්නේ තමන්ම යි. අලෝභ, අදෝස, අමෝහ චේතනාවෙන් පින්කමේ ආරම්භය, පින්කම කරන මොහොත, පින්කමේ අවසානය ආදී අවස්ථා තුනෙහි ම තුන් සිත පහදා ගෙන ශ්‍රද්ධාවෙන්, ගෞරවයෙන් යුක්තව උසස් පින්කමක් සිදු කළ යුතු යි. එහි අනුහසින් තමන්ට සතර අපායෙන් අත් මිදී සුගතියක ම වාසය කළ හැකි යි. 

මෙලෙස බුදුරජාණන් වහන්සේ උදෙසා කරන සියලු පූජා පින්කම් නිවන් දකිනා ජාති දක්වා ම අපට සැප විපාක ලබා දෙයි. නැවත නැවතත් එහි විපාක ලැබෙන අතර රහත් ව පිරිනිවන් පාද්දී මේ සියල්ල අහෝසි වෙයි. ඒ නිසා කවුරුත් උතුම් කුසල ධර්මවල සිත යොදවා , පිනේ වැදගත්කම සිතා, බුද්ධ , ධම්ම, සංඝ රත්නත්‍රය උදෙසාම සැදැහැ සිතින්, නිවන් සුව ලැබේවා යන පැතුමෙන් ම පින්කම ගෞරවයෙන් සිදු කර ගන්න. ඉහත සඳහන් චරිත කතා සේ තමාට ද සංසාර ගමන සුවපත් ව සා පිපාසාදී දුකකට පත් නොවී , සතර අපායකට පත් නොවී, අන්ධයෙක්, ගොළුවෙක්, බිහිරෙක් , මන්ද බුද්ධික කෙනෙක් නොවී සකල සම්පත් වලින් පිරිපුන් ජීවිත පෙළක් ලබාගෙන බියකරු සංසාර දුකෙන් නිදහස් ව අමා මහ නිවනට පත්වෙන්නට හේතු වාසනා වේවා.

ජම්මික ප්‍රබෝධනී වැලිකල