Monday, November 30, 2020
අනුත්තර වූ බැබලීම-පජ්ජෝත සූත්‍රය
අනුත්තර වූ බැබලීම-පජ්ජෝත සූත්‍රය
ලෝකය ස්වභාවික ප්‍රභවයන් වූ හිරුසඳු මෙන්ම මිනිසා විසින් නිපදවන ලද කෘතිම ප්‍රභවයන්ගෙන්ද ආලෝකමත් වෙයි. ඒ සෑම එළියක්නිම වන බැබලීමකටම පැතිරිය හැකි සීමාවක් ඇත. ඉන් ඔබ්බෙහි වූ ප්‍රදේශය බබුළුවන්නට එම ආලෝකයන්ට නොහැක. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ බැබලීම, ආලෝකය අනුත්තරීය වූවකි. අනුත්තරීය යන්නෙහි අදහස නම් ඊට වඩා උසස් දෙයක් නැති බවයි. තථාගතයන් වහන්සේ සැවැත් නුවර ජේතවනාරාමයේ වැඩ වෙසෙන සමයක එහි පැමිණි දෙවි කෙනෙක් මේ පිළිබඳව ප්‍රශ්නයක් ඇසුවේය.
“යමෙකින් ලොව බබලයි නම් එබඳු එළි ලොව කෙතෙක්ද? අප ඒ කාරණය භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් දැනගන්නට පැමිණ කෙසේ දැන ගන්නෙමුද?”
ඊට පිළිතුරු වශයෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළහ.
“චත්තාරෝ ලොකේ පජ්ජෝතෝ – පඤ්චමෙත්ථ න විජ්ජති
දිවා තපති ආදිච්චෝ – රත්තිං ආභාති චන්දිමා
අථ අග්ගි දිවාරත්තිං – තත්ථ තත්ථ පකාසති
සම්බුද්ධෝ තපතං සෙට්ඨෝ – ඒසා ආභා අනුත්තරා”
“ලෝකයෙහි ආලෝකයන් සතරකි. මෙහි පස්වෙනි ආලෝකයක් නැත. හිරු දහවල් කාලයෙහි බබලයි. සඳු රාත්‍රියෙහි බබළයි. තවද ගින්න දිවා රාත්‍රී දෙකෙහි ඒ ඒ තැන බබලයි. සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ බබලන්නවුන් අතර ශ්‍රේෂ්ඨය. මේ සම්බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ ආලෝකයට වඩා උසස් ආලෝකයක් නැත.” යනු එම පිළිතුරෙහි අර්ථයයි.
හිරු දිවා කලද, සඳු රාත්‍රී කලද බබලයි. ගින්නක් දැල්වුවහොත් එහි බැබලීම සිදු වන්නේ ඊට අදාළ ප්‍රදේශයේ පමණි. තථාගතයන් වහන්සේගේ ආලෝකය ප්‍රමාණ කළ නොහැක. අනුත්තරීය වූ ඒ ආලෝකය කිහිප ආකාරයකින් තේරුම් ගත යුතුය.
ඤාණාලෝකය
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අපරිමිත ඥානයාගේ ආනුභාවයෙන් උපන් ආලෝකය ඤාණාලෝකයයි. පළමු බුද්ධ දේශනාව වූ දම්සක් පැවතුම් සූත්‍රයෙහි බුදුරජාණන් වහන්සේගේ මාර්ග ඥානයෙන් උපන් ආලෝකය “චක්ඛුං උදපාදි ඤාණං උදපාදි විජ්ජා උදපාදි ආලෝකෝ උදපාදි” යැයි දේශිතය. එසේම බෝධි මණ්ඩලයෙහි වැඩ හිඳිමින් ත්‍රිවිද්‍යා උපදවා ගැනීමද ඤාණාලෝකයයි.
ප්‍රීති ආලෝකය
සියලු කෙළෙසුන් නසා බුද්ධත්වය ලබාගෙන බෝධි මණ්ඩලයෙහිදී හට ගත් ප්‍රීති ආලෝකයයි. විශේෂ වශයෙන් බුද්ධත්වය ලබා සතර වැනි සතියෙහිදී රතනාඝරයෙහි වැඩහිඳිමින් අභිධර්මයෙහි සත්වැනි ප්‍රකරණය සම්මර්ෂණය කිරීමේදී හටගත් ප්‍රීතිය කරණකොට ශරීරය බැබලෙන්නට විය. එය ප්‍රීති ආලෝකයයි.
ප්‍රසාද ආලෝකය
රතනාඝරයෙහිදීම ඇතිවුණු ප්‍රසාදය හේතුවෙන් පැතිරුණු ආලෝකය ප්‍රසාද ආලෝකයයි. එසේම දම්සක් පැවතුම් සූත්‍රය අවසානයේදී කොණ්ඩඤ්ඤ තාපසතුමා ධර්මාවබෝධය ලැබීය. තථාගතයන් වහන්සේ එහිදී “අඤ්ඤාසි වත භෝ කොණ්ඩඤ්ඤෝ” කොණ්ඩඤ්ඤ තෙම ධර්මාවබෝධය කළහ යැයි ප්‍රසාදය පළ කළහ. එහිදී උපන් ප්‍රසාදයද ප්‍රසාද ආලෝකයයි.
ධර්මකථා ආලෝකය
ශාස්තෲන්වහන්සේ විසින් සෑම තැනකදීම සත්ත්වයන්ට ධර්මය දේශනා කරන විට එම සත්ත්වයන්ගේ සන්තානයෙහි මෝහාන්ධකාරය දුරු කරලයි. එම නිසා එයට ධර්මකථා ආලෝකය යැයි කියනු ලැබේ. බුද්ධශ්‍රාවකයන් ධර්ම දේශනා කරනුයේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ධර්මාවබෝධය නිසාය. එම නිසා බුද්ධශ්‍රාවකයන්ගේ ධර්ම කථාවලින් හටගත් ධර්මාලෝකයද බුද්ධානුභාවයකි.
අනුත්තරීය වූ බුද්ධානුභාවය සරණක් කොට ගෙන සියලු සත්ත්වයෝ සසර දුකින් එතෙරව නිවන් සැප ලබත්වා!!!
සම්පාදක – පූජ්‍ය කඩුවෙල අතුලඤාණ හිමි
Sunday, November 29, 2020
හැමදීමේ අනුසස් – ප්‍රිය උපදවන රූපයක් ලැබීම – ආදර්ශවත් අටුවා කථා 17
හැමදීමේ අනුසස් – ප්‍රිය උපදවන රූපයක් ලැබීම – ආදර්ශවත් අටුවා කථා 17
වත් පිළිවෙත් කිරිම භික්ෂු ජීවිතය හැඩ ගන්වා ගැනිමේ ප්‍රධාන මාර්ගයකි. ඒ අතුරින් ඇමදීම නිසා විශේෂ ආනිසංස රාශියක් ලැබේ. මෙවැනි කටයුත්තක යෙදීම නිසා අභය තෙරුන් වහන්සේට ද එක්තරා අමාත්‍ය පුත්‍රයෙකුටද එහි කුසල විපාක වශයෙන් දෙදෙනාම වඩාත් ප්‍රිය උපදවන ලෙස උපත ලැබීය.
අභය තෙරුන් වහන්සේ ද අමාත්‍ය පුත්‍රයාද අතරින් වඩාත් පැහැදීම ඇති කරන පෙනුමක් ඇත්තේ කාහට දැයි පැනයක් උද්ගත විය. දෙදෙනාම එකම ස්ථානයක දී බැලිය යුතු යැයි කතිකාවක් වීය. ඥාතීන් විසින් අමාත්‍ය පුත්‍රයා සරසවා වහා වහා චෛත්‍ය වන්දනා කිරීමට පිටත් කරනු ලැබීය. තෙරුන් වහන්සේ මව්තුමිය ද නව චීවරයක් කරවවා තෙරුන් වහන්සේට ලබා දුන්නේය. උන්වහන්සේ ද සිවුරු ගෙන භික්ෂු සංඝයා පිරිවරා මහා චෛත්‍ය වන්දනා කිරීමට නික්මුණු සේක. දෙදෙනාම මහා චෛත්‍ය මළුවේදී මුණ ගැසුනහ. එවිට කෙරුන් වහන්සේ මෙවැනි පැනයක් විමසු සේක.
