Sunday, March 28, 2021
කිංදදසුත්තං
Friday, March 26, 2021
ආදිත්තසුත්තං
Thursday, March 25, 2021
පඨමපජ්ජුන්නධීතුසුත්තං
එවං මෙ සුතං - එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො කොකනදා පජ්ජුන්නස්ස ධීතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කෙවලකප්පං මහාවනං ඔභාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො සා දෙවතා කොකනදා පජ්ජුන්නස්ස ධීතා භගවතො සන්තිකෙ ඉමා ගාථායො අභාසි -
‘‘වෙසාලියං වනෙ විහරන්තං, අග්ගං සත්තස්ස සම්බුද්ධං;
කොකනදාහමස්මි අභිවන්දෙ, කොකනදා පජ්ජුන්නස්ස ධීතා.
‘‘සුතමෙව පුරෙ ආසි, ධම්මො චක්ඛුමතානුබුද්ධො;
සාහං දානි සක්ඛි ජානාමි, මුනිනො දෙසයතො සුගතස්ස.
‘‘යෙ කෙචි අරියං ධම්මං, විගරහන්තා චරන්ති දුම්මෙධා;
උපෙන්ති රොරුවං ඝොරං, චිරරත්තං දුක්ඛං අනුභවන්ති.
‘‘යෙ ච ඛො අරියෙ ධම්මෙ, ඛන්තියා උපසමෙන උපෙතා;
පහාය මානුසං දෙහං, දෙවකාය පරිපූරෙස්සන්තී’’ති.
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්යවතුන් වහන්සේ විශාලාමහනුවර සමීපයෙහිවූ මහවනයෙහි කූටාගාරශාලා විහාරයෙහි වසන සේක. එකල්හි වනාහි පජ්ජුන්ත දෙවිහුගෙ දූ වූ කෝකනදා දෙවඟන රෑ පෙරයම ඉක්මුණු පසු බබළන ශරීර ප්රභා ඇත්තී සියලු මහාවනය බබුඵවා භාග්යවතුන් වහන්සේ කරා පැමිණියාය. පැමිණ, භාග්යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියාය. එක් පසෙක සිටි පජ්ජුන්න දෙවියාගේ දූ වූ කෝකනදා දෙව්දූ තොම භාග්යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි මේ ගාථා කීවාය.
“(වහන්ස,) විසාලාමහනුවර සමීපයෙහි මහවනයෙහි වසන සත්ත්ව සමූහයාට අග්රවූ සම්බුද්ධයන් වහන්සේ කෝකනදා නම්වූ මම හොඳින් වඳිමි. පජ්ජුන්නගේ දූවූ කෝකනදා මම වෙමි.
“පසැස් ඇති තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ධර්මය අවබෝධ කරන ලදැයි පෙර මවිසින් අසනලද පමණක්ම විය. ඒ මම දැන් දහම් දෙසන සුගත් මුනිහුගේ ධර්මය ප්රත්යක්ෂයෙන් දනිමි. යම් අනුවණ කෙනෙක් ආර්ය්ය ධර්මයට නින්දා කෙරෙමින් හැසිරෙක්ද, ඔවුහු දරුණුවූ නපුරු නරකයට පැමිණෙත්. (එහි) බොහෝ කාලයක් දුක් විඳිත්.
“යම් කෙනෙක් වනාහි ආර්ය්ය ධර්මයෙහි ක්ෂාන්තියෙන්ද, කෙලෙස් සන්සිඳීමෙන්ද යුක්ත නම්, ඔවුහු මනුෂ්යාත්මය හැර දෙව් පිරිස පුරා ලන්නාහ. (දෙව් ලොව උපදනාහ.)”