“අවැත්නි කෙසේ නම් මහළු තෙරුන් වහන්සේ ඇමදු කසළ ඉවත් කොට තමන් වහන්සේ සමග තරඟයට පිවිසියේ ද? ”
පෙර ජීවිතයක දී තෙරුන් වහන්සේ මහළු තෙරුන් වහන්සේ නමක්ව සිට කාචරගාම සෑ මළුව ඇමදූ සේක. අමාත්‍ය පුත්‍රයා මහා උපාසකයෙක් ව සිට ඒ කසල සියල්ල ඉවත දැමීමේ කාර්යයෙහි පමණක් නිරත වුයේය. මෙහි විපාක ලෙස දෙදෙනාටම ප්‍රිය උපදවන සුළු රූපයක් ලැබුණි. කුසලය සිදු කරන අවස්ථාවේදී වැඩි වෙලාවක් ඇමදීම නිසා දෙදෙනා අතුරින් තෙරුන් වහන්සේ වඩාත් ප්‍රිය උපදවන්නේය. එනිසා පෙර දක්වන. “අවැත්නි කෙසේ නම් මහළු තෙරුන් වහන්සේ ඇමදු කසළ ඉවත් කොට තමන් වහන්සේ සමග තරඟයට පිවිසියේ ද? ” යි අමාත්‍ය පුත්‍රයාගෙන් විමසු සේක.
ඉහත කථා ප්‍රවෘතියේ සදහන් වන පරිදි තෙරුන් වහන්සේ වැඩි කාලයක් ඇමදීම ම කළ අතර, උපාසක තෙමේ කසල ඉවත් කිරිම පමණක් සිදු කළේය. නමුදු කසළ ඉවත් කිරිමේ මාත්‍රයෙන්ම ඔහු මතු ජීවිතයක දී රූප සම්පන්න විය. එම නිසා බොහෝ වෙලාවක් මනා ලෙස සිත පිහිටුවා සිදු කරන ඇමදීමේ කුසලයක මහේශාක්‍ය බව අප වටහා ගත යුතුය.
සම්පාදක
පූජ්‍ය පූජාපිටියේ සූරියරතන හිමි
Saturday, November 28, 2020
දීපංකර බුදු පාමුල විවරණ ලැබූ සුමේධ තාපසයාණෝ
දීපංකර බුදු පාමුල විවරණ ලැබූ සුමේධ තාපසයාණෝ
තුන් ලොවම එළිය කරන්නා වූ ශ්‍රේෂ්ඨතම හිරු මඬල නම් වූ අපගේ සර්වඥ සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙයින් සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකට මත්තෙහි දඹදිව අමරාවතී නම් නුවර උභය කුල පාරිශුද්ධව බමුණු මහසාල් කුලයෙහි ‘සුමේධ’ නමින් උපත ලැබීය. එතුමන් මහත් ධනයකට හිමිකම් ඇති හෙයින් දර්ශනීය පොකුණු ආදියෙන් සමන්විත වූ ප්‍රාසාදයක කල් ගෙවීය. අන්‍ය කර්මාන්තයක් නොකොට බමුණු ශිල්පයම හැදෑරූ එතුමන් වහන්සේ ත්‍රිවේදය, ලක්ෂණ ශාස්ත්‍රය, ඉතිහාසය ආදී බොහෝ ශාස්ත්‍රයන්හි පරතෙරට ම ඉගෙන ගත්තේය. තරුණ කාලයේදීම මෙම කුමාරයාගේ මව්පියන් කළුරිය කළාහුය. එහෙයින් දිනක් ධනය රැස් කරන අයකැමි ඇමති තෙම අයපොත ගෙන ගබඩාව හැර රන්, රිදී, මුතු, මැණික් ආදී මහාධනස්කන්ධය පෙන්වා මෙය නුඹගේ මවගේ ධනය, මේ පියාගේ ධනය, මෙය සීයාගේ ධනය ආදී වශයෙන් සත්මුතු පරම්පරාවක ධනය පෙන්වීය. එහෙයින් සුමේධ තෙමේ සිතනුයේ මාගේ සත්මුතු පරම්පරාවෙහි කිසිවෙක් එක කහවණුවකුදු රැගෙන නොගියේය. එනිසා මේ සියලු ධනයෙන් මටද කම් නැත. දන් දීමටම සුදුසු යැයි සිතා රජුට දන්වා නගරයෙහි අණබෙර හසුරුවා මහජනතාවට ධනය දන් දී තාපස පැවිද්දෙන් පැවිදි වීය. ශක්‍රදේවේන්ද්‍රයා විශ්වකර්ම දිව්‍යපුත්‍රයා අමතා සුමේධ තාපසතුමාට තවුස් පිරිකර හා පන්සලක් සක්මනක් හිමාලයෙහි ‘ධම්මික’ පර්වත පාමුල මවන්නට සිහි කිරීමෙන් විස්කම්දෙව් එය එසේම මැවීය. මහා සැප ඇති මාලිගා අතහැර ඇවිත් නැවත පන්සලක වාසය කිරීම දෙවන ගිහිගෙයක විසීමක් වන්නේය යැයි සිතා එහි විසීමෙන් වෙන පළිබෝධ අටක් හා එය හැර දමා රුක්මුලට යෑමෙන් ලැබෙන ලාභ දහයක් දැක හොඳින් සෙවන ඇති ගස්මුලක බවුන් වඩා, සක්මන් කොට සත් දිනකින් පඤ්ච අභිඤ්ඤා, අෂ්ටසමාපත්ති ඉපද වූ සේක.
මෙසේ සුමේධ තාපසතුමා සමාපත් සුවෙන් කල් ගෙවන කාලයෙහි දීපංකර බුදුරජාණන්වහන්සේ ලොව පහළ වූ සේක. දසදහසක් සක්වලට ඇසෙන සේ දම්සක් දේශනා කොට ගම් නියම්ගම් නගර සිසාරා ලෝක සත්ත්වයාට අමාදම් රස පොවමින් සාරලක්ෂයක් රහතුන් පිරිවරා වඩින්නා වූ ලෝකනාථයන්වහන්සේ රම්ම නගරයෙහි සුදර්ශන මහාවිහාරයට වැඩම කළ සේක. රම්ම නගරවාසීන් ගිතෙල්වෙඬරු ආදී ගිලන්පස සුවඳ මල් ආදිය ගෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත එළඹ මල් පුදා බුදුන් වැඳ එකත්පසෙක හිඳ බණ අසා හෙට දින පිණිස දානයට වැඩම කරත්වායි ආරාධනා කොට එයින් නික්ම ගියහ. පසුදින මහා දානයක් පිළියෙළ කොට බුදුන් හා සාරලක්ෂයක් මහරහතුන් වඩිනා මඟ සරසන්නා වූ මේ පිරිස මඬ ගොහොරු සමතලා කොට රිදී පටක් වන් සුදුවැලි අතුරා ධජපතාක ඔසවා කෙසෙල් තොරණ් නංවා පුන්කලස් තබා සරසන්නාහ.
එකල්හි සුමේධ තාපසතුමා තමාගේ තාපසාරාමයෙන් අහසට පැන නැඟී වඩින කල්හි සතුටු සිතින් මාර්ගය සරසන්නා වූ මිනිසුන් දැක කුමන කරුණක් දැයි බලමින් අහසින් බැස ඔවුන්ගෙන් “පින්වත්නි, කුමන කරුණක් නිසා මේ මාර්ගය සරසන්නාහු” දැයි ඇසීය.
ඒ මිනිසුන් “ස්වාමීනි, සුමේධ තාපසතුමනි, නුඹ වහන්සේ නොදන්නේ ද? දසබලධාරී දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේ සම්මා සම්බෝධියට පත් වී දම්සක් පවත්වා චාරිකාවෙහි වඩිනුයේ අපගේ නගරයටද වැඩම කොට සුදර්ශන මහා විහාරයෙහි වැඩවාසය කරන සේක. අපි ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේට දානයට ආරාධනා කොට ඒ බුදුන් වඩිනා මඟ සරසන්නෙමු’යි කීහ.