Wednesday, March 24, 2021
හැමදාම සතුටින් ඉන්න
හැමදාම සතුටින් ඉන්න
මහනුවර හන්තාන සිරි ධම්මරතන
ත්රිපිටක ධර්මායතනාධිපති
රාජකීය පණ්ඩිත
පූලියද්දේ සුධම්ම හිමි
පින්වත් දරුවනේ, අද අපි කතා කරන්නේ සතුට ගැන. සතුටින් ඉන්න හැමෝම කැමැතියි. නැටුම්, ගැයුම්, විනෝද චාරිකා. තමන් කැමැති කැමැති ආහාරපාන ගැනීම ආදි දේ තමයි බොහෝ දෙනා සතුට කියලා හිතන්නේ. ඒවායින් සතුට ලැබෙනවා තමයි. ඒත් දරුවනේ ඒ සියලු සතුට තාවකාලික වන බව දන්නවා ද?
විනෝද චාරිකාව යන විට සතුටු යි. ගමන අවසන් වූ පසු සතුටත් අවසානයි.
ගීත ගයන විට, නැටුම් නටන විට, චිත්රපට ටෙලි නාට්ය බලන විට සතුටු යි. ඒත් ඒ සතුට බොහොම ටික වෙලාවයි. කාගෙන් හෝ තෑග්ගක් ලැබුණොත් සතුටු යි. ඒත් ටික දවසක් යන විට ඒ සතුටත් ඉවරයි. මේ සෑම දෙයකට ම කියන්නේ දරුවනේ තාවකාලික සතුට කියලයි. දරුවන් කැමැතිද හැමදාම සතුටින් ඉන්න. බුදු, පසේබුදු, මහ රහතන් වහන්සේලා. ආර්යයන් වහන්සේලා හැමදාම වැඩ ඉන්නේ පුදුම සතුටකින්. ඒ සතුට ගැන හොඳින් අවබෝධ කරගතහොත් පුංචි කාලේ සිටම නිවැරැදිව සතුටින් ඉන්න පුළුවන්.
දරුවනේ, සමහර වෙලාවට අපි අධ්යාපනය ලබන විට දුකෙන් ඉන්නා අවස්ථා මොන තරම් තිබෙනවා ද? විභාගාදියට ලකුණු අඩුවෙන් ලැබුණොත් දුකයි. තමන්ට වඩා තමන්ගේ යහළුවා වැඩියෙන් ලකුණු ගත්තොත් දුකයි. ගුරුවරු බණින විට දුකයි. නෑදෑයින්, මව්පියන් දොස් නඟන විට, ඒත් දුකයි. සමහර වෙලාවට ඉගෙනීමත් එපා වෙනවා. පොත් ටිකයි, කෑම ටිකයි, අරගෙන පාසල් ගියත්, ඉන්නේ සතුටින් නොවෙයි. මේ කරුණු හොඳින් සිතට ගන්න. එවිට මේ පින්වත් දරුවන්ට හරිම සතුටින් ඉගෙන ගන්නට හැකිවේවි.
දරුවනේ, සතුට කියන්නේ සිතිවිල්ලක්. චෛතසික කියලත් කියනවා. දුක, සතුට. සැප , වේදනා අපේ මනසට බලපාන සිතිවිලි. සිතිවිලි හට ගන්නේ සිතෙන්. සිත නවතින තැන්වල තමයි ඔය කී දුක, සැප වේදනා ආදී බොහෝ සිතිවිලි ඇතිවෙන්නේ. කෙනෙක් බොහෝ දුකෙන් ඉන්නවා නම්, හඬමින් , වැළපෙමින් එපාවීමෙන් ඉන්නවා නම්, දරුවෝ දන්නවාද ඒ තැනැත්තාගේ සිත නැවතී තිබෙන්නේ කො තැනද කියලා. අතීතයේ , ඒ කියන්නේ සිදුවූ දෙයක් ගැන සිත සිතා ඉන්නවා. අනේ, මට මෙහෙම වුණා, ලකුණු අඩුවෙන් ලැබුණා. බැණුම් ඇසුවා. මේ වගේ සිදු වු දේ ගැන සිතමින් සෑම වෙලාවේ ම ඉන්නේ දුකෙන්. ඒ පළමු වැන්න. සමහරු දුකෙන් ඉන්නේ වෙන්න තිබෙන දෙයක් ගැන සිතන නිසයි. ඒ කියන්නේ, මට මෙලෙස වේවි, මෙහෙම ගියොත් මෙහෙම වෙයි. මට ඉදිරියටත් බැණුම් අහන්න වෙයි. මට විභාගයට ඉහළින් ලකුණු ගන්න බැරිවෙයි ආදි වශයෙන් සිදු වී නැති දෙයක් ගැන සිතමින් දුක්වෙනවා. කනගාටු වෙනවා. ඉතින් දරුවනේ එසේ දුක්වෙන කෙනාගේ සිත නැවතී තිබෙන්නේ කොතැන ද? අනාගතයේ. අතීතය ගැන සිතමින්, අනාගතය ගැන සිතමින් දුක්වීම කිසිම තේරුමක් නැති දෙයක්. අනවශ්ය දෙයකට කාලය කැපකිරීමක්. දරුවන්ගේ අධ්යාපනයටත් මෙය අදාළ කරගත හැකියි.