සුමේධ තාපසතුමා සිතනුයේ “බුද්ධ යන වචනය පවා ලෝකයෙහි දුර්ලභයි. ඉදින් බුද්ධෝත්පාද කාලයක් ගැන කියනුම කිම. මම ද මේ මිනිසුන් සමඟ බුදුන් වඩිනා මඟ සැරසීමට වටනේ” යැයි සිතා හෙතෙමේ ඒ මිනිසුන් අමතා “පින්වත්නි, ඉදින් බුදුන් උදෙසා සරසන මේ මාර්ගයෙන් කොටසක් මටත් දෙව්. මම ද නුඹලා සමඟ මාර්ගය සරසන්නෙමි” යැයි කීවේය. ඔවුන්ද සතුටු වී සුමේධ තාපසතුමා ඍධිමත් යැයි දැන මඩ පිරුණු අැළ කඳුරක් දුන්නේය. එයින් බුද්ධාලම්භන ප්‍රීතියට පත් තාපසතුමා “මම මේ කොටස ඍධියෙන් සැරසීමට තරම් සමත් වෙමි. නමුත් එසේ සැරසීමට මම සතුටු නොවෙමි. අද මා විසින් බුදුන්ට කයින් වතාවතක් කිරීමට වටී”ය යැයි සිතා කූඩයෙන් පස් ගෙන ඒ ප්‍රදේශයෙහි දමමින් වගුර පුරවන සේක. එම භූමියෙහි වැඩ නොනිමි කල්හිම දීපංකර දසබලධාරීන් වහන්සේ මහානුභාව සම්පන්න ෂඩ් අභිඤ්ඤා සහිත සාරලක්ෂයක් රහතුන් පිරිවරාගෙන දෙවියන්ගේ දිව්‍යමල් සුවඳ ආදියෙන් පූජා ලබමින් දිව්‍ය සංගීත මධ්‍යයෙහි පිරිවරනු ලදුයේ මිනිසුන්ගේ මල් ආදියෙන් පූජා ලබමින් අනන්ත බුද්ධ ලීලාවෙන් රත් සිරියල් තලාවෙහි විරාජමානව සිටින්නා වූ කේශර සිංහයෙකු මෙන් ඒ අලංකාරව පිළියෙළ කළ මාර්ගයෙහි වඩිනා සේක. සුමේධ තාපසතුමා ඇස් හැර බලන කල්හි දෙතිස් මහා පුරුෂ ලකුණින් අසූවක් අනුව්‍යංජනයෙන් බ්‍යාමප්‍රභාවෙන් කේතුමාලාලංකාරයාදී බුදු සිරියෙන් බබළමින් වඩින්නා වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැක ලොව්තුරා බුදුන් හට අද මාගේ ප්‍රිය ජීවිතය පූජා කරමි”යි සිතා කළු පැහැ මඩ වගුර වැසෙන සේ අඳුන් දිවිසම අතුරා කෙස් වැටිය මුදා බුදුන් දෙසට හිස ලා වැඳගෙන සිතනුයේ කෙළෙස් මල සෝදා හැර ලොව්තුරා බුදු වූ දසබලධාරීන් වහන්සේ අද මාව හෙයක් කොට වඩිත්වා. මම ද නුඹවහන්සේ මෙන් මතු ලොව්තුරා බුදු බවට පත්වී ලෝ සතුන් සසර සයුරින් එතෙර කරවන්නෙමි’යි දීපංකර බුදුරදුන්ගේ සිරිපාමුල වැතිර ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් බුදු බව පැතුවේය.
මිනිසත් බව ලබා සිටීම, පුරුෂ ආත්මයක් ලබා සිටීම, රහත් වීමට තරම් හේතු සම්පත් තිබීම, ජීවමාන බුදුකෙනෙකුන් පාමුල බුදු බව පැතීම, ඍෂි පැවිද්දෙන් හෝ පැවිදි වී තිබීම, පඤ්ච අභිඤ්ඤා අෂ්ඨ සමාපත්ති ලබා සිටීම, තමාගේ ප්‍රිය ජීවිතය බුදුන්ට පූජාකරන්නට තරම් ශ්‍රද්ධ‍ාවෙන් යුක්ත වීම, මේ සක්වල එකම ජල සාගරයක් කොට එහි මෙහා කෙළවරේ සිට එහා කෙළවර දක්වා පීනා එතෙර වීමට තරම් වීරියක් ඇති බවය යන මේ අෂ්ඨ ධර්මයන්ගෙන් සමන්විතවූවෙකුටම මිස අන් අයෙකුට ප්‍රථමාභිනීහාරය හෙවත් පළමුවරට නියත විවරණ නොලැබෙන්නේය.
මේ අෂ්ඨ ධර්මයන්ගෙන් යුක්ත සුමේධ තාපසතුමා අනාගතයෙහි ලොව්තුරා බුදු වන බව දුටු දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේ
“පස්සථ ඉමං තාපසං – ජටිලං උග්ගතාපනං
අපරිමෙය්‍ය ඉතෝ කප්ප – බුද්ධෝ ලොකේ භවිස්සති”
යනුවෙන් දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේ සාරලක්ෂයක් රහතුන් අමතා දේශනා කරනුයේ, මේ මා ඉදිරියෙහි වැඳහුන්නා වූ මහාපුරුෂයා මෙයින් සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකින් මත්තේ “ගෞතම” නමින් බුදු වන්නේය. එකල්හි කපිල වස්තු පුරය රාජධානිය වන්නේය. මහාමායා දේවිය මව්තුමියත්, සුද්ධෝදන මහරජු පියතුමාත් වන්නේය. උපතිස්ස කෝලිත දෙනම අගසව් දෙනමත්, ආනන්ද නම් තෙරුන්වහන්සේ බුද්ධ උපස්ථායකත් වන අතර ඛේමා උප්පලවණ්ණා දෙනම අග්‍රශ්‍රාවිකාවන් වන්නේය. කිරිපලු නුගරුක මුල කිරිපිඬු පිළිගෙන, නේරඤ්ජනා නදී තීරයෙහි වළඳා බෝ මැඩට ගොස් ඇසතු බෝ රුක්මුල ලොව්තුරා බුදුවන්නේය යැයි නියත විවරණ ලබා දුන් සේක.
රැස්ව සිටි මහජනතාව දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේගේ වචනය අසා සුමේධ තාපසතුමා නම් බුද්ධ අංකුරයක යැයි සතුටු වී දීපංකර බුදුරජාණන්වහන්සේගේ බුද්ධ ශාසනයෙහි මාර්ගඵල නොලැබුවහොත් නුඹවහන්සේගේ ශාසනයේදී හෝ අපට අමා නිවන අවබෝධ කරත්වා යි ප්‍රාර්ථනා කළහ. දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේ සුමේධ තාපසතුමන් පසසා සමන් මල් මිටි අටක් ගෙන ප්‍රදක්ෂිණාග්‍රහයෙන් පූජා කොට වැඩම කළ සේක. සාරලක්ෂයක් රහතුන්ද බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේව සුවඳ මලින් පුදා ප්‍රදක්ෂිණා කොට වැඩියහ. දෙව්මිනිසුන්ද පූජා පවත්වා ගිය කල්හි තාපසතෙමේ එයින් නැගිට මල්ගොඩ මත්තෙහි පළක් බැඳ හුන්නේය. එවිට දසදහසක් සක්වල දෙවිවරු එක් වී සාධුකාර දී “ආර්යය, සුමේධ තාපසතුමනි, පෙර බෝධිසත්ත්වවරු පළක් බැඳ වැඩ හිඳ පාරමිතා සිහි කරන්න‍ේය.” ආදී වශයෙන් අතීත බෝසත් චාරිත්‍රය කියා සිටියාහුය.
එම මල්ගොඩ මතම වැඩ හුන් බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ “පඨමං දානපාරමී” ආදී වශයෙන් මහපොළොව කම්පා කරවමින් දසපාරමිතා ආවර්ජනය කොට සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකින් මතු ලොව්තුරා බුදු වන්නේ යැයි වීර්යය දැඩි කොට අහසට පැන නැඟී හිමාලයටම වැඩි සේක.
රම්ම නගරවාසීන් නගරයට පිවිස බුදුන් ප්‍රධාන සාරලක්ෂයක් රහතුන්ට දන් දුන්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඔවුන්ට ධර්මය දේශනා කොට සරණ ශීලයෙහි පිහිටුවා රම්ම නගරයෙන් වැඩම කොට අනුපිළිවෙළින් ධර්ම චාරිකාවෙහි හැසිර සියලු බුදු කිස නිමවා අනුපදිසේස පරිනිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවුණු සේක.
(ජාතකට්ඨකථාව ඇසුරෙන්)
සබ්බේ සත්තා භවන්තු සුඛිතත්තා!
සම්පාදක
පූජ්‍ය පුවක්පිටියේ සුමංගලරතන හිමි
Friday, November 27, 2020
කොණ්ඩඤ්ඤ බුදුන්ගෙන් විවරණ ලැබූ විජිතාවී නම් සක්විති රජු”
කොණ්ඩඤ්ඤ බුදුන්ගෙන් විවරණ ලැබූ විජිතාවී නම් සක්විති රජු” – සූවිසි විවරණය 02
අවිදු තිමිර පට දුරුකරන්නට ලොවට පෑයු ලහිරු මඬල වැනි මහාකාරුණික දීපංකර බුදුරජානන් වහන්සේ පිරිනිවී කල්ප අසංඛ්‍යයයක් ගිය තැන එතෙක් ලොව පැවති අවිද්‍යා අන්ධකාරය නිසා වැසී තිබුණු නිවන් දොර විවර කරන්නට කොණ්ඩඤ්ඤ නම් දසබලධාරී සර්වඥයන් වහන්සේ මේ මගුල් සක්වලෙහි පහළ වූ සේක.
රම්මවතී නුවර සුනන්ද නම් රජු නිසා සුජාතා නම් මව් දේවියගේ කුසෙහි ඉපිද වැඩිවියට පැමිණ ගිහිගෙය අතහැර සාල කල්‍යාණ නම් බෝධියට පිටදී අභිසම්බෝධියට පත්වූ එම බුදුරාජාණන් වහන්සේ අසූඅට රියනින් යුතු ශ්‍රී බුද්ධ ශරීරයෙන් සවනක් බුදුරැස් විහිදුවමින් දම්සක් දේශනා කොට “භද්‍රය, සුභද්‍රය” යන අගසව් දෙනම පෙරටු කොටගෙන “අනුරුද්ධ” නම් උපස්ථායක තෙරුන් වහන්සේගෙන් උපස්ථාන ලබමින් “තිස්සා, උපතිස්සා” යන අග්‍ර ශ්‍රාවිකාවන්ද ඇතිව දෙවි මිනිසුන්ට හිතවැඩ පිණිස ගම්, නියම් ගම්, නගර සිසාරා මුල, මැද, අග යහපත්වූ ධර්මය දේශනා කරමින් දහම් චාරිකාවේ හැසිරෙන සේක.
එකල්හි අපගේ බෝධිසත්වයන් වහන්සේ ‘විජිතාවී ’ නම් සක්විති රජව ඉපද කෝටී ලක්‍ෂ සංඛ්‍යාත වූ බුද්ධ ප්‍රමුඛ මහා සංඝරත්නය විෂයෙහි මහා දානයක් දුන්නේය. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, මෙම බෝධිසත්ව තෙමේ අනාගතයෙහි සම්මා සම්බුද්ධත්වයට පත්වන්නේය යැයි විවරණ දෙමින් ධර්ම දේශනා කළ සේක. එම දේශනාව ශ්‍රවණය කළ අප මහා බෝධිසත්වයන් වහන්සේ වූ විජිතවි නම් සක්විති රජ තෙමේ සියලු සක්විති සැපසම්පත් සහිත රාජ්‍ය භාරදී පැවිදි විය. හෙතෙම ත්‍රිපිටකය ඉගෙන අෂ්ට සමාපත්ති, පඤ්ච අභිඤ්ඤා උපදවා නොපිරිහුණු ධ්‍යාන ඇති හෙයින් කළුරියකොට බ්‍රහ්මලෝකයෙහි පහළ වූ සේක.
කොණ්ඩඤ්ඤ බුදුරජණන් වහන්සේ සියලු බුදුකිස නිමවා, ලක්ෂයක් අවුරුදු ආයු වළදා අනුපාදිශේෂ නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවුණු සේක.
(ජාතකට්ඨාකථාව ඇසුරෙනි)
“චිරං තිට්ඨතු ලෝකස්මිං…සම්මා සම්බුද්ධ සාසනං”
සම්පාදක
පුජ්‍ය පුවක්පිටියේ සුමංගලරතන හිමි.
Thursday, November 26, 2020
සෝතාපත්ති ඵලයෙහි පිහිටි සුචිලෝම සහ ඛරලෝම යක්ෂයන් – සුචිලෝම සූත්‍රය
සෝතාපත්ති ඵලයෙහි පිහිටි සුචිලෝම සහ ඛරලෝම යක්ෂයන් – සුචිලෝම සූත්‍රය
එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගයා ගම නුදුරෙහි ටඞ්කිතමඤ්චයෙහි වූ සුචිලෝම යක්ෂයාගේ භවනෙහි වැඩවසන සේක. ගයාව සමීපයේ පාෂාණ සතරක් මත්තෙහි පළල් වූ පාෂාණයක් නංවා කරන ලද පාෂාණමය ඇද ටඞ්කිතමඤ්චය නම් වේ. එය ඇසුරු කොටගෙන මෙම සුචිලෝම යක්ෂයාගේ භවනයද ආලවක යක්ෂයාගේ භවන මෙන් විය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එදින මහා කරුණා සමාපත්තියෙන් නැගී සිට බුදුඇසින් ලොව බලා වදාරණ සේක් සුචිලෝම-ඛරලෝම යන යක්ෂයන් දෙදෙනාගේ සෝතාපත්ති ඵලයට ඇති උපනිශ්‍රය සම්පත් දැක පා සිවුරු ගෙන ඇතුළ් අරුණෙහිම නොයෙක් දිශාවන්ගෙන් රැස් වූවා වූ ජනයාගේ කෙල සොටු ආදී නොයෙක් අසුචියෙන් කිළිටි වූ ඒ ගයා තොටුපළ පෙදෙසට අවුත් ඒ ටඞ්කිතමඤ්චයෙහි වූ සුචිලෝම යක්ෂයාගේ භවනයෙහි වැඩ සිටි සේක.
එසමයෙහි ඛර නම් යක්ෂයා ද සුචිලෝම යක්ෂයාද සිය ගොදුරු පිණිස භවනින් නික්ම මොහොතක් ගොස් ඒ ගිය මාර්ගයෙන්ම ආපසු හැරී අනෙක් පැත්තට යනුයේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට නුදුරෙහි ඉක්මයති. ඒ යක්ෂයන් දෙදෙනා කවරහුද යත්, එකෙක් අතීතයේ සගසතු තෙලක් සංඝයා නොම විචාරා ගෙන සිය සිරුරේ ගැල්වුවේය. හෙතෙමේ ඒ කර්මයෙන් නිරයේ පැසී ගයා පොකුණු තීරයේ යක්ෂ යොනියේ උපන්නේය. එසේම ඔහුගේ කර්මයාගේ අවශේෂ විපාකයෙන් විරූප වූ අගපසග ඇති වීය. උළු ගඩොලු වල මෙන් රළු ස්පර්ෂයකින් යුතු සමක් වීය. හෙතෙමේ යම් කලෙක අනෙකෙකුට හිංසා කරනු කැමති වේ නම්, ඒ රළු සම් කබල ඔසවා එයින් හිංසා කරයි. එසේ ඒ යක්ෂ තෙමේ රළු(ඛර) ස්පර්ශයක් ඇති බැවින් ‘ඛර යක්ෂයා’ නම්විය.
අනෙකා කාශ්‍යප බුද්ධකාලයෙහි උපාසකයෙක්ව මාසයකට දින අටක් විහාරයට ගොස් ධර්මශ්‍රවණය කරයි. හෙතෙම දිනක් ධර්ම ශ්‍රවණයට ඝෝෂා කළ බැවින් සංඝාරාම දොරටුවේ සිය කෙතෙහි වැඩ කරමින් සිටියේ ඒ ධර්මඝෝෂාව අසා ‘ඉදින් නහන්නෙමි නම් ප්‍රමාද වන්නේය‘ යැයි සිතා කිළුටු වූ ගතින් යුතුව පොහොය ගෙට පිවිස මහානර්ඝ බුමුතුරුණෙහි අනාදරියෙන් වැතිර නිදාගත්තේය. සංයුත්ත භාණකයන් පවසනුයේ මොහු භික්ෂුවක් බවත් උපාසකයකු නොවන බවත්ය. හෙතෙමේ ද ඒ කර්මයෙන් නිරයේ පැසී අනතුරුව ගයා පොකුණු තීරයේ යක්ෂ යෝනියේ උපන්නේය. හේ ඒ කර්මයාගේ අවශේෂ විපාක වශයෙන් අයහපත් පෙනුමක් ඇත්තෙක් විය. තවද ඔහුගේ සිරුරේ හිදිකටු බදු ලොම් ඇති විය. හෙතෙමේ හිංසා කළයුතු සත්වයන් හට හිදිකටු වලින් විදින්නාක් මෙන් හිංසා කරයි. මෙසේ හිදිකටු(සුචි) බදු ලොම් ඇති බැවින් සුචිලෝම යක්ෂයා යන නම ලැබිණ.