මට කළ නොහැකියි, මට ලකුණු අඩු වුණා යැයි සිතමින් දුක් වෙනවාට වඩා, මම දැන් කියලා දෙන්නේ සතුටින් ඉන්නට වැදගත් ම රහස් කිහිපයක්. දරුවනේ අපේ සිත අතීතයේ නවතා ගන්නට හොඳ නෑ. අනාගතයේ නවත්වා ගන්නටත් හොඳ නෑ. එහෙමනම් සිත පවත්වා ගන්නට ඕනෑ කොතැන ද? වර්තමානයේ. ඒ කියන්නේ මේ මොහොතේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙසේ දේශනා කොට වදාළා. “අතීතය ගැන සිතන්නට එපා. එය ගෙවී අවසාන යි.
අනාගතය ගැන අනවශ්ය විදියට පසුතැවෙන්න එපා. එය තවමත් උදාවී නැති අවස්ථාවක්. නුවණැති දරුවන්, නුවණැති මිනිසුන් කරන්නේ මේ මොහොතේ සිත පවත්වමින් විපස්සනා කිරීම යි. විදර්ශනා කිරීම යි. ඒ කියන්නේ මේ මොහොතේ දැනෙන සිතිවිලි ගැන විශේෂයෙන් දැකීම යි. එවිට සිදුවන්නේ කුමක් ද? කිසිම සිතිවිල්ලක් සමඟ ඇලෙන්නේ නෑ. ගැටෙන්නෙත් නෑ. සිතිවිලි සමඟ ඇලෙන විට, ගැටෙන විට තමයි සෑම දුකක් ම, වේදනාවක් ම දැනෙන්නේ.
දුක් සහිත සිතිවිලි පමණක් නොවෙයි. තරහ සිතිවිලි, වෛරී සිතිවිලි, ලෝභ සිතිවිලි දැනෙන හැම මොහොතකම, කෑදරකමක් , එපාවීමක් දැනෙන හැම මොහොතකම සිතන්නට ඕනෑ. “අනේ, මගේ සිත දැන් තියෙන්නේ අතීතයේ. එහෙමත් නැතිනම් අනාගතයේ” කියලා. එසේ සිතමින් සිත වර්තමානයට ගෙන එන්නට උත්සාහ කළ යුතුයි. එසේ වර්තමානයට ගෙන ආ සිත කෙසේ හෝ නතර කරගත යුතුයි.
සොයා බලා දෙන දානය
සොයා බලා දෙන දානය
කරචරණමුදුජාලතා ලක්ඛණානි
මාතර මහින්ද හිමි
අප භාග්යවතුන් වහන්සේ බෝධිසත්ව අවධියේ මෙන් ම, පෙර භවයන් හි මනුෂ්ය ආත්මයන් හි වාසය කරන කාලයන්හි දී මෙවැනි පුණ්ය කර්මයක් සිදුකොට ඇත. “දානෙන පෙය්යවජ්ජෙන අත්ථචරියාය, සමානත්තතාය” එනම්, දානය, ප්රිය වචනය, අර්ථචර්යාව, සමානාත්මතාවය නම් වූ සතර සංග්රහ වස්තුවෙන් සැමට සංග්රහ කිරීමේ පුණ්ය කර්මයයි.