මෙසේ ඒ යක්ෂයන් දෙදෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේට නුදුරෙහි ඉක්මයනුයේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැක, ඛර යක්ෂතෙම සුචිලෝම යක්ෂයාට ”තෙල ශ්‍රමණයෙක” යැයි කීවේය. සුචිලෝම යක්ෂයා හට මෙබදු ලබ්ධියක් විය. ‘යමෙක් බිය වෙයි නම් හේ ශ්‍රමණයෙක් නොවේය. ශ්‍රමණ ප්‍රතිරූපකයෙකි‘ යනුවෙනි. එහෙයින් හෙතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේද එබන්දෙකැයි සිතා “තෙල ශ්‍රමණයෙක් නොවේය. ශ්‍රමණ ප්‍රතිරූපකයෙකි” යැයි වහාම කීවේය. එසේ කියා ද යළි විමසනු කැමැත්තේ “තෙල ශ්‍රමණයෙක්ද, ශ්‍රමණ ප්‍රතිරූපකයෙක්ද” යැයි දැනගන්නා තෙක් නවතුව යැයි කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත එළඹියේය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත එළඹ තමාගේ කය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දෙසට නතු කළේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ස්වකීය ශ්‍රී කය පසෙකට නැමූ සේක. එවිට සුචිලෝම යක්ෂයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට “මහණ, මට බිය වන්නෙහිද“යි ඇසුවේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ “ඇවැත්නි, මම නුඹට බිය නොවෙමි. එහෙත් නුඹගේ පහස පවිටුය“යි වදාළ සේක.
ඉක්බිති සුචිලෝම යක්ෂයා ‘මෙම මාගේ මෙපමණ රළු වූ අමනුෂ්‍ය පහසෙනුදු මිනිසකු වූ මෙතෙමේ බිය නොවේ. එහෙයින් මම මොහුගෙන් බුද්ධ විෂයෙහි ප්‍රශ්නයක් අසන්නෙමි. ඒකාන්තයෙන්ම මොහු ඊට පිළිතුරු දීමට සමත් නොවේ. එයින් ඔහුව වෙහෙසට පත් කරන්නෙමි’යි සිතා “මහණ මම නුඹගෙන් ප්‍රශ්නයක් අසන්නෙමි. ඉදින් ඊට මට විසදුම් නොපවසන්නේ නම් නුඹගේ සිත පෙරළන්නෙමි. නුඹේ හදවත පලන්නෙමි. දෙපයින් ගෙන ගගින් එතෙරට දමා ගසන්නෙමි”යැයි පැවසුවේය.
එය ඇසූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘යම්හෙයකින් බුදුරජාණන් වහන්සේලාට පරිත්‍යාග කරන ලද ලාභයට හෝ ජීවිතයට හෝ සර්වඥතා ඤාණයට හෝ ව්‍යාමප්‍රභාදියට හෝ කිසිවකුටත් අනතුරක් කළ නොහැකි බව සහ එබැවින් ලොව අසාධාරණ බුද්ධානුභාවය දක්වනුයේ “ඇවැත්නි, යමෙක් මාගේ සිත පෙරළන්නේ නම් හෝ හදවත පළන්නේ නම් හෝ දෙපයින් ගෙන ගගින් එතෙරට දමා ගසන්නේ නම් හෝ එබන්දකු මම දෙවියන් සහිත, මරුන් සහිත, බඹුන් සහිත ලොවෙහි, ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන් සහිත දෙවි මිනිසුන් සහිත සත්වප්‍රජාව අතරෙහි නොම දකිමි. එහෙත් ඇවැත්නි නුඹ කැමති යමක් වේ නම්, එය අසව” යැයි තමන් වහන්සේට ප්‍රශ්න විසදීමේ බරක් නොවන බවත්, යම් කැමති දෙයක් ඇත්තේ නම් අසන ලෙසත්, ඒ සියල්ල විසදන බවටත්, සෙසු පසේබුදු අග්‍රශ්‍රාවක මහාශ්‍රාවකයන් වහන්සේලාටද අසාධාරණ වූ සර්වඥ පැවරීමෙන් පැවරූ සේක. ඉනික්බිති සුචිලෝම යක්ෂ තෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ගාථාවකින් මෙසේ සැල කළේය. ‘
‘රාගො ච දොසො ච කුතොනිදානා, අරතී රතී ලොමහංසො කුතොජා; කුතො සමුට්‌ඨාය මනොවිතක්‌කා, කුමාරකා ධඞ්‌කමිවොස්‌සජන්‌ති’’ යනුවෙනි.
රාගය හා ද්වේෂය කුමක් නිදාන කොට ඇත්තේද? ප්‍රාන්ත සෙනසුන්වල සහ අධිකුසලධර්මයන්හි නොඇල්ම හෙවත් අරතියද, පස්කම්ගුණයන්හි ඇල්ම නම්වූ රතියද, ලොමු දැහැගැනීම හෙවත් චිත්තුත්‍රාසය යන මේ තුන් ධර්මයෝ කොහි උපදින්නේද? ගැමි දරුවෝ කවුඩකුගේ පා නූලකින් බැද මුදා හරින්නේ යම්සේ ද එසේ කාමවිතර්කාදී අකුසල විතර්කයෝ කොතැනින් හටගෙන කුසලසිත බැද හරිත්ද?
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ ප්‍රශ්නයන් විසදනුයේ මෙම ගාථා වදාළ සේක.
‘‘රාගො ච දොසො ච ඉතොනිදානා, අරතී රතී ලොමහංසො ඉතොජා; ඉතො සමුට්‌ඨාය මනොවිතක්‌කා, කුමාරකා ධඞ්‌කමිවොස්‌සජන්‌ති’’
රාගය හා ද්වේෂය (පඤ්චස්කන්ධ සංඛ්‍යාත) මෙම ආත්මභාවය නිදානකොට ඇත්තේය. අරතියද, රතියද, ලොමුදැහැගැනීමද මෙම ආත්මභාවයෙන්ම හටගන්නා ලද්දේය. ගැමි දරුවෝ කවුඩකුගේ පා නූලකින් බැද මුදා හරින්නේ යම්සේ ද එසේ කාමවිතර්කාදී අකුසල විතර්කයෝ මේ ආත්මභාවයෙන්ම හටගෙන කුසලසිත බැද හරිත්.
මෙසේ ඒ ප්‍රශ්න විසදන ලද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අනතුරුව ඒ මේ ආත්මභාව නිදානය, ආත්මභාවයෙන් ජාතය, ආත්මභාවයෙන් සමුට්ඨාපනය යන අර්ථයක් වදාරණ ලද්දේද එය සාධනය කරනුයේ
‘‘ස්‌නෙහජා අත්‌තසම්‌භූතා, නිග්‍රොධස්‌සෙව ඛන්‌ධජා; පුථූ විසත්‌තා කාමෙසු, මාලුවාව විතතාවනෙ’’ යන ගාථා වදාළ සේක.
නුගරුකෙහි කදින් හටගන්නා අරළු (ප්‍රරෝහ/පහතට ඇදෙන මුල්) යම්සේද එසේම තෘෂ්ණා ස්නේහයෙන් උපන් ඒ සියලු රාගාදී කෙලෙස් පංච උපාදානස්කන්ධ භේද ඇති ආත්මභාවයෙහි පහළ වූවාහුය. වනයෙහි පැතිර ගිය මාලුවා වැල මෙන් නන් අයුරු වූවාහු කාමයන්හි පැටලීගත්තාහු වෙති.
නුගරුකෙහි කදින් හටගන්නා අරළු (ප්‍රරෝහ/පහතට ඇදෙන මුල්) නුග රුකෙහි ආපෝ ස්නෙහය ඇති කල්හිම හටගනිත්. හටගනුයේ ද ඒ නුග රුකෙහි ඒ ඒ අතුවල හටගනිත්. එසේම රාගාදීහුද ආධ්‍යාත්මයෙහි තෘෂ්ණා ස්නෙහය ඇති කල්හිම හටගනිත්. එසේ හටගනුයේ ද ඒ ආත්මභාවයාගේම ඒ ඒ චක්ෂුරාදී ද්වාරාරම්මණ වස්තූන්හි හටගනී. මෙසේ කාමයන්හි නොයෙක් අයුරින් පැටලීගත් රාගය පස්කම් ගුණ වශයෙන්ද, ද්වේෂය ආඝාත වස්තු ආදී වශයෙන්ද, අරති ආදියද ඒ ඒ දෙයෙහි භේදයේ වශයෙන්ද යැයි සර්වාකාරයෙන් මේ සියලු කෙලෙස් පැතිර නොයෙක් ආකාර වී වස්තු,ද්වාර,ආරම්මණ ආදී වශයෙන් ඒ ඒ වස්තුකාමයන්හි පැටලී, එල්ලී, වෙලී, සිටියාහුය. කෙසේ පැටලී, වෙලී සිටියේද යත්, වනයෙහි මාලුවා වැල පැතිරගොස් ඇති අයුරිනි.
‘‘යෙ නං පජානන්‌ති යතොනිදානං, තෙ නං විනොදෙන්‌ති සුණොහි යක්‌ඛ; තෙ දුත්‌තරං ඔඝමිමං තරන්‌ති, අතිණ්‌ණපුබ්‌බං අපුනබ්‌භවායා’’
යමෙක් මෙසේ පැතිරපවත්නා වූ භේද සහිත වස්තුකාමයන්හි පැටලී, වෙලී ගිය ක්ලේෂ සමූහය යම් නිදානයකින් උපදී යැයි දනිත්ද, ඔවුහු එය තෘෂ්ණා ස්නේහ සහිත ආත්මභාවයෙහි උපදී යැයි දැන ඒ තෘෂ්ණා ස්නේහය ආදීනවානුපස්සනා ආදී ඤාණ ගින්නෙන් වියළවමින් දුරුකරයි. බැහැර කරත්. කෙළවර කරත්. යක්ෂය, මේ අපගේ සුභාෂිතය අසව. මෙසේ මෙහි ආත්මභාවය දැනගැනීමෙන් දුක්ඛාර්යසත්‍යය පිරිසිදීමද, තෘෂ්ණා ස්නේහය රාගාදී කෙලෙස් සමූහය දුරුකිරීමෙන් සමුදයාර්ය සත්‍යය ප්‍රහානයද දැක්වේ.
යමෙක් ඒ රාගාදී කෙලෙස් සමූහය දුරුකරත්ද, ඔවුහු නැවත නොම ඉපදීම් සංඛ්‍යාත නිර්වාණය පිණිස දීර්ඝ සංසාරයෙහි සිහිනෙනුදු නොඉක්මවන ලද, තරණය නොකළ විරූ, දුකසේ තරණය කළයුතු චතුරෝඝය තරණය කරත්. මෙයින් මාර්ග භාවනාවද, නිරෝධය සාක්ෂාත් කරගැනීමද දැක්වෙයි. යමෙක් මෙම කෙලෙස් සමූහය දුරුකරත්ද, ඔවුහු ඒකාන්තයෙන්ම මාර්ගය වඩත්. මාර්ගභාවනාවකින් තොරව කෙලෙස් දුරුකිරීමක් නැත්තේය. යමෙක් මාර්ගය වඩත්ද, ඔවුහු ප්‍රකෘති නුවණින්, දුකසේ තරණය කළයුතු කාමෝඝාදී චතුර් ඕඝය තරණය කරත්. මාර්ග භාවනාව ඔඝතරණය වේ.
මෙසේ චතුස්සත්‍ය දීපනය කරන්නාවූ ගාථාව අසන්නාහු ‘‘සුත්‌වා ධම්‌මං ධාරෙන්‌ති, ධතානං ධම්‌මානං අත්‌ථමුපපරික්‌ඛන්‌තී’’ යන ආදී කර්මය අනුව පවත්නාවූ පුඥාවට පිළිවෙලින් පැමිණෙනුයේ ඒ යහළු යක්ෂයන් දෙදෙන ගාථා කෙළවරම සෝතාපත්ති ඵලයෙහි පිහිටියහ. තවද ඔවුහු රන්වන්පැහැ සිරුරු ඇතිව දිව්‍යාලංකරණයෙන් අලංකාරව පැහැදීම එළවනසුළු වූහ.
සම්පාදක – පූජ්‍ය මහව ඤාණාලෝක හිමි
Tuesday, November 24, 2020
මංගල’ බුදුන්ගෙන් තෙවන විවරණය ලද සුරුචි බ්‍රාහ්මණයාණෝ
මංගල’ බුදුන්ගෙන් තෙවන විවරණය ලද සුරුචි බ්‍රාහ්මණයාණෝ
ලෝකනාථ වූ කොණ්ඩඤ්ඤ බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිනිවී අසංඛ්‍ය කල්පයක් ඉක්ම ගිය පසු එක කල්පයක “මංගල, සුමන, රේවත, සෝභිත” යැයි බුදුවරු සිවුනමක් ලොව පහළ වූ සේක. උන්වහන්සේලාගෙන් ‘මංගල’ නම් බුදුරජාණන් වහන්සේ ‘උත්තර’ නම් නගරයෙහි ‘උත්තර’ නම් රජු නිසා ‘උත්තරා’ නම් මව් දේවියගේ කුසෙහි ඉපිද වැඩිවියට පැමිණි පසු ගිහිගෙය හැර දමා පැවිදිව ‘නා බෝධිමූලයේ දී’ සම්මා සම්බුද්ධත්වයට පත් වූ සේක. එම බුදුරජාණන් වහන්සේ ‘සුදේව, ධම්මසේන’ යැයි අගසව් දෙනමක්ද ‘පාලිත’ නම් උපස්ථායක තෙර නමක්ද ‘සිවලී, අශෝකා’ යැයි අග්‍රශ්‍රාවිකාවන් දෙනමක්ද ලබමින් අසූඅටරියන් උස බුදු සිරුරු ඇතිව වැඩ ඉන්නා වූ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි ශ්‍රාවක සන්නිපාත තුනක් විය. එනම්, පළමු වර භික්ෂූන් වහන්සේලා කෝටි ලක්ෂයක්ද, දෙවන වර කෝටි දහසක්ද, තෙවන වර අනූ කෝටියක්ද වශයෙනි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වේමාතික සහෝදරයෙකු වූ (එක් පියෙකුට දාව උපන් වෙනත් මවකගේ දරුවා) ආනන්ද නම් කුමාර තෙමේ අනූකෝටි සංඛ්‍යාත පිරිසක් පිරිවරාගෙන දහම් ඇසීමට බුදුන් වෙත පැමිණියේය. එම පිරිස භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් බණ අසා පටිසම්භිදා සහිතවම රහත්ඵලය ලැබූ සේක.භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එම අනූකෝටියක් රහතුන්ගේ පුණ්‍යභාවය දැක ශ්‍රී හස්තය දිගු කොට “ඒහි භික්ඛු” යනුවෙන් අමතා පැවිදි උපසම්පදාව ලබා දුන් සේක. එම අනූකෝටියක් වූ රහතන් වහන්සේලා ඍධිමය පා සිවුරු දරාගෙන සැටවස් පිරුණු මහතෙරුන් වහන්සේලාගේ හා සමාන ඇවතුම් පැවතුම් ඇතිව බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිවරාගෙන වැඩහුන් සේක. මේ තෙවන ශ්‍රාවක සන්නිපාතය විය.
අන් බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ ශරීර ප්‍රභාවය අසූරියනක් පමණ විහිදෙන්නේය. නමුත් මංගල බුදුරජාණන් වහන්සේගේ එසේ නොවේ. එම ‘මංගල’ නම් සුගතයන් වහන්සේගේ ශරීර ප්‍රභාවය නොනැවතීම දසදහසක් සක්වලට විහිදෙමින් පවතින්නේය. ගස්, ගල්, පෘථිවි, සාගර ආදිය පමණක්ම නොව යටත් පිරිසෙන් සැලි ආදියද දැඩිව ගත් රන් පටකින් වෙලා සිටියාක් මෙන් වී බබලන්නට වීය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටි කාලය තුළදී ඉර හඳ ආදියට ස්වකීය රශ්මියෙන් බැබළෙන්නට නොහැකි වීය. හිරු එළිය මනාව ඇති විටෙක මෙන් නිති පවතින බුදුරැසින් සත්ත්වයෝ දහවල ආහාර සොයමින් හැසිරෙත්. සවසට පිපෙන මල් පිපීමෙන් රාත්‍රියත්, පක්ෂීන් නාද කිරීමෙන් උදෑසනත් වශයෙන් දිවා රෑ පිරිසිඳ දැන ගනිත්.