බෝධිසත්වයන් වහන්සේ සාරා සංඛ්යෙ කල්ප ලක්ෂයක් පුරාවට ම දානය, ප්රියවචනය, අර්ථචර්යාව, සමානාත්මතාවය නම් වූ සතර සංග්රහ වස්තුවෙන් පිරිසට සංග්රහ කර ඇත. දානය පිළිබඳව විස්තර කරනවා නම්, අට්ඨ කතාවේ සඳහන් වන පරිදි ආහාර - පාන, වස්ත්ර, යානවාහන, ආදී වශයෙන් දස දාන වස්තුව ම ආවරණය වන ආකාරයෙන් දානය පූජා කළ යුතුයි. සමහර පුද්ගලයෙකු ට දානයෙන් ම උපස්ථාන කළ යුතුයි. එනම් පරිස්කාර ලබන්නයි කැමැති. පරිස්කාර නම් අවශ්ය දේ ය. පරිස්කාරය අර්ථ ගැන්වෙන්නේ උපභෝග හා පරිභෝග වශයෙනි. උපභෝග යනු අත්යවශ්ය වන දේ ය. පරිභෝග යනු අත්යවශ්ය ම නොවන, නමුත් අවශ්ය කරන දේ ය. සමහර අයෙකුට අවශ්යයයි තමන්ට යමක් ලබාගැනීමට. බෝධිසත්වයන් වහන්සේ එම පුද්ගලයාට තිබෙන අඩුපාඩු බලා ඒවා සම්පූර්ණ කර දන් දුන්නා. උදාහරණයක් ලෙස සඳහන් කරන්නේ නම් ආහාර නොමැති අයෙකුට ආහාර දෙනවා. පිපාසයෙන් සිටිනා පුද්ගලයෙකුට පාන වර්ග දෙනවා. වස්ත්ර නැති පුද්ගලයෙකුට වස්ත්ර දන් දෙනවා. මේ ආකාරයෙන් දිය යුතු දේ මොනවා ද කියා සොයා බලා දිය යුතු, පිරිනැමිය යුතු දේ පරිත්යාග කරනවා. උපස්්ථාන කරනවා.
මෙතන දී තවදුරටත් සඳහන් වන්නේ “පබ්බජිතානං පබ්බජිත පරික්ඛාරං ගිහීනං ගිහිපරික්ඛාරං අදාසි ” පැවිදි අයට පැවිදි පිරිකර පිදිය යුතුයි. මෙම අවස්ථාවේ දී නුවණින් විමසා බලා දිය යුතු දේ දිය යුතුයි. එනම් පැවිදි පිරිසට පැවිදි පරිස්කාර ද, ගිහි පිරිසට ගිහි පරිස්්කාර ද දිය යුතුයි. මේ ආකාරයට අපගේ බෝධිසත්වයන් වහන්සේ ඒ ඒ පුද්ගලයන්ට ඒ ඒ අවශ්යතාවයන් අනුව දානය කියන කාරණාව සම්පූර්ණ කර ඇත.
අප කතා කරන යහපත් වචනය නම් ප්රිය වචනයයි. එනම් තමන් කැමැති ආකාරයට ආමන්ත්රණය කිරීමයි. යමෙක් තමන් කැමැති ආකාරයට ආමන්ත්රණය කරනවානම්, එයට ඒ පුද්ගලයා ප්රිය වෙනවා. ඒ ප්රියවන ආකාරයට ආමන්ත්රණය කිරීමේ දී ධර්මය ගැන කතා කරන්න පුළුවන් නම්, ඒ කතා කරන දේ වචන අතර අග්ර යැයි භාග්යවතුන් වහන්සේ දේශනා කර තිබෙනවා.