අන් බුදුවරුන්හට මෙවන් ආනුභාවයක් කුමක් නිසා නොවන්නේද? අන් බුදුවරුන්හට එවන් ආනුභාවයක් නැත්තේ නොවේය. උන්වහන්සේලා කැමති වන්නේ නම් දසදහසක් සක්වලට නොව එයටත් වඩා පැතිරවීමට හැකිවන්නේය. නමුත් ‘මංගල’ බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙර කළා වූ ප්‍රාර්ථනාවක් වශයෙන් සැම කල්හිම දසදහසක් සක්වලට විහිදෙමින් පවතින රශ්මිධාරාවක් වූ සේක.
ඒ ප්‍රාර්ථනාව කෙසේද යත්,
මංගල බුදුරජාණන් වහන්සේගේ බෝධිසත්ත්ව කාලයෙහි අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ වෙස්සන්තර ආත්මභාවය මෙන් වංකගිරි පර්වතයෙහි අඹුදරුවන් සමඟ වාසය කරන කල්හි එක් ‘ඛරදාඨික’ නම් යක්ෂයෙක් බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේගේ දාන ආධ්‍යාශය දැන බමුණු වෙසකින් පැමිණ දරු දෙදෙන ඉල්වීය. බෝසතාණන් වහන්සේද දරුවන් දන්දිය හැකිවන්නේ යැයි සතුටුව මහපොළොව කම්පා කරමින් දරු දෙදෙන දන් දුන් සේක. යක්ෂයාද එහිම සක්මන්මළුව කෙළවරට වී රාබු අල කන්නාක් මෙන් බෝ සතුන් බලා සිටියදීම දරු දෙදෙන කෑවේය. ගිනි ජාලාවක් මෙන් මුඛයෙන් ලේ වගුරුවමින් දරුවන් කන්නා වූ යක්ෂයා දෙස බැලූ බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ කෙස් අගක් පමණකුදු දෝමනස්සයක් උපදවා නොගෙන “දුන් දානය මනාව දුන්නේය” යැයි සිතත්ම මහත් වූ ප්‍රීතියක් උපන්නේය. එවිට මේ කුසල බලයෙන් බුදුවන ජාතියෙහි බුදුසිරුරෙන් රැස්ධාරාවෝ විහිදෙත්වා යි ප්‍රාර්ථනා කළ සේක.
තව ද උන්වහන්සේ පෙර අන් ආත්මභවයක එක් බුදුරජාණන් වහන්සේ නමකගේ චෛත්‍යයක් දැක මේ බුදුරජාණන් වහන්සේට ජීවිතය පුදන්නට වටී යැයි සිතා රුවන් කැකුළක් බඳු සිරුර පන්දමක් වෙළන්නාක් මෙන් රෙදිකඩකින් වෙළාගෙන ලක්ෂයක් වටිනා රන් පාත්‍රයක් ගිතෙලින් පුරවාගෙන එහි වැටි දහසක් දල්වාගෙන එම ගිතෙල් පිරවූ රන් පාත්‍රය හිස මත තබාගෙන සිරුරත් දල්වාගෙන එම මහා සෑය ප්‍රදක්ෂිණා කරමින් තුන්යම් රැයම පහන් කළේය. අරුණ උදා වුවද ලොම් ගසකට තරමකුදු උණුසුමක් නොවීය. පියුම් ගැබට වැදි කලක් මෙන් විය.
“ධම්මෝ හවේ රක්ඛති ධම්මචාරී – ධම්මෝ සුචිණ්ණෝ සුඛමාවහාති” යැයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළේ එයමය.මේ කුසල බලයෙනුත් ‘මංගල’ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශරීර ඕභාසය දසදහසක් සක්වලට විහිදී පැතුරුණු සේක.
බුදු රජාණන් වහන්සේගේ සමයෙහි අපගේ බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ “සුරුචි” නම් බ්‍රාහ්මණයෙකුව ඉපිද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හා සමඟ කතාබස් කිරීමට පැමිණ මධුර වූ ධර්මකතා අසා හෙට දිනයේදී මාගේ දානය පිළිගන්නා සේක්වා යි ආරාධනා කළ විට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්ෂූන් කී නමකටදැයි ඇසූ සේක. එවිට බමුණා ‘ස්වාමීනි, කොපමණ භික්ෂූන් සිටිත්දැයි ඇසූ විට, පළමු සන්නිපාතයේදී භික්ෂූන් කෝටි ලක්ෂයක් වූහ යැයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ බමුණාට කී සේක.
එකල්හි බමුණා “ස්වාමීනි, එම කෝටි ලක්ෂයක් තරම් වූ සියලු භික්ෂූන් වහන්සේලා සමඟ හෙට දවසේදී මාගේ දානය ඉවසත්වා” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආරාධනා කොට නිවසට ගොස් සිතනුයේ, “මම වනාහි මෙපමණ භික්ෂූන්හට කැඳ, බත් ආදී දානයන් පිදීමට අපොහොසත් වන්නෙක් නොවෙමි” නමුත් උන්වහන්සේලා හට වැඩ හිඳීමට මණ්ඩපයක් කෙසේ තනන්නේදැයි සිතත්ම යොදුන් අසූහාරදහසක් මත්තෙහි සිටින්නා වූ ශක්‍ර දේවේන්ද්‍රයාගේ පඬුපුල් අසුන හුණු විය. කාරණය කුමක්දැයි බලන සක් දෙවිදු හට මහබෝසත් කුමරා කෝටි ලක්ෂයක් බුදු පාමොක් මහසඟනට දානයක් දෙන්නේය. ඒ සඳහා මණ්ඩපයක් ගැන සිතන්නේය යැයි දැක, මමත් ගොස් එම දානයට හවුල් වී එම පිනෙන් කොටසක් ලබන්නෙමි යි සිතා වඩුවෙකුගේ වෙසක් මවාගෙන වෑ පොරෝ අතැතිව බෝසතුන් ඉදිරියෙහි පෙනී සිටියේය. අනතුරුව එම වඩුවා තමන් කුලී වැඩක් ඇතිදැයි ඇසීය. එවිට බෝසත් තෙමේ තමන් දන්නාවූ ශිල්පයක් ඇතිදැයි ඇසූ විට “මම නොදන්නා වූ ශිල්පයක් නම් නැත්තේය. යම්කිසි ගෙයක් හෝ මණ්ඩපයක් හෝ යම්කිසි වැඩක් හෝ ඇතිද එය කරන්නෙමියි වඩුවා කීවේය. “එසේනම් මාගේ වැඩක් ඇත” යි බෝසත් තෙමේ කී විට “ආර්යයන් වහන්ස කුමක්දැයි වඩුවා ඇසීය. එවිට “හෙට දින මා විසින් කෝටි ලක්ෂයක් බුදු පාමොක් මහසඟනට දානයක් පුදන ලදිමි, ඒ සඳහා උන්වහන්ස්ලාට වැඩහිඳීමට මණ්ඩපයක් කරව” යැයි බෝසතාණෝ කීවේය. “එසේනම් මම මණ්ඩපයක් කරන්නෙමි. මට වැටුපක් දීමට හැකි වන්නේදැයි වඩුවා ඇසීය. “දරුව හැකිවන්නේය” යැයි බෝසතාණෝ කී විට, “හොඳයි කරන්නෙමියි” කියා ගොස් එක් ප්‍රදේශයක් බලා යොදුන් දොළොසක්, දහතුනක් පමණ ප්‍රදේශයක් කසිණ මණ්ඩලයක් සේ සමතලා කළේය. සත්රුවන් මණ්ඩපයක් නංවන්නෙමි සිතා ඒ ප්‍රදේශය දෙස බැලූ විට එකෙණෙහිම පොළොව සිඳගෙන සත්රුවන් මණ්ඩපයක් පැන නැංගේය. එම මණ්ඩපයෙහි රන් කණු මත්තේ රිදී කළ ද රිදී කණු මත රන් කළ ද මැණික් කණු මත මැණික් කළ ද සත්රුවන් කණු මත සත්රුවන් කළ ද විය. එම මණ්ඩපයෙහි කිංකිණි දැලක් එල්ලමියි සිතූ විට එහි කිංකිණි දැලක් විය. එයින් මද පවනටද පඤ්ච තූර්යය භාණ්ඩයන් වැයෙන්නාක් මෙන් මදුර හඬක් නැගීය. එය දිව්‍යමය සංගීතයක් වැයෙන කාලයක් මෙන් විය. සුගන්ධ දාම, පුෂ්පදාම එල්ලේවායි බැලූ විට එසේම විය. කෝටි ලක්ෂයක් මහසඟරුවනට වැඩ හිඳීමට ආසන හා කුඩා මේස පැන නැගෙත්වායි බැලූ විට එසේද විය. මණ්ඩපයේ කොන් සතරෙහි දියසැල් නැංවීය. මෙසේ මහේශාක්‍ය ලෙස මණ්ඩපය නිමවා බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ වෙතට ගොස් ආර්යයන් වහන්ස, නුඹගේ මණ්ඩපය බලා මාගේ වැටුප දෙනු මැනවැයි වඩුවා කීවේය. එවිට බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ එම මණ්ඩපය දුටු මොහොතේ මුළු සිරුරම පස්වනක් ප්‍රීතියෙන් වෙළා ගත්තේය.