“මිලින්දවච්චිය” මහරහතන් වහන්සේ, උන් වහන්සේ පෙර ජීවිතයේ සක්විති රජ කෙනෙක් ව උප්පත්තිය ලබා සිටි අවධියක පිරිසකට ධර්ම දේශනා කරවා තියෙනවා. ඒ ධර්මය අසා, ධර්මය සමාදන් වූ රට වැසි බොහෝ පිරිසක් මිය පරලොව යෑමෙන් පසු දිව්ය ලෝකයන්හි උප්පත්තිය ලබා තිබෙනවා. ඒ දිව්ය ලෝකවල උප්පත්තිය ලද පුද්ගලයන්, දිව්ය ලෝකයක උප්පත්තිය ලබන්න තමන් කළ පුණ්ය කර්මය කුමක්දැයි ආවර්ජනය කර තිබෙනවා. එම අවස්ථාවේ දී දෙවිවරු දුටුවේ, රටේ රජතුමා නිසා තමන්ට මේ ආකාරයෙන් උතුම් දිව්ය සම්පත්තිය ලබන්න හැකි වූ බවයි. එවිට නැවතත් දෙවිවරු දිවැසින් බලනවා. ඒ රජතුමා දැන් කොහේ ද කියා. ඒ ජීවිතයෙන් මිදුණ රජතුමා බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයේ පැවිදිව මහරහතන් වහන්සේ නමක් බවට පත්ව සිටිනා බව දකිනවා. ඒ වගේ ම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයේ විශේෂ ස්ථානයක් ද ලබන බව දුටුවා. එනම් දෙවියන්ට ප්රිය භික්ෂූන් වහන්සේලා අතර අග්රස්ථානය මිලින්දවච්චිය මහ රහතන් වහන්සේ ලබනවා. ඒ දිව්ය ලෝකයේ උප්පත්තිය ලැබූ සියලු දෙව් පිරිස විශේෂයෙන් ම පැමිණ මහරහතන් වහන්සේට උපස්ථාන සිදු කරනවා.
ඒ තමන්ට දිව්ය සම්පත් ලැබුණේ සක්විති රජව සිටිනා අවධියේ ධර්මය දේශනා කරවා, තමන් ධර්මයේ පිහිටවූ නිසයි. ප්රිය වචනය කතා කරන විට ධර්මය පිළිබඳව කතා කරන්න පුළුවන් නම් එය විශාල වටිනාකමක් ඇතිවන බව තේරුම් කර ගැනීම සඳහා මිලින්දවච්චිය මහ රහතන් වහන්සේ පිළිබඳව අමතර කරුණක් ලෙස කතා කළ බව සඳහන් කරමු.
පහාරාද සූත්රය
බුදුසමිදාණෝ පහාරාද අසුරයන් ගේ් පැමිණීම පිළිබඳ සතුට ප්රකාශ කරමින් පසෙක සිටි අසූරේන්ද්ර සම¼ග තමන් වහන්සේගේ එක් දේශනා ශෛලියක් වූ ප්රශ්නෝත්තර...
-
බදුල්ල, බණ්ඩාරවෙල පාර ශ්රී ගෞතම සමාධි බුද්ධ මන්දීරයේ දර්ශනපති බඩල්කුඹුරේ ධම්මසිද්ධි හිමි ලොව්තුරා තථාගත අමාමෑණි බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පළම...
-
බත්තරමුල්ල සිරි සුදස්සනාරාම සදහම් සෙනසුනෙහි ප්රධාන අනුශාසක ආචාර්ය මිරිස්සේ ධම්මික හිමි භාග්යවතුන් වහන්සේ දේශනා කළ උතුම් ශ්රී සද්ධර්මය පරම...
-
ඛුද්දක නිකායෙහි උදාන පාලිය: මුචලින්ද නා රජුගේ බුද්ධ උපස්ථානය මහමෙව්නා භාවනා අසපු සංචිතයේ නිර්මාතෘ සහ අනුශාසක කිරිබත්ගොඩ ඤාණානන්ද...