ඉක්බිති එම මණ්ඩපය දුටු මෙහොතේ බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ සිතනුයේ, “මෙම මණ්ඩපය මිනිසෙකු විසින් කරන ලද්දක් නම් නොව, මාගේ දාන ආධ්‍යාශයට හා මාගේ ගුණයට ඒකාන්තයෙන්ම ශක්‍රභවන හුණු වූවා විය හැක. එහෙයින් ශක්‍රයා පැමිණ මේ මණ්ඩපය කළා විය හැක. එමනිසා මේ මණ්ඩපයෙහි එක්දිනක් නොව සත්දිනක්ම දානය දෙන්නෙමියි බෝසතාණෝ සිතීය. බාහිර දානයන් කොපමණ පිදුවත් බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේලාගේ සිත් නම් සතුටු කළ නොහැක. සැරසූ හිසක් හෝ සිඳ අඳුන් ගෑ ඇසක් හෝ උපුටා ප්‍රිය වූ හෘදමාංශය හෝ උදුරා දුන් කල්හිම බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේලාගේ සිත් සතුටු වන්නාහ. සිවි ජාතකයෙහි අපගේ බෝසත් තෙමේ රන්කහවනු පස්අමුණක් වියදම් කොට සතර වාහල් දොරටු හී ද, නගර මධ්‍යයෙහිද වර්ෂ දෙකක් දන් දුන්නද එයින් සෑහීමක් නම් නොවීය. එකල්හි ශක්‍ර දේවේන්ද්‍රයා බමුණු වෙසකින් අවුත් සිවි මහරජුගේ ප්‍රිය නෙත් දෙක ඉල්ලීය. එවිට අප මහා බෝධිසත්ත්ව උත්තමයාණෝ නෙත් දෙක දන් දෙන්නෙමියි සතුටු විය. එයින් කෙසඟක් තරමකුදු සිතේ වෙනසක් නම් නොවීය. මෙබඳු දානයන්ගෙන්ම බෝසත්වරු සතුටු වන්නාහ.
එමනිසා බාහිර දානයක් වූ මෙම දානය එක්දිනක් නොව සත්දිනක්ම දෙන්නෙමියි සිතූ සේක.
බුදුපාමොක් මහසඟරුවන එම මණ්ඩපයෙහි වඩා හිඳුවා ‘ගවපාන’ නම් දානයක් සත්දින පුරාවට පිදුවේය. ගවපාන නම්, මහත් මහත් සැලිවලට කිරි පුරවා එය ගිනි උඳුනෙහි තබා උකුවන තෙක් එය ගින්නෙන් පිස අනතුරුව හාල් ටිකක් දමා පැසුණු පසු මී පැණි, කුඩුකරගත් හකුරු, ගිතෙල් ආදිය දමා සකස් කරන ලද ආහාර වේ.
යොදුන් දොළොසක්, දහතුනක් තරම් වූ මණ්ඩපයද කෝටිලක්ෂයක් තරම් සඟරුවනට ප්‍රමාණවත් නොවුණු හෙයින් තම තමන් වහන්සේලාගේ ආනුභාවයෙන් ඒ ඒ තැන වැඩහුන් සේක. ඒ සා මහත් වූ බුදුපාමොක් මහාසංඝරත්නයට උපස්ථාන කිරීමට මිනිසුන්හට නොහැකි වූහ. එහෙයින් දෙවිවරුද භික්ෂුවක් හැර භික්ෂුවක් වශයෙන් හිඳ උපස්ථාන කළහ. අවසන් දිනයෙහි සියලු භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ පාත්‍ර සෝදවා බෙහෙත් පිණිස ගිතෙල්, වෙඬරු, මී පැණි, උක්සකුරු ආදිය පුරවා තුන් සිවුරු සමඟ පූජා කළේය. නවක භික්ෂූන් හට ද ලක්ෂයක් වටිනා සිවුරු පිළි පූජා කළේය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අනුමෝදනා දම් දෙසුම පවත්වන කල්හි මෙවන් දානයක් දෙන්නා වූ මේ මහාපුරුෂයා කවරෙක්දැයි අනාගතංශ ඤාණයෙන් ලොව බලා “මහා පුරුෂය, නුඹ දෙයාසංඛ්‍යකල්ප ලක්ෂයකට මත්තෙහි ගෞතම නමින් ලොව්තුරා බුද්ධ රාජ්‍යය ලබන්නේය” යැයි මංගල සර්වඥයන් වහන්සේ තෙවැනි නියත විවරණය දුන් සේක.
එය ඇසූ මහබෝසත් තෙමේ, අනාගතයෙහි ලොව්තුරා බුදු වන්නේ නම් ගිහිගෙයි විසීමෙන් කුමන අර්ථයක් දැයි සිතා සියලු සම්පත් අලුයම හෙලූ කෙළ පිඬක් සේ හැර දමා බුදුන් සමීපයෙහි පැවිදිව සියලු බුද්ධවචනය ඉගෙන පඤ්ච අභිඤ්ඤා අෂ්ඨසමාපත්ති ද උපදවා ආයු කෙළවර බ්‍රහ්මලෝකයෙහි පහළ වූ සේක.
මංගල බුදුරජාණන් වහන්සේ සියලු බුදු කිස නිමවා වර්ෂ අනූදහසක් ආයු විඳ පිරිනිවුණු සේක. එවිට දසදහසක් සක්වල එකවිටම අඳුරු විය. සියලු සක්වල වාසී මිනිසුන් හඬා වැළපුනහ.
“සබ්බේ සත්තා භවන්තු සුඛිතත්තා”
(ජාතකට්ඨකථාව ඇසුරෙන්)
සම්පාදක :
පූජ්‍ය පුවක්පිටියේ සුමංගලරතන හිමි.
Subscribe to:
Posts (Atom)
පහාරාද සූත්‍රය
බුදුසමිදාණෝ පහාරාද අසුරයන් ගේ් පැමිණීම පිළිබඳ සතුට ප්‍රකාශ කරමින් පසෙක සිටි අසූරේන්ද්‍ර සම¼ග තමන් වහන්සේගේ එක් දේශනා ශෛලියක් වූ ප්‍රශ්නෝත්තර...
-
බදුල්ල, බණ්ඩාරවෙල පාර ශ්‍රී ගෞතම සමාධි බුද්ධ මන්දීරයේ දර්ශනපති බඩල්කුඹුරේ ධම්මසිද්ධි හිමි ලොව්තුරා තථාගත අමාමෑණි බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පළම...
-
බත්තරමුල්ල සිරි සුදස්සනාරාම සදහම් සෙනසුනෙහි ප්‍රධාන අනුශාසක ආචාර්ය මිරිස්සේ ධම්මික හිමි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කළ උතුම් ශ්‍රී සද්ධර්මය පරම... -
ඛුද්දක නිකායෙහි උදාන පාලිය: මුචලින්ද නා රජුගේ බුද්ධ උපස්ථානය මහමෙව්නා භාවනා අසපු සංචිතයේ නිර්මාතෘ සහ අනුශාසක කිරිබත්ගොඩ ඤාණානන්ද...